Tíminn - 16.03.1980, Blaðsíða 8

8

Sunnudagur 16. mars 1980
V.
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Hitstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurðsson. Ritstjórnarfuli-
trúi: Oddur Ólafsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gfslason.
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar SÍÐu-
múla 15. Simi 86300. — Kvöldsfmar blaðamanna: 86562, 86495.
Eftir kl. 20.00: 86387. VerO I lausasölu kr. 230.- Askriftargjald kr.:
4.500 á máuuói.
Blaöaprent.
Okkar hlutur
Engum blandast hugur um það að það er i þágu
okkar sjálfra að eiga sem mesta og nánasta sam-
vinnu við aðrar þjóðir um menningarmál, og á
það að sjálfsögðu fyrst og fremst við um frænd-
þjóðir okkar og nágranna. Menning okkar auðg-
ast og styrkist af slikum samskiptum og viðkynn-
ingu, og hefur reynslan sýnt það og sannað frá
öndverðu.
En til þess að samvinna á sviði menningarmála
verði árangursrik verðum við jafnframt að
leggja rækt við þann arf sem við höfum þegið. Við
verðum að ávaxta hann á þeim grunni sem is-
lenskt þjóðlif er. Með þeim hætti einum verða er-
lend áhrif og menningarstraumar islenskri
menningu til góðs að frjómáttur hennar sé nægur
til að aðlaga og tileinka sér það sem nýtilegt er,
en visa öðru á bug.
Á sama hátt verður skerfur okkar þvi aðeins
metinn að við höfum sjálfir eitthvað fram að færa
i alþjóðlegu samstarfi eða samvinnu við frænd-
þjóðir okkar. útlendingar fara ekki að sækja
hingað það sem þegar er fyrir hendi i samfélög-
um þeirra og þá enn siður það sem er aðeins eftir-
mynd þess sem þeim er gamalkunnugt. Fyrir
þeim vakir i reynd hið sama og fyrir okkur: Að
kynnast einhverju nýju og áður ókunnu.
Ingvar Gislason menntamálaráðherra vék að
þessum efnum i ræðu á þingi Norðurndaráðs fyrir
skemmstu. Ingvar sagði i ræðu sinni m.a.:
„í menningarmálum er ef til vill mikilvægasta
verkefnið að leggja rækt við þjóðlegan arf. Blóm-
leg þjóðmenning er forsenda raunhæfrar alþjóða-
samvinnu i menningarmálum.
Menning þjóðar þarfnast ræktar og aðhlynn-
ingar. Það er frumskilyrði þessarar ræktunar að
menning þjóðarinnar hafi burði til að aðlaga og
mæta þeim áhrifum og straumum sem berast
utan að og gjarnan af talsverðum þunga.
Við verðum jafnan að gæta þess að engin ein-
stefna verði i menningarsamstarfi Norðurland-
anna. A þessu er nokkur hætta, en ég vona að við
henni verði séð.
Að lokum vil ég minna á, að i norrænu sam-
starfi verður að taka sérstakt tillit til fámennra
og afskekktra útjaðra. ísland er utan miðsvæðis i
þessu samstarfi, en þrátt fyrir það er ísland
menningarsamfélag, sem er megnugt þess að
veita öðrum, — ekki aðeins að vera þiggjandi i
samstarfi. Og ég veit að hið sama á við um aðrar
útjaðraþjóðir.
1 þessum anda vona ég að ætið verði starfað að
norrænni samvinnu á sviði menningarmála”.
Sérhver þjóð hefur sin einkenni sem greina
hana frá öðrum, jafnvel nánustu frændþjóðum.
Og það er vissulega fjöldamargt sem greinir
okkur i þessum efnum frá norrænum skyldmenn-
um okkar, og á það ekki aðeins við um þann arf
sem við höfum þegið af keltneskum áum okkar.
Við höfum, ekki siður en aðrir, margt fram að
færa i þessu samstarfi. En eigi skerfur okkar að
vera fuilgildur og sæmandi, verðum við að leggja
rækt við það sem hér hefur runnið upp og heldur
áfram að streyma.
JS
Erlent yfirlit
Kjartan Jónasson:
Ný kórrétt lína í Kína
Maóistar eiga nú ekki sjö dagana sæla
Óvenju hljótt hefur veriö um
Kinastjórn á alþjóölegum vett-
vangi siöustu vikur og mánuöi,
en aftur á móti dregiö til tiöinda
i innanrikis- og innanflokks
málum. Deng Xiaoping lét loks
til skarar skriöa meö hreinsanir
innan miöstjórnar kommúnista-
flokksins I byrjun þessa mánaö-
ar, en markmiö þeirra mun
hafa veriö aö sýna Kinverjum
svart á hvitu hverjir færu meö
stjórn landsins. Ennfremur
hafa öll loforö um aukin mann-
réttindi og lýöréttindi reynst
innantón og efndum á mörgurn
þeirra nú formlega slegiö á
frest. í Kina er aftur komin upp
kórrétt lina.
Þaö helst sem geröist á aöal-
fundi miöstjórnar kommúnista-
flokksins nú fyrir skömmu og aö
undirlagi Deng var brottrekstur
nokkurra yfirlýstra Maósinna,
kerfisbreytingar sem viröast
miöa aö þvi aö draga úr áhrifum
embættis formanns flokksins og
forsætisráöherra landsins en
þvi gegnir nú Hua Guofeng.
