Tíminn - 23.12.1949, Blaðsíða 5

TÍMINN, föstudaginn 23. desember 1849
Það leiðir til algerrar upp
ef haldið
verður áfram að fara „troðnar slóðir“
Þjóðin verður að sameinast um róttæka stefnubreytingu,
ef hún ætlar að bjarga sjálfstæði sínu
í 42. gr. stjórnarskrárinnar
segir svo.-að'fjárlagafrv. fyrir
næsta fjárlagáár skuli liggja
fyrir strax og reglulegt Al-
þingi hefir tekiö setu. Þetta
ákvæði er sett vegna þess, að
vitanlegt er að starf hvers
reglulegs Alþingis er fyrst og
fremst aö undirbúa og af-
greiða fjárlög fyrir næsta ár.
Þetta er tírriáfrekt starf og
vandasamt. Ef störf Al-
þingis eiga ekki að dragast
óþarflega lengi, verður hvert
þinghald að byrja þegar á því
að vinna að fjárlagaafgreiðsl
unni. -
Þessu ákvæði stjórnarskrár
innar hefir líka verið fram-
fylgt allt fram á síðustu ár.
Ég minnist þess, að eitt sinn
í tíð Eysteíns Jónssonar sem
fjármálaráðherra voru liðnir
5 dagar frá setningu Alþing-
is og fjárlagafrumvarpið eigi
komið fram, að þingmenn,
hver á fætur ðörum risu
upp og mótmæitu kröftug-
lega þessu stjörnarskrárbroti.
Fjárl.frv. var líká lagt fram
daginn eftir. En því miður
hefir þettá breytzt eins og
fleira til hins verra.
Óviðunandi vinnubrögð.
Nú á seinni árum hefir oft
orðið óeðlilega jangur drátt-
ur á því að fry. hafi