Tíminn - 14.12.1980, Qupperneq 2

2
Sunnudagur 14. desember 1980
Fáeinar laglegar visur úr gmsum áttum:
„Undirheima
ýlfra í potti
Einhvern tima hefur Iialldór
Laxness farið um þaö oröum, ef
rétt er munað, hversu Sunn-
iendingar séu yfirlætislausir og
hógværir í tali og frábitnir þvi aö
trana sér sjálfum fram eöa þvi,
sem þeirra er, næstum þvi eins og
óspilltir inúitar, sem foröast jafn-
gróft orö og ,,ég” eins og heitan
eldinn. Aö þeir fylgja ekki lika
þeim gamla og góöa Inúitasiö aö
hafa sem formála i viöskiptum,
hversu óduglegir þeir séu og bág-
borin verkunin á þvi, sem þeir
vilja selja, kann aö stafa af þvi,
aö Sláturfélag Suöurlands og
Mjólkurbú Flóamanna er aö
likindum andsnúiö þess konar
vörukynningu.
Núer ekkert án undantekninga.
Helgi á Hrafnkelsstöðum þúaði
ófeiminn þá herra, sem i ofur-
móði lærdóms sins misfóru með
Njálu og hugðu á þaö stórræði að
taka Ingólf Arnarson af við skrif-
borð suður i Reykjavik. Jón frá
Stóru-Reykjum stendur á þvi
fastar en fótunum, að hreppa-
skipan sé uppfinning hugkvæmra
manna i heimakjördæmi Gissur-
ar jarls. Og i haust íylltist maður
nokkur á Selfossi þeim hofmóði
að bekkjast til við sjálfa Þingey-
inga, sem ekki hafa verið frekar
við annað kenndir siðustu öldina,
frátalinni skáldgáfunni, sam-
vinnu hugsjóninni og saltreyöinni
mývetnsku, en undirhyggjulausa
hreinskilni, þegar það ber við, að
þeir viki að sjálfum sér.
Ingimundur Einarsson mun
hann heita, þessi Selfyssingur, og
setti saman visu, er birtist hér i
þáttunum, þar sem hann hreykti
sér af þvi, að á Suðurlandi væri
miklu merkilegra eldfjall en
Þingeyingum er gefið, og hefði
Hekla spýtt mórauðu i sumar til
þess að spotta grautargerðina i
Kröflu.
Svo vill til, að greiðfær leið er
milli jökla, ef dregin er bein lina
frá Selfossi til Húsavikur, og með
þvi að eldflaugar skáldanna,
knúnar andriki og orðgnótt, eru
ekki siður langdrægar og mark-
vissar en atómflaugar morðtóla-
bændanna i veröldinni, hefur
skeyti Ingimundar náð þangað, er
þvi var ætlað. I Þingeyjarsýslu er
enn sem fyrr búið vel að púðri.
Enginn raki hefur spillt þvi, enda
þurrviðrasamara þar en sunnan
fjalla, og nú svarar sjálfur Egill
Jónasson fyrir sig og sina:
Heyrðist norður „Heklu spott”,
henni þykir lofið gott,
var á gjall og flúor flott,
fljótt þó lagði niður skott.
Kröfluhæðir þurfa ei þvott,
þingeysk gos þvi bera vott.
Illa þola þögult glott
þeir, sem dá sinn eiturpott.
SKARTGRIPIR
við öll tœkifœri
SIGMAR 6. MARÍUSSON
Hverfisgötu 16A - Simi 21355.

Hljómsveitin
Aría
AUGLÝSIR
Féfagasamtök,
starfshópar,
og aðrir veluimarar
innimmmi
HLJÓMS VEITINA RÍA
tekur aö sér að leika
alla almenna dans-
, MÚSÍK
, yiTITI¥TTTTITTT^|a|^f
Einka-
samkvœmifj
I.yil T T T HlTTTnitH
Almenna
dans/eiki
'>*%>*■ nH
ij. jqiymyiHim:
\i.umiiin
j/ PANTIÐ
SEM
FYRST

Upplýsingar
í símum
72250,
43484 og
99-4586.
ys og þys
helvítis’ ’
Hekla býr við glaum og glys,
gerir viða tjón og slys.