Jafnframt hlutu auövitaö fylgis-
menn Deng allar mikilvægar
stööur sem losnuöu. Og i þriöja
lagi lét miöstjórnin þaö skiljast
á sér svo ekki færi á milli mála,
aö nú væri búiö meö allt mann-
réttinda- og lýöréttindatal og
andóf yröi ekki þolaö. Afturkall-
aöar voru stjórnarskrárbætur
sem tryggja áttu mál- og rit- og
fundafrelsi. Aö sjálfsögöu segir
I yfirlýsingu miöstjórnarinnar
aö „Sósialiskt lýöræöi” sé sjálf-
sagt en: „Reynslan sýnir aö ó-
takmarkaö málfrelsi, fullkomiö
frelsi til aö láta i ljós hvaöa
skoöanir sem er, málfundir og
veggspjöld eru ekki rétta leiöin
til aö ná þvi marki”.
Astæöur þessara aögeröa
Deng, sem fela I sér afturhvarf
frá flestu þvi sem hann hefur
boöaö og mest hefur veriö lofaö
á Vesturlöndum og meöal þjóö-
félagslegra virkra Kínverja,
margra hverra aö minnsta
kosti, eru vonir hans um aö meö
þessu móti gangi betur aö hefja
Kina upp til nútimalegri fram-
leiösluhátta. Iönbyltingin” hans
nýja hefur látiö á sér standa og
kerfiö veriö tregt til aö breyta
til. Deng kennir um ótta em-
bættismanna viö aö Maóistarnir
eigi eftir aö kollvarpa öllu aftur
og þeir, sem hafi veriö hlýönir
Deng, veröi þá á einni nóttu
andstæöingar kerfisins. Völd
Deng og fylgismanna hans hafi
sem sagt ekki þótt trygg og
vafasamtaö hlýta forsjá þeirra.
Ennfremur kennir Deng auknu
frelsi um vaxandi andóf og þaö
hafi átt sinn þátt i aö tefja fram-
gang nýrrar iönbyltingar.
Eflaust hefur Deng aö þessu
leyti margt til sins máls en jafn-
ljóst viröist aö nýja leiöin, ný
Fangar I Kfna endurmenntaöir I anda nýrrar „lfnu”.
Deng ræktar garöinn sinn. En segir ekki gamalt spakmæli „Eins og
þér sáið, svo munuö þér og uppskera”.
kórrétt lina, felur i sér aðrar
hættur og kannski alvarlegri
heldur en hægagangurinn viö
framkvæmd hugmynd hans.
Meö nýrri kórréttri linu er þeg-
ar hafin kerfisbundin kúgun á
Maóistum, margir hafa verið
fangelsaðir og enn fleiri einfald-
lega horfiö i viöfeöma hit
öryggislögreglunnar. Slikar að-
feröir bjóöa alltaf hættunni
heim og kalla á skipulegt andóf,
sem ekki miöast fyrst og fremst
við aö verjast heldur við það aö
ná aftur völdunum.
Ýmislegt bendir og þegar til
þess, aö þessar aöfarir veki aö-
eins enn meiri ugg embættis-
manna, sem þykjast sjá i þeim
svart á hvitu hver afdrif þeirra
yröu ef Maoistar næöu aftur
völdum eftir brottfall Deng sem
nú þegar er oröinn 75 ára. Saga
sem sögö er frá héraðinu Hebei I
Kina lýsir þessu nokkuö ljós-
lega. Verkamenn þar fengu fyr-
irskipanir um aö koma á bónus-
kerfi og brugöu viö skjótt og ör-
ugglega og komu sér upp jafn-
réttiskerfi til aö tryggja að
menn skiptust á aö fá greitt
samkvæmt fyrsta, öðrum og
þriöja bónusflokki. A þennan
hátt vonast þeir til aö þóknast
hinum nýju valdhöfum með þvi
aö láta lita svo út sem fariö sé
eftir reglum þeirra. Jafnfrámt
þykjast þeir vissir I sinni sök um
aö geta hreinsað sig af allri sök
um ójafnrétti komist Maóistar
afturtil valda. Tilgangur bónus-
reglnanna, aukin framleiösla,
varö auövitaö eftir einhvers
staöar á miöri leiö eins og gefur
aö skilja.
Enga ábyrgö tek ég á þessari
sögu úr Newsweek en hún er
ekki lygilegri en margt annað
og vist er aö hún er I anda hug-
sjónar Maó.
Stefnubreyting Kinverja I inn-
anrikismálum og valdabaráttan
þar hefur sjálfsagt leitt það af
sér meðal annars, aö Kinverjar
hafa litiö mátt vera að þvi aö
sinna utanrikismálum. Hitt er
þó vist aö Carter hefur ærna á-
stæöu I ljósi þessa að skoöa
spilin sin og vega og meta á nýj-
an leik mikilvægi kinatromps-
ins. Utanrikismálastefna Kin-
verja gæti hæglega breytst á
einni nóttu þó þar standi i vegin-
um ótti Kinverja við aö Sovét-
menn ásælist litt byggö lönd
þeirra i Siberiu og viðar viö
landamærin.
En þó ekkert hafi maður fyrir
sér I þvi hlýtur þaö þó að vekja
til umhugsunar aö Zia ul-Hack
einvaldur i Pakistan sem mest
segist leggja upp úr vinfengi viö
Kinverja hefur nýlega hafnaö
hernaöaraöstoð frá Bandarikj-
unum og þess I staö reynt aö
koma til móts viö Sovétmenn
meö hugmynd um- að hersveitir
frá óháöum rfkjum aöstoöi viö
aö koma á friöi i Afganistan og
tryggi slöan hlutleysi þess. Ekk-
ert bendir aö visu til þess enn
sem komiö er og fremur er þaö
sjálfsagt óliklegt aö Sovétmenn
þekkist boöiö, en hitt er jafnvist
aö þaö felur I sér tilraunir
Pakistana til að bæta sambúö-
ina viö Sovétrikin.