Tíminn - 20.12.1981, Page 28

Sunnudagur 20. desember 1981
28___________
á bókamarkaði
Kai Hermann & Horst Rieck
skráöu eftir segulbandsupptöku:
Kristjana F. / Dýragarösbörnin
Fj öl vi
Þaö er heldur betur ljótur
vitnisburður sem þýska velferö-
arrikiö fær i sögunni hennar
Kristinar F. um Dýragarðsbörn-
in. Þó að sagan fjalli um ungl-
inga, leiö þeirra i þýska ræsiö og
veruna þar á hún kannski enn
frekara erindi viö aöra aldurs-
hópa. Sjálfir eru unglingarnir
bara minnihlutahópur sem fylgir
straumnum, mótun og stjórnun
þjóðfélagsins sem þeir hrærast i
er algjörlega i höndum hinna
eldri. Þar af leiðandi hljóta þau
vandamál sem útfrd skipulaginu
— eöa skipulagsleysinu — spinn-
ast að vera á þeirra ábyrgö.
Sagan hefst þar sem fjölskylda
Kristinar flyturúrsveitasælunni i
gersamlega steinrunnið blokka-
samfélag i úthverfi Vestur-Berl-
inar. Fram til tólf ára aldurs er
Krisb'n þaö sem i dagiegu tali
kallast fullkomlega eölilegt bam
en uppfrá þvi fer hún aö haga sér
svo „undarlega” að flestir myndu
segja aö þar væri allsvæsiö ungl-
ingavandamál á feröinni. Sam-
kvæmt minum kokkabökum er
hegöun Kristinar þó alveg i sam-
ræmi við aöstæöur og beinlinis
dæmigerö fyrir krakka sem vilja
breytast sem fyrst f unglinga.
Kristin byrjar á þvi aö vera
meö uppsteyt i skólanum, mark-
miöiö er aö láta taka eftir sér og
öölast viröingu hinna krakkanna.
Fljótlega fer hún að reykja og
drekka og er þá tekin inni klíku
sem saman stendur af krökkum
frá þrettán ára uppi sextán, sjálf
er Kristin aðeins tólf ára. Þegar
henni er boðið hass i fyrsta skipti
þorir hún ekki að prófa en seinna
lætur hún tilleiðast: i unglinga-
kliku villenginn láta stimpla sig
minni en hina. Eftir það er leiöin
úti sýru (LSD) og alls konar ró-
andi og örvandi geðlyf greiðfær.
Þaö kom mér nokkuð á óvart að i
Þýskalandi viröist hver sem er,
börnog unglingar sem fullorönir,
geta labbað sér inm' næsta apótek
og keypt sérslatta af róandi-örv-
andi pillum.
Þrátt fyrjr frjálslyndi klikunn-
ar gagnvart lyfjum er eitt sem
allir meölimir hennar eru sam-
mála um: nefnilega að herdin sé
..eitur! þann óþverra ætla þau
aldrei að snerta. En eftir þvi' sem
krakkarnir haida lengra útá lifiö
og umgangast aörar klikur, þar á
meðal heróinista, minnkar and-
staðan gegn eitrinu. 1 þessu
vimusamfélagi unglinganna rikir
mikil stéttaskipting, jafnvel
meiri en i þjóðfélaginu sem þau
eru svo mjög á móti, neöstir eru
alkarnir, siöan koma þeir sem
nota kannabisefni, þá pilluæturn-
ar og efst I stiganum tróna heró-
inistarnir.
Stefnan er auðvitaö aldrei sú aö
veröa háöur heróininu, en allir
vilja prófa — bara einu sinni —
svo kannski einu sinni i viöbót...
Breytingin úr fiktara i heróin-
sjúkling verður ekki á einni nóttu
en er nær undantekningalaust til-
komin áöur en viðkomandi hefur
áttaö sig á þvi. Kristin prófaöi
heróin mánuöi fyrir fjórtán ára
afmælisdaginn sinn. Sjö mánuö-
um seinna var hún likamlega háö
efninu og þaö þó hún heföi ekki
snert þaö i tvo mánuöi af þeim
tima.
■ Kristin F. HUn gæti allt eins veriö fslensk og þýsk.
ÚLFUR, ÚLFUR..
— Um söguna af Kristínu/kristjönu F.
og Dýragarðsbörnunum
Þegar sprauturnar eru orðnar
dagleg nauösyn siglir annaö
vandamál i kjölfariö : sjúklingur-
inn þarf aö vinna sér inn dágóöa
summu til aö eiga fyrir skammt-
inum (80 mörk á dag áriö 1976).
