Tíminn - 05.01.1924, Blaðsíða 4

4
T I M I N M
Atvinnuleysið í Reykjavík.
Hjer í bænum ríkir nú megn atvinnuskortur og útlit er fyrir að
svo muni verða þenna vetur allan og hefir bæjarstjórninni því þótt
rétt að vara menn úr öðrum héröðum við að flytja hingað til Reykja-
víkur á þessum vetri til að leita sér atvinnu, þar sem engin líkindi
éru til að vinna verði hér fáanieg.
Um leið og þessi aðvörun er hér með birt öllum landsmönnum
skal þess getið, að reynt verður að iáta bæjarmenn njóta þeirrar litlu
vinnu, sem hér kann að verða í vetur og leyfi ég mér jafnframt sam-
kvæmt ályktun bæjarstjórnarinnar að skora á alla bæjarbúa að sam-
einast um þetta með því að stuðla ekki að því, að aðkomumenn setjist
hér að í vetur tii að leita sér atvinnu, og sérstaklega er þeirri áskorun
alvarlega beint til allra þeirra manna í Reykjavík, sem eitthvert verk
láta vinna eða yfir vinnu eiga að sjá, að iáta innanbæjarmenn sitja
fyrir allri þeirri atvinnu, sem þeir þurfa að ráða fólk til í vetur.
Borgarstjórinn í Reykjavík, 3. janúar 1924.
Guðmundur Ásbjörnsson.
settur.
Frá Landssímanum.
Vegna gengisfalls íslenskrar krónu hækka frá 1. janúar öll
símskeytagjöld til útlanda. Prá sama tíma lækka gjöld fyrir
blaðaskeyti innanlands um lielming.
O. Forberg.
Góð jörð til kaups og ábúðar.
Jörðin Skarð í Þykkvabæ í Ásahreppi, er til sölu og ábúðar í
næstkomandi fardögum. Jörðin er 10 hundruð að mati. Túnið gefur
af sér 100 liesta. Engjar 10—15 hundruð hesta af töðugæfu heyi. IJús
öll í ágætu standi og flest járnvarin, svo sem heyhlaða er rúmar 600
hesta. Pjós fyrir 11 nautgripi. Allar engjar véltækar og hey má alt
flytja heim á vögnum.
Semja ber við eiganda jarðarinnar
Þóruuui Runólfsdóttur, Skarði.
Framh. af 1. «íOu.
stefnu. En bæjalýðurinn hrópaði
hærra, heimtaði innflutning og
skuldir. Og þeir sigruðu, en eyði-
lögðu um leið fjárhag landsins. —
Veturinn eftir við stjórnarskiftin
reyndi Framsóknarflokkurinn enn
að heimta ráðstafanir móti of mik-
illi eyðslu. En sú stefna var enn í
minni hluta.
Nú eru ávextimir komnir í ljós.
Skuldafen verslunarstéttarinnar
við útlönd virðist vera botnlaust.
Krónan er sífallandi. Auður stríðs-
áranna er horfinn. Sjálfstæði á
pappírnum, en fjármálalegt ósjálf-
stæði meira en nokkumtíma fyr.
Ef fylgt hefði verið verslunar-
stefnu Framsóknarflokksins með
takmarkanir á innflutningi og
skipulag á afurðasölu frá 1919—
1923, myndi hagur þjóðarinnar
vera allur annar en nú. Og engir
hefðu grætt meira á þeirri forsjá
en samkepnisforkólfarnir. þeir
hafa á þessum árum eyðilagt
fjárhag sinn mest, og um leið sökt
þjóðinni allri í skuldafenið og lág-
gengis-ófæruna.
En nú er svo komið, að varla
verður lengur haldið áfram. Fjöldi
manna, sem hingað til hafa dásam-
að eyðslustefnuna, eru nú búnir að
sjá, hvor aðilinn hafði á réttu að
standa. Framsóknarmenn vildu og
hefðu getað bjargað þjóðinni út úr
kreppunni með framsýnum aðgerð-
um. því var ekki sint. Nú er neyð-
in að kenna naktri konu að spinna.
