Ísafold - 06.11.1929, Side 3

ISAPO L D
•anda (L. J.), er þá var fjelags-
anaður, og með því loks, að þetta
stofnfje hans veTður að lúta sömu
.lögum sem annað stofnfje í fje-
laginu, þannig, að hann á ekki
xjett á að fá það útborgað, þá
verður einnig að sýkna aðaláfrýj-
anda af þessum hluta kröfunnar.
Að því er snertir þær 272 kr.
af aðalkröfu gagnáfrýjanda (þ. e.
L. J.), er hann telur hafa verið
greiddar í sláturgjöld árin 1922—
1926 (þ. e. eftir að L. J. hafði
sagt sig úr K. S.), þá hefir aðal-
áfrýjandi haldið því fram, að slát-
urhús kaupfje'lagsins, er þá var
bygt, hafi þessi árin verið leigt
Sláturf jel. Suðurl. til slátrunar-
ínnar fyrir ákveðið gjald af hverri
kind, er sláturfjelagið hafi greitt
og leigunni verið varið til að
greiða vexti af byggingarkostnaði
og til viðhalds sláturhússins, og
þar sem hjer sje um samning milli
fjelaganna að ræða, geti gagn-
áfrýjandi ekki átt neina endur-
gjaldskröfu á hendur sjer fyrir
þessi ár. Þessu hefir gagnáfrýjandi
(L. J.) ekld hnekt, og verður því
þegar af þeirri ástæðu að sýkna
aðaláfrýjanda af þessum hluta
gagnkröfunnar . ...“
Samkvæmt þessum forsendum
var Kaupfjelag Skaftfellinga
sýknað af kröfum Lofts Jóns-
sonar,- um endurheimt sláturaf-
gjaldsins, og Loftur dæmdur til
þess að greiða 350 kr. í máls-
kostnað fyrir undir- og hæsta-
xjetti.
Þó að úrslit málsins hafi far-
ið þannig, mega sláturfjelags-
menn eystra þakka Lofti Jóns-
syni fyrir að hafa fengið skorið
úr þessu deilumáli. Er með þess-
um dómi ákveðið, að sláturaf-
gjald þeirra manna, sem hafa
verið hvorttveggja í senn, fje-
lagar í Sláturfjelagi Suðurlands
og Kaupfjelagi Skaftfellinga, er
stofnfje (hlutafje) í kaupfjelag-
inu og lýtur sömu reglum og
annað stofnfje kaupfjelagsins,
þannig, að það er ekki aftur-
kræft nema fjelagsmaður flytji
burt af fjelagssvæðinu. En nú
hefir allur stofnfjársjóður K. S.
verið strykaður út, sem tapað
fje, svo eignin er harla lítils
virði.
En nú er vitanlegt, að fjölda
margir fjelagar Sf. Sl. hafa al-
III.
Lítum fyrst á formið. Að hátt-
um er hann ekki ýkjaauðugur
á þessum tíma. Langmest ber
;á fornháttunum, fornyrðislagi
ug ljóðahætti; dróttkvætt (ó-
reglulegt) og hrynhenda koma
fyrir. Frá Sveinbirni Egilssyni
hefir hann háttinn — og ekki
;svo lítið í anda kvæðisins með
— í kvæðinu ,,Nótt og morg-
un“; það er sá sami og er á
kvæði Sveinbjarnar: „Fóstur-
jörðin fyrsta sumardegi“. Frá
Bjarna er bragurinn á „Skradd-
araþönkum um kaupmanninn"
(sbr. Freyjuketti Bjarna), og
kvæðið um sumardagsmorgun-
inn fyrsta er ort undir sama
lagi og „Lofsöngur“ Claus Fri-
manns, sem Jónas þýðir á þess-
um árum („Líti jeg um loftin
blá“). Þegar við er bætt nokkr-
um rímnaháttum og fáeinum
öðrum háttum á háðkvæðum
Jónasar, þá er upp talið! Fleiri
drei verið í K. S. Hvað um slát-
urafgjald þeirra? Um það segir
dómur hæstarjettar það eitt, að
gjald það, sem tekið hefir verið
eftir 1922, verði að skoðast sem
leiga til kaupfjelagsins fyrir hús-
lán til slátrunar. Mun láta nærri,
að árleg leiga hafi verið 5—7
þús. kr.
Þessi hæstarjettardómur sker
ekki úr því atriði, hvað orðið
hefir um sláturafgjöld þeirra
manna í sláturfjelaginu, sem
aldrei hafa verið í kaupfjelaginu.
Varla getur það talist stofnfje í
kaupfjelaginu, því með því væru
þessir menn orðnir skuldbundnir
fjelagar í K. S. En ef þetta
gjald utanfj elagsmanna (þ. e.
þeirra, sem ekki eru í kaupfje-
laginu) væri frá byrjun skoðað
sem leiga til kaupfjelagsins, þá
yrðu þessir menn enn ver úti hjá
sláturfjelaginu en hinir. Því þótt
svo illa hafi farið, að stofnfjeð
yrði einskisvirði, var ekki annað
sjáanlegt í upphafi, en að þetta
væri verðmæt eign.