Flestir hugsa krakkarnir meö
viöbjóöi til þess aö þurfa einhvern
timaaö selja iikama sinn fyrir eit-
uren þar kemur aö þörfin verður
viöbjóönum sterkari. Og allir
fara útaöselja sig, litlirog stórir,
strákar og stelpur.
Sölumennska
Óskaplega er mikiö er pervert-
um I Þýskalandi, hugsaöi ég.þeg-
ar lýsingarnar á sölum ennskunni
risu sem hæst. Fyrsti pervert var
hæstánægður meö að smástelpan
sem runkaöi honum skyldi vera
að deyja úr hræðslu, annar per-
vert vildi láta berja sig, þriðji
pervert heimtaöi aö sparkað væri
istálsköflung sem hann hafði eft-
ir vélhjólaslys og sá fjórði var
meö opinbert ófrjósemisvottorð
tii að sanna aö hann þyrfti ekki að
nota gúmmi! Og ekki viröist ald-
ur fórnarlambanna fara fyrir
brjóstið á pervertunum, þvert á
móti eru börnin þeim mun eftir-
sóttari sem þau eru bamalegri.
Þær eru vist ekki nema tvær
leiðirnar útúr þessuiri vitahring
annað hvort aö hætta alveg eða
láta lifiö. Margir reyna þá fyrr-
nefndu, sumir meö góðum ár-
angri en fleiri teygja sig aftur i
sprautuna og borga fyrir með lif-
inu. Vinir Kristinar hrynja niður i
kringum hana án þess aö hún eöa
aörirsem eftir lifa kippi sér veru-
lega upp viö þaö. Tilfinningar
þeirra dofna stööugt og hverfa
loks meö öllu: þaö eina sem
kemst aö i hausnum á þeim er
næsta sprauta. Þegar Babsi,
besta vinkona Kristinar, deyr af
of stórum skammti aöeins fjórtán
ára gömui æöir Kristin Ut aö
kaupa dóp. Nún notar dauöa Bab-
siar sem yfirskyn: þykist ætla aö
finna dópsalann sem seldi henni
dauöaskammtinn. Svo rennur þaö
upp fyrir henni aö hún er bara aö
þessu til aö geta sprautaö sig burt
frá eigin áhyggjum.
Kristínu F. tókst loksins að
hætta alveg, áöur hafði hún gert
margar misheppnaöar tilraunir,
ýmist uppá eigin spýtur eöa með
hjálp fjölskyldu sinnar. 1 Þýska-
landi fá svona ungar ekki inni á
venjulegum meðferðarheimilum
og ekki eru heldur til sérstök
heimili fyrir þá. Kerfið gerir ekki
ráö fyrir þetta ungum heróinist-
um og Kristinu og vinum hennar
var ekki veitt nein aðstoð þó þau
margbæöu um hjálp.
1 bókarauka segir litillega af
Kristinu og eftirlifandi vinum
hennar af Dýragarðsstöðinni.
Þau hafa þá verið án heróinsins i
tvö ár og pluma sig ágætlega.
Skrásetjarar bókarinnar tveir
þýskir rannsóknablaöamenn eru
aö visu öggulitiö hneykslaöir á
Kristinu sem hefur breyst i pönk-
ara — en — viö hverju bjuggust
mennirnir ég bara spyr. Venju-
legri húsmóöur? Enn verra þykir
Jan, hvert eru
fætur þínir að
fara? i
- Dulmálsbréfið
eftir Jan
Terlouw
Jan Terlouw:
Dulmálsbréfið,
Ingi Karl Jóhannesson þýddi,
Iöunn 1981.
Þetta er fjóröa bók Ter-
louws sem kemur út á is-
lensku. Hinar eru Striösvetur,
í fööurleitog Fárviöri. Þar af
las ég á sinum tima tvær
fyrstnefndu og fannst þær
barasta assi góöar. Þær bækur
geröust i striöinu sem svo
margir hafa þjösnast á I bók-
um sinum, nema hvað Jan
geröi þaö betur en margir aðr-
ir. En núna er Jan ekki aö
skrifa um striö. Hann er farin
aö skrifa um njósnara. i sem
stystu máli: Þrir krakkar,
þeirTómas, Eva og Bina leysa
njósnagátu.
En þvi miður viröist Jan
eitthvaö vera aö daprast flug-
iö, þessi bók hans er ekki ein-
asta verr skrifuö en hinar,
heldur jaörar viö þaö aö vera
leiðinleg. HUn er i þaö minnsta
fjarstæöukennd i ófrumleika
sinum, þaö hafa komið út svo
margar bækur þar sem ein-
hver krakkaskinn gerast
njósnarar og hetjur.