J. J.
----o-----
Innlendur iðnaður.
íslenski kaffibætirinn.
Gleðileg tíðindi eru það, í hvert
skifti sem það fréttist, að hafin sé
innlend framleiðsla einhverrar
nauðsynjavöm, sem sótt hefir
verið út yfir pollinn áður.
Undanfarin ár hafa ýmsar slík-
ar stofnanir verið reistar. Mætti
nefna smjörlíkisgerðirnar, sápu-
og kertaverksmiðjuna o. fl.
þegar atvinnuleysi er orðið eitt
mesta vandræðamál þjóðarinnar,
verður það allra mest aðkallandi,
að fjölga störfunum sem hægt er
að vinna innanlands. Og vitanlega
eru þau fjölmörg enn, sem við lát-
um útlendingana vinna fyrir okkur.
Eiga þeir menn skildar alþjóðar-
þakkir, sem brjótast í því að stofna
til nýs og nauðsynlegs atvinnu-
rekstrar. það kostar altaf mikið fé
og fyrirhöfn að ryðja veginn, að
öðlast reynsluna.
En almenningur hefir og aðrar
skyldur gagnvart þessum innlendu
stofnunum. Islenskur almenningur
á að láta innlendu framleiðend-
xu-na sitja fyrir viðskiftum.
Víða í öðrum löndum er öflugur
félagsskapur, sem vinnur að því að
styðja innlendan iðnað, með því,
meðal annars, að hvetja almenning
til að nota innlendu framleiðsluna
fremur en útlendu og veita al-
menningi fræðslu um hve það hafi
mikla þýðingu fyrir afkomu þjóð-
arinnar, að menn styrki innlendu
framleiðsluna með viðskiftum.
Ekki að tala um hitt, sem er næsta
algengt, að löggjöfin styður inn-
lendu framleiðsluna með verndar-
tollum. —
1 þetta sinn er kaffibætisverk-
smiðjan nýja, sem Pétur M.
Bjarnason verksmiðjueigandi hefir
stofnað, og getið var lauslega í síð-
asta tölublaði, tilefni þessara hug-
leiðinga.
Stórfé hefir árlega runnið í vasa
útlendinga fyrir framleiðslu þess-
arar vöru. Mjög mikið væri unnið
bæri þessi tilraun til innlendrar
framleiðslu góðan árangur.
Kaffibætirinn íslenski, sem þeg-
ar er kominn í verslanimar hér í
bænum, er ágæt vara, a. m. k. jafn-
góð vara og útlendi kaffibætirinn.
Reynslan sker úr, hvort ekki helst,
en engin ástæða er til að efa það.
Nú er það almenningur sem úr
því sker, hvort heldur beri að
styðja íslenska framleiðslu eða út-
lenda með viðskiftunum.
Tíminn vill eindregið skora á al-
menning að styðja þetta innlenda
fyrirtæki sem önnur slík sem inn-
lend eru.
----o----
Vísnakver Fornólfs.
það er algengast, þá er ný
kvæðabók kemur út, eftir nýtt
skáld, að þá sé höfundur ungur og
óþektur maður. Hitt eru meiri tíð-
indi, er hálfsjötugur maður, og það
mesti fræðimaður landsins á inn-
lend fræði, sendir frá sér fyrstu
kvæðabók sína. þeir verða margir
sem opna slíka bók með forvitni.
Að vísu var það kunnugt, að
doktor Jón þorkelsson ætti það til
að yrkja. þó vissu það fáir, aðrir
i en kunnugir, að kvæði höfðu birst
eftir hann í blöðum undir merkinu:
þrjár stjömur. En Vísur Kvæða-
Önnu, sem komu út í Skírni í
fyrra, og allir vissu að vom eftir
hann, sýndu, að hann er ágætt
skáld. Var þeim svo vel tekið, að
ekki er ósennilegt, að flýtt hafi fyr
ir útkomu kvæðaþókarinnar.