Undirheima ys og þys
ýlfra i strompi helvitis.
Með þessu skeyti hallar bar-
daganum bersýnilega á eitur-
pottsmennina minna á Suðurlág-
lendinu og hafi einhvern tima
verið þörf á að rétta úr sér og
gripa til grófyröa eins og ,,ég”, þá
er það nú nauðsyn.
Ekki er samt vert að gera
skáldunum of heitt i hamsi, sizt
þegar þau eru komin i eins konar
badalag við eldfjöllin sin, iðrafull
af eisu, og þess vegna skulum viö
snúa okkur að öðru, sem nokkuö
er farið að fyrnast og ekki jafn-
viðkvæmt mál.
Jón Eyþórsson veðurfræðingur
var á sinni tið einn kunnasti út-
varpsmaður lslendinga, og kom
þar margt til. Hann flutti iðulega
útvarpserindi, hann mótaði þann
útvarpsþátt, er langlifastur hefur
orðið, spjallið um daginn og veg-
inn, og hann flutti landsmönnum
útvarpsspár sinar. Vegna þeirra
vinsælda, er hann hafði áunnið
sér, kusu hlustendur hann i út-
varpsráð á þeim árum, er stjórn-
málaflokkarnir höfðu ekki alfarið
dregið val manna i það undir sig,
og alllengi var hann formaður út-
varpsráðs.
A þessum árum var viða litið á
þá, sem tiðast létu til sin heyra i
útvarpi, eins og nokkurs konar
heimilisvini, og margir gerðu sér
til gamans að yrkja visur — um
þá eöa til þeirra. Mörgum þess-
ara visna var beint til Helga
Hjörvars, Þorsteins Stephensens,
Jóns Eyþórssonar og Sigrúnar
Ogmundsdóttur, sem var út-
varpsþulur viö mikla mannhylli.
Nú var það um veðurspárnar að
segja, að þær þóttu ekki óbrigðul-
ar fremur en enn er, og stóðu þá á
þeim mun veikari fæti, að veður-
skeyti voru ófullnægjandi framan
af, og á styrjaldarárunum var oft
nálega ókleift að gera sér grein
fyrir veðrabrigðum, er i vændum
voru.
Þau missmiði, sem reyndust á
veðurspám, fæddu af sér visur
eins og annað, og var þeim spjót-
um beint gegn Jóni Eyþórssyni
öðrum mönnum fremur. Til
dæmis um þetta eru visur all-
margar eftir Agúst Benónýsson:
Gegn um húms og hriðartjöld
hljómar röddin frána,
þegar Jón um koldimm kvöld
kyrjar veðurspána.
Um veðurfar og veðurspá
virðist deila sprottin,
þar sem greinir einkum á
Eyþórsson og drottinn.
Spái hann vestan veðragný,
en verði austangjóla,
spilinu er eflaust i
afl frá himnasjóla.
Þetta olli þvi, að sumir tóku
veðurspánum með varúð, en aðr-
ir vildu ekki annað heyra en Jón
vissi fyrir veðrabrigðin til jafns
við hvern sem var. Þessari tvi-
drægni lýsti Agúst þannig:
Sumir efast, enda von,
öllum kann aö skeika.
Aðrir trúa á Eyþórsson
og hans hæfileíka.
Sigurður Árnason á Raufarhöfn
var einn þeirra, sem lagði orð i
belg, og færði Jóni til afbötunar,
að við ramman væri að draga,
þar sem var sjálfur drottinn alls-
herjar. Hann sagði:
Mikill liggur munur i
maður og guð að vera.
Annar getur upp á þvi,
hvað ætli hinn að gera.
Þetta gat sannarlega heitið að
standa misjafnt að vigi og nálgast
eiginlega að misbjóða réttlætis-
kennd góðra manna, sem sætta
sig illa viö ójafnan leik.
Að lokum skulum við svo koma
aftur að Ingimundi á Selfossi, ef
þaðskyldi verða til þess, að hann
bærist betur af eftir norðankveðj-
una. Eftir hann eru nýjar visur,
sem tileinkaöar eru þeim er fara
með hlutverk oddvitanna i þjóð-
leikhúsi stjórnmálanna og má
segja að þar fái hver maður sinn
skammt.