Lifaudi seli
á að flytja frá Suðuríshafi
til Norðuríshafs.
Eins og kunnugt er, hafa Norð-
menn helgað sjer óbygða eyjú í
Suðuríshafi, sem Bouvet heitir.—
Ætla þeir að reka þaðan selveiðar
í Suðurhöíum. Eru -nú tvö veiði-
skip þar syðra, „Thorshammer“
og „Thoröy“. Er Riiser-Larsen
flugmaður með öðru þeirra.
Þe'ssi skip eiga að reyna að ná
50—60 selum lifandi og á „Thor-
öy“ að flytja þá til Evrópu. Hefir
Hagenbeck gefið leiðbeiningar um
það, hvernig fara skuli með þá á
leiðinni. Var fyrst ætlunin að
sleppa selum þessum hjá Sval-
barða, til þess að reyna að koma
upp nýju selakyni í Norðurhöfum,
en svo var horfið frá því, vegna
þess að me'nn óttuðust, að selirnir
mundu tvístrast þar. Var því af-
ráðið að flytja þá heldur til Jan
Mayen, og sleppa þeim þar.
hættir koma ekki fyrir í ís-
lenskum kveðskap Jónasar á
þessum tíma.
Annað, sem vert er að at-
huga, er meðferð hans á hinum
fornu háttum, fornyrðislagi og
ljóðahætti. Eins og þeir Konráð
og Brynjólfur benda á í fyrstu
útgáfu ljóðanna, blandar Jón-
as þessum háttum oft saman —
í sama kvæði skiftast þeir á
eða þeim er slengt saman í einni
vísu; t. d. hefst vísan á forn-
yrðislagi;
Hví und úfnum
öldubakka
sjónir inndælar
seinkar þú að fela —
svo hefst ljóðahátturinn:
blíða Ijós,
að bylgju skauti
hnigið hæðum frá?
Kvæðið Galdraveiðin er und-
ir ljóðahætti, nema fyrsta er-
indið:
t
Páll Bjarnason
1 ö g f r æ ð i n g u r.
Hánn ljest í fyrradag eftir
stutta legu. — Banameinið var
lungnabólga.
Páll Bjamason.
Hann var sonur Bjarna pró-
fasts Pálssonar í Steinnesi, fædd-
ui að Steinnesi 13. júlí 1890, og
varð því aðeins 39 ára að aldri.
Ilann lauk stúdentsprófi 1912 og
innritaðist síðan í lagadeild Há-
skólans og tók embættispróf sum-
arið 1916. Varð hann fyrst lög-
fræðisráðanautur hjá Garðari stór-
kaupmanni Gíslasyni, síðan full-
trúi bæjarfógetans í Reykjavík.
En eftir það, að hann Ijet af því
starfi rak hann lögfræðisstörf
fyrir eigin reikning, var um tíma
í fjelagi við Lárus Jóhanne'sson
hrm., en seinustu árin hafði hann
lögfræðisskrifstofu í fjelagi við
Gísla bróður sinn.
,Dáinn, horfinn — harmafregn!‘,
mælti Jónas er hann frjetti lát
besta vinar síns. Fregnin varð
honum slíkt reiðarslag, _ að hann
gat ekkert annað sagt. En í þess-
um fáu orðum felst hinn djúpi
og einlægi harmur út af missi vin-
arins. Og líkt hefir sumum farið,
er þeir frjettu hið sviple'ga frá-
fall Páls Bjarnasonar, að harmur-
inn hefir níst svo hjörtu þeirra, að
Hvað mun það undra,
er je'g úti sje, —
þrúðgan þrætudraug
um þveran dal
skyndilega
skýi riða 1
Hjer ber nú svo kynlega við,
að hik kemur á lesandann í lok
þriðju braglínu: hann veit ekki,
hvort þar á að koma þögn Ijóða-
háttarins, sem gerir línuna að
kjarnyrði, eða hann á að hlíta
leiðslu fornyrðislagsins, er ger-
ir erindið alt að óslitinni frá-
sögn og lýsing. í þessu hviki
milli háttanna, þessari óvissu,
þessum skorti á hreinum stíl,
birtist æska skáldsins: hann
hefir enn ekki öðlast alt það
vandlæti og þann stílþroska,
sem kemur síðar fram í hverju
kvæði hans.
í sömu andránni og taldir eru
fram gallar á formi Jónasar á
þessum árum, hæfir vel að geta
annara vísna, sem að þessu leyti
eru fullkomnar. Jónas lætur
þeir hafa hvorki mátt mæla nje
gráta.
Páll var einhver sá allra besti
maður, sem jeg hefi kynst, um
æfina. Hann var svo hjartagóður,
að hann mátti ekkert aumt sjá.