Vísnakverið er prýðilegar gefið
út en flestar eða allar ljóðabækur
íslenskar. Brotið sama og á ljóða-
bók Gröndals, en að mun styttra,
ekki nema 150 blaðsíður. Yfir
mörgum kvæðanna eru teiknaðar
myndir eftir Björn Björnsson,
ágætlega gerðar. þær era í fornum
stíl, og hæfa ágætlega efni kvæð-
anna, setja einhvern ramíslenskan
og skemtilegan blæ á bókina.
Og eins og vænta mátti er
Vísnakverið gersamlega ólíkt því
sem fyrstu ljóðabækur eru vanar
að vera.
Upphafsvísan í einu lengsta
kvæðinu, um Björn Guðnason í
Ögri og Stefán biskup, hljóðar svo:
Mér eru fornu minnin kær
meir en sumt hið nýrra,
það, sem tíminn þokaði fjær, —
það er margt hvað dýrra
en hitt, sem hjá mér er;
hið mikla geymir minningin,
en mylsna og smælkið þver.
Hún segir allvel til bæði um efni
og meðferð þessi vísa. Um fom
söguefni, venjulega með fornum og
þróttmiklum bragarháttum og á
fornu máli oft og tíðum yrkir
Fornólfur.
Rúmið leyfir ekki að fara mörg-
um orðum um einstök kvæði. En
héðan af verður það talið alveg
sjálfsagt að allir bókamenn og
bókasöfn eigi Vísnakver Fornólfs.
Sögulegu kvæðin eru lang veiga-
mest. Fjögur hin lengstu þeirra:
Bjöm Guðnason í ögri og Stefán
biskup, Ögmundur biskup á Brim-
ara Samson, Vísur Kvæða-Önnu ogs
Mansöngur Svarts á Hofstöðum
um Ólöfu Loftsdóttur, taka yfir
meir en helming bókarinnar. þau
eru um leið merkileg í sögulegu til-
liti, þau sýna skilning þess
manns, sem langmest hefir rann-
sakað miðaldasögu íslands, á mönn
um og málefnum.
þá eru í bókinni pólitisk kvæði
frá því mikla styrjaldarári 1907—
8. Hefir Fornólfi þá volgnað und-
ir rifjum og vitnar vitanlega til
fornra fræða í kveðskapnum.
. Hér eru tvær vísur af því tæi:
þeir, sem tólf hundruð sextíu og
tvö sóru eið
fyrir tæling og ásælnis vél,
þeir, sem kúgaðir voru í Kópavog
undir kvalningar, meiðing og hel,
hafa afsökun þá, hvemig á þá var
sótt
með erlendu harðræði og prett, —
en hvað sýknar oss nú, ef vér sækj-
um það fast
að semja af oss fornan rétt?
Og vilja menn eiga undir því,
þeim ættjarðar gröm verði rögn,
og formælt þeim verði frá kyni til
kyns
eða kæfi þá gleymskunnar þögn?
Vilja menn hlutskifti hreppa með
þeim,
sem hafa það verðskuldað nóg,
að yfir þá kæmi biskupsins blóð,
sem böðullinn sjötugan hjó?
— Eg ætla að geyma Vísnakver
Fomólfs hjá bestu íslensku bókun-
um í bókaskápnum mínum og láta
mér þykja sérstaklega vænt um
það. því að auk þess sem það er
ágæt kvæðabók og merkilegt sögu-
rit, er það líka annað og meira:
það er ótvíræður vottur um það,
sem mér þykir vænst um í bók-
mentalífi íslendinga nú: áhugann
fyrir fomfræðunum og fyrri alda
sögu íslands. það er um leið áminn-
ing til nútíðarkynslóðarinnar um
að gefa enn meiri gaum fornri sögu
Islands og einkanlega miðaldasög-
unni — áminning frá þeim manni,
sem lagt hefir þá miklu auðlegð
miðaldaheimildarritanna á borð
fyrir nútíðannennina, með útgáfu
fornbréfasafnsins, alþingisbók-
anna og miðaldakvæðanna, um að
taka þessi efni til rækilegrar með-
ferðar. Hann segir svo sjálfur í
einu kvæðinu:
Eg hef morrað mest við það
að marka og draga á land,
og koma því undan kólgu, svo
það kefði ekki alt í sand.