Bókin hefur þó einn stóra
kost: hún er fljótlesin — ef
maöur helst þá á annaö borö
viö lesturinn. Ég kom ekki
auga á aöra. Söguþræöinum
nenni ég ekki aö lýsa, sú lýsing
yröi sennilega hálfu leiöinlegri
en efni standa til.
Til forráðamanna Iöunnar:
ef Jan er að veröa svona leiö-
inlegur, afhverju gefiö þið
hann ekki bara uppá bátinn?
Þaö má altént gera ný ja hetju
úr Evert Hartman.
þeim aö Stella vinkona Kristinar
sem hætti heróinneyslu I fangelsi
er orðin nokkuö höll undir þau al-
ræmdu samtök RAF. Sem er ekk-
ert skrýtið ef tekiö er tillit til þess
að fjórtán ára gamalli var Stellu
stungiö i fangelsi þar sem hún
umgekkst meðal annarra meðlim
RAF-samtakanna og segja mér
fróðir menn aö sá hafi veriö
framarlega i flokki.
Gæti allt eins gerst hér
Þetta var sagan af henni Krist-
inu sem gæti allt eins veriö is-
lensk og þýsk. Eini raunverulegi
munurinn er aö hér er væntan-
lega ekki mikið heróin á mark-
aðnum. Annaö kemur heim og
saman. Smá dæmisaga af is-
lenskri unglingakliku:
Klíkan vaknar snemma til aö
fara i skólann, hress eða geöstirö
eftir aöstæöum. í skólanum gerir
klikan litiö annaö en að rifast við
kennara og veröa geöstirð eöa
geöstiröari eftir aðstæöum.
Kannski léttist á henni brúnin á
leiöinni heim en frekari hressleiki
veltur alveg á þvi hvort kókó-
puffspakkinn er tómur eða fullur,
og hvort fjölskyldan hefur dreift
smáaurum um ibúðina eöa hrifs-
að þá meö sér til eigin aftiota.
Þá er aö svindla sér i strætó oni
bæ og I þeim efnum njtta þrjár
aöferöir mest fylgis: kaupa
barnakort og þykjast vera tólf
ára, kljúfa strætómiða i tvennt og
vona aö rétta hliðin lendi upp og
gera sig ósýniiegan á mann-
margri stoppistöö. Peningarnir
sem fjölskyldan úthlutar til
strætóferða eru aö sjálfsögöu not-
aöir I hinar ýmsustu nauösynja-
vörur. Staöirnir til að hangsa á
eru ekki sérlega margir reyndar
örfáir, svo oftast verður kúluspil-
ið fyrir valinu. Þar er siðan lung-
anum úr deginum eytt i reddingar
og kjaftasnakk viö róna og smá-
krimma. Oftast er hægt aö fá ein-
hvern til að fara i rikið og ef pen-
ingarnir eru ekki nægir er haldið
i ránsferö. Meöan beðið er eftir
flöskunni er tilvalið aö þefa af
einum limpoka inni öskutunnu-
porti eöa heima hjá þeim sem býr
svo vel aö vera einn um ibúð á
daginn. Eftir limiö er flaskan sótt
og siöan mætir klikan heim i
kvöldmat. Fjölskyldan biður ó-
þolinmóö eftir klikunni og yfir
matnum er skammast dálitið á
báöa bóga þangaö til klikan
stendur upp tautandi „éþolett-
iggilengur” rýkur út og skellir á
eftir sér. Niörá plani mútar klik-
an sér innbi bil meö sopaloforöum
og tekur til viö ákaviti-i-appelsin
þamb. Þambið og dagurinn endar
svo annaö hvort meö þvi aö klikan
rúllar heim blindfull eöa hún er
borin heim steindauö.
Svona klika væri mjög likiega
móttækileg fyrir heróini ef þab
stæöi tfl boða. Sv o hvernig væri aö
fólk einbeitti sér aö þvi að leysa
„unglingavanda máliö”?
Einsog ég nefndi i byrjun er
sagan holi lesning öllum aldurs-
hópum. Aö visu eru ýmsir ann-
markar á þýöingunni og ber þar
helst að nefna málfariö sem
flakkar milli götumáls og virðu-
legs bókmáls: þaö fer tfl dæmis
mjög illa á þviaö nota saman orö
einsog bömmer og sjáöldur. Sér-
staklega ermér þó illa við nafna-
þýðingarnar: afhverju breytist
Kristin F. i Kristjönu F. i þýö-
indu?
Linda V.