Hann var svo, að tæki hann trygð
við einhvern, þá varð hann aldrei
„fyrri að flaumslitum“. Og ætíð
hugsaði hann um það fyrst hvað
rjett væri, og fylgdi því fast
fram, hvað se'm aðrir sögðu. —
Sannleiksleit var honum meðfædd
og hann misti aldrei sjónar á því,
að sannleikurinn er sagna bestur,
og liverjum manni er skylt að
reyna að vita rjett, heldur en
hyggja rangt. Hann var í einu
orði sagt góður maður, og „þar
sem góðir menn fara, þar eru guðs
vegir“, segir skáldið.
Páll var e'inlægur trúmaður. en
fór dult með það. Var honum síst
lagið að vera með innilegustu til-
finningar sínar á vörunum, enda
var hann yfirleitt dulur í skapi
og sagði engum allan hug, nema þá
einkavinum sínum. Þektu hann því
fáir til fulls, en vegna dagfars-
prýði sinnar og mannkosta átti
hann marga vini.
Hjer er manninum rjett lýst,
enda mundi mjeX ekki detta í hug
að bera oflof á hann látinn. Það
mundi hann síst af öllu hafa
viljað.-----
Svo ltveð jeg þig með orftum
skáldsins:
Flýt þjer, vinur, í fegri heim!
Krjúptu að fótum friðarboðans,
fljúgðu á vængjum morgunroðans
meira að starfa guðs um geim.
Á.
Alþingisbátfðin
og þátttaka Bandaríkjanna.
Frá Wáshington er símað: Her-
bert Hoover forseti Bandaríkj-
anna hefir ákveðið, að Peter Nor-
beck, öldungadeildarþingmaður í
þjóðþinginu fyrir Suður-Dakota,
verði formaður se'ndisveitar Banda
ríkjanna við Alþingishátíðina á
íslandi næsta sumar.
cnznrannHaanannnaMRHn«aBHBBRiMn
dalabóndann kveða í óþurk-
um:
Hví svo þrúðgu þú
þokuhlassi,
súldanorn,
um sveitir ekur ?
Þjer mun jeg offra
til árbóta.
ltú og konu
og kristindómi.
Þessi vísa er meitluð og köld,
eins og mörg kvæði frá síðari
árum Jónasar. — Þetta kveður
hann um næturvindinn:
Þegi þú, vindur!
' þú kunnir aldregi
hóf á hvers manns liag;
langar eru nætur,
er þú, hinn leiðsvali,
þýtur í þakstráum.
Þegar til efnisins kemur, finn-
um vjer meðal kvæða Jónasar
frá þessum tíma allmikið af
tækifæriskvæðum — og oss
kemur í hug kveðskapur Bjarna
Thorarensens, hve sjaldan and-
inn kom yfir hann, nema sjer-
I
Rannsúkn Rnssa
í Norðurhöfum.
100 ©yjar fundnar.
Vísindastofnunin rússneska hefir
nýlega lagt fyrir stjórnina til sam-
þyktar áætlun um vísindastarf-
semi í næstu fimm ár. Jafnframt
er gefin skýrsla um það, sem þeg-
ar hefir verið gert. Er þar meðal
annars sagt frá rannsóknastarfi
Chuknowski flugmanns, sem þeg-
ar er frægur orðinn fyrir þátt-
töku sína í björgun Nobile-flokks-
ins. Það var hann, sem fann þá
Zappi og Mariano.
Chuknowski.
Hann hefir verið flugmaður í
rannsóknaleiðangrum Krassins, og
hefir farið ófal flugferðir á öllu
svæðinu frá Arkangel til Jenissei-
ósa. Hann hefir rannsakað Kissin-
flóa og flogið yfir Dicksonsey og
alla leið til Mikhailow-liöfða. Á
þessu svæði hefir hann uppgötv-
að rúmlegá 100 eyjar, sem menn
höfðu ekki hugmýnd um áður
að til væru.
Forvextir lækka í Þýskalandi.
Þýski ríkisbankinn hefir lækk-
að forvexti úr 7V2 niður í 7%.
stakar ástæður væru til (en þá
líka oft duglega, því skal ekki
neitað). Vjer sjáum fram á
það, að ef Jónas hefði verið í
Reykjavík alla æfi, hefði hann
orðið skáld smáþorpsins, ort
fyrst og fremst erfiljóð, sam-
sætisljóð og háðkvæði um
menn („Skraddaraþankar um
kaupmanninn") og viðburði 1
þorpinu. Vafalaust hefði margt
fallegt verið í því, en þau kvæði,
sem oss eru nú kærust, væru þá
ekki til. — Sjóndeildarhringur
hans hefði þá aldrei orðið svjo
víður sem hann varð. Hann
hefði ef til vill orðið sælli —
en hann hefði varla orðið betra
skáld við að verða makindaleg-
ur borgari. En æfi hans varB
önnur — hann lenti í flokki
lítt þokkaðra nýjungamanna,
Fjölnismanna, og hann varð að
þola harma og eymd — en því
meiri sem harmar hans voru,
því fegri urðu kvæði hans.
(Frh.)