Núlifandi kynslóð og næsta á að
vinna úr því og sýna að miðalda-
sagan íslenska er miklu merkilegri
og ánægjulegri en haldið hefir
verið. Tr. p.
——o-----
Fréttír.
Eldur kviknaði um hátíðarnar í
skólahúsinu á Eiðum, en varð
slöktur áður en mikið tjón yrði af.
Nýárssund var ekkert þreytt í
þetta sinn.
í þetta sinn gekk alt greiðlega
um kaupgjaldssamninga prent-
smiðjueigenda og prentara. Lækk-
ar kaupið um ca. 5% samkvæmt
verðskrá nauðsynja sem samþykt
var af báðum aðiljum í fyrra.
Leikfimi. Valdimar Sveinbjörns-
son leikfimiskennari við Barna-
skóla Reykjavíkur hefir gefið út
spjald með myndum og leiðbein-
ingum, er sýna 10 leikfimisæfing-
ar sem iðka á í heimahúsúm. Æf-
ingarnar eru að mestu sniðnar eft-
ir hinu nýja æfingakerfi J. P.
Miillers, sem kunnur er öllum
íþróttamönnum. Flestir munu
geta lært æfingarnar af myndun-
um og leiðbeiningunum. Spjaldið
fæst í bókaverslununum.
Sendiherraskifti. J. E. Böggild,
sem verið hefir sendiherra Dana
hér í bænum undanfarið, hefir nú
verið skipaður aðalræðismaður
Dana í Montreal ' Canada. í hans
stað hefir Frank le Sage de Fon-
tenay skj alavörður í utanríkisráðu-
neytinu verið skipaður sendiherra
hér.
Árni frá Höfðahólum er nú aft-
ur farinn að rita í Morgunblaðið.
Var mýldur um tíma eftir útkomu
árásarrits hans á Landsbankann.
Mátti nærri geta að Morgunblaðið
gæti ekki lengi án verið slíks
manns sem Árni er. Fer vel á um
mann og málefni.
Látinn er á Landakotsspítalan-
um Guttormur Jónsson járnsmið-
ur, sonur síra Jóns Guttormssonar
á Hjarðarholti ' Dölum. Var hann
alkunnur hagleiks og hugvitsmað-
ur.
Atvinnuleysið. Borgarstjóri
Reykjavíkur auglýsir um atvinnu-
leysið á öðrum stað í blaðinu. Er
ástæða til að árétta þau ummæli.
það yrðu ekkert annað en von-
brigði fyrir flesta utanbæj armenn
sem nú kæmu hingað í atvinnuleit.
Hinn 1. febrúar á að draga um
hið mikla happdrætti stúdenta.
Vert að lesa bókina. Abraham
Lincoln! Nafn sem vekur sérstakan
hljóm í hjarta hvers manns, þýð-
an og blíðan, en um leið raunaleg-
an. Eitt þeirra nafna, sem engum
gleymist, er kynnist því, málar
hreina og fagra mynd, er skapa-
skuggar lykja ógnum á alla vegu.
Eitt þeirra sárfáu nafna, sem
hvergi á óhelgi, sem enginn leitast
við að lita öðru en lofi. Abraham
Lincoln var 16. forseti Bandaríkj-
anna. Slíkur mannkostamaður, að
hinar sjö höfuðdygðir prýddu hann
í ríkum mæli fram yfir aðra menn.
Jörð til ábúðar.
Sauðholt í Ásahreppi í Rangár-
vallasýslu fæst til ábúðar í næstu
fardögum 1924. Jörðin er vel hýst,
góð tún, véltækar uppistöðu engj-
ar, ágæt hagbeit og liggur stutt
frá þjóðbraut.