Framsókn er efst á blaði hjá
Ingimundi:
Steingrimur með strengda kló
stóra boða klýfur,
þar sem andi Óla Jó
yfir vötnum svifur.
Næst kemur röðin að hinum
brotakennda Sjálfstæðisflokki:
Hvað hefur frétzt um
GunnarogGeir
— þeir gisti Valhöll
i striðsmannaklæðum ?
Um brákaðan eða brotinn reyr
er bezt að lesa i helgum
fræðum.
Til Alþýðuflokksins er þessum
orðum beint:
Nú er rétt um krata kraft,
Kjartans stjórn á glæstum
vonum,
að ekki vanti Vilmund kjaft.
En vitiö til að stjórna honum?
Alþýðubandalagið rekur lestina
hjá Ingimundi:
Þá er loksins komið kvöld,
að kalla lokið dagsins önnum.
Nú hefur Lúðvik lyklavöld
lagt i hendur yngri mönnum.
Það kvöldar hjá fleiri en Lúð-
viki Jósefssyni, og svo segir lfka
að hætta skuli hverjum leik, þá
hæst fram fer. JH.
ORÐALEPPAR
(dáldið - dulítið - doltið)
„Fár þar mælti erriö skýrt", sagði
Einar Benediktsson og átti við Dani.
Sama mátti segja um langflesta þá,
sem á nýliðnu „barnaári" létu til sín
taka í útvarpi og sjónvarpi ársins
vegna.
AAargur var orðinn leiður á þessum
eilífu baddnaheimilum,
baddnavandamálum og baddnabók-
um. Útvarp og sjónvarp ættu að láta
dyravörð krefjast þess af hverjum
þeim, sem ætlar að taka til máls, að
hann beri greinilega fram þessa
setningu: Barnabörn Árna
Bjarnasonar eru á Hornafirði. En
þrjózkist hann við og segi samt sem
áður „baddnaböddn", ætti hann ekki
að fá grænan eyri fyrir komu sina í
Varpið.
Auðvitað er skaftfellski framburð-
urinn fallegastur. En vel má una við
okkar f ramburð, ef errið fær að vera á
sínum stað. Latmælin þaddna og
héddna heyrast í útvarpi og sjónvarpi,
jafnvel til leikara.
Álappaleg tíska er það að líkja eftir
latmælum og rita tæpitungu mál eins
og „soldið" og dáldið". Ef til vill eru
þetta áhrif frá Sálminum um blómið,
þar sem hugsun og málfar smábarns-
ins er vandlega stælt, svo gaman er að.
TæpStungumenn blaðanna halda lík-
lega, að þeir verði ofurlitlir snillingar
líka, ef þeir bregða fyrir sig barna-
hjali. Orðið dálítill er að hverfa. AAenn
skrifa dáldið eða dulítiö. Ef til vill er
þetta af brigði, dulítill, einhvers staðar
til, en ástæðulaust er að þrengja því
upp á allan landslýðinn. Nýjasta af-
birgðið er „doltið". „Doltið skondið",
segir blaðamaður í AAorgunblaðinu.
Gæti þó verið prentvilla og varasamt
fyrir aðra blaðamenn að taka það eft-
ir, ef svo væri. Allt roskið fólk hér um
slóðir segir greinilega dálitið og svolit-
ið. En eðlilegt er, að unglingar dragi
dám af málfari útvarps og blaða.
Þórhallur Vilmundarson samdi
bækling til leiðbeiningar við söfnun
örnefna. Hann biður menn þess
lengstra orða að stafsetja nú nöfnin
eins og þau séu borin fram, til dæmis
rita ekki Tjörnes, Breiðdalur og Geit-
land, heldur: Tjöddnes, Breiddalurog
Geittland. Engan Þingeying hef ég
heyrt segja Tjöddnes, engan Breið-
dæling segja Breiddalur. Hvers vegna
þarf að geðjast þeim, sem tala svona,
ef einhverjir eru? (Þ.V. biður skrá-
setjendur, sem hljóðritun kunni, að
nota hana!)
Til eru menntamenn, sem krefjast
þess, að hvert latmæli sé haf ið til vegs
i ritmáli. En til eru þeir, sem telja slíkt
stefna að hnignun tungunnar.
Oddný Guðmundsdóttir.