Nánari upplýsingar gefur og
samninga gerir Sigurður Jósefsson
á Sandhólaferju.
Rauður hestur ca. 9 vetra, mark:
sneitt aftan standfjöður fr. hægra,
sýlt standfjöður fr. vinstra. Klár-
gengur. Með klofajárnum. Vinkill
í framfótarhóf. Kom hingað austur
á slætti frá Kolviðarhóli. Var seld-
ur 9. okt.
Rangárvallahreppi, Kirkjubæ,
20. des. 1923.
Bogi Thórarensen
(hr.stj.).
Slíkur mannkostamaður var hann,
að allir vilja heyra sem flest, læra
sem mest af honum. því var það, að
eg tók fegins hendi bók, sem mér
barst á dögunum. Heitir „Saga
Abrahams Lincolns" og er samin
af Bjarna Jónssyni kennara. Og
þótt hún sé um 470 blaðsíður, las
eg hana spjaldanna á milli með
stakri ánægju. Skift er henni í tvo
aðalkafla. Nefnist sá fyrri: „Upp-
vöxtur og reynsluskóli Lincolns",
og skýrir frá stríði hans fyrir
björguninni og sjálfsmentuninni,
þingmensku hans á ríkisþinginu,
baráttunni fyrir að komast á sam-
bandsþingið, faranddómarastarfi
hans og loks forsetakjöri. Síðari
kaflinn: Forsetaskeið Lincolns og
þrælastríðið, sannar ljóslega dóm
sögunnar, að Lincoln var einn af
þeim sárfáu, sem það er gefið að
vera réttur maður á réttum stað.
Stíllinn er alþýðlegur, bókin meiri
skemtisaga en vísindarit, enda úii
og grúir af skrítlum um Lincoln
og heimsfrægum hnittiyrðum
hans. það er ágæti þessarar bókar
fyrst, að hún sýnir Lincoln eins og
hann var, hreinn og beinn, hjarta-
prúður, kærleiksríkur, sáttfús,
óþreytandi eljumaður, spakur og
hagsýnn, réttlátur. Veit eg, að
margir munu taka hana fram yfir
margan óþarfan hlut og ómerki-
lega skáldsögu. íslendingar elska
fátt meir en sannar sagnir hreysti
og mannkosta. Mun því saga Abra-
hams Lincolns lesin margt kvöldið
á þeim heimilum, sem enn hafa
verndað mentaarinn þjóðarinnar.
Skyldi og hvert bókasafn út um
sveitir kaupa hana hið fyrsta. —
Bókaverslunin Emaus hefir gefið
út bókina og gengið frá snoturlega.
Á hún þakkir skildar, og þó höf-
undurinn meiri. Víga-Skúta.
Embætti. Katrín Thóroddsen,
dóttir Skúla Thóroddsens alþingis-
manns, hefir fengið veitingu fyr-
ir Flateyjarlæknishéraði á Breiða-
firði. Hún er fyrsta konan sem
veitingu fær fyrir konunglegu em-
bætti.
Látinn er í Vestmannaeyjum
síra Oddgeir Guðmundssen, einn
af elstu þjónandi prestum lands-
ins, fæddur 11. ág. 1849, stúdent
1870, vígður 1874 og prestur í
Vestmannaeyjum síðan 1889.Hann
var bróðir Sigurðar sýslumanns
þórðarsonar í Arnarholti og þeirra
systkina.
Blysför og álfadans ætluðu
íþróttamenn að halda á íþróttavell-
inum á gamlárskvöld, en frestuðu
til þrettánda vegna veðurs.
Fréttastofa íslands. Blaðamanna-
félagið hefir ákveðið að setja á
stofn fréttastofu nú um áramótin
með væntanlegum styrk frá Al-
þingi. Á að auka mjög fréttasend-
ingar, bæði innlendar og útlendar.
Ritstjóri: Tryggvi þórhallsson.
Laufási. Sími 91.
Prentsmiðjan Acta h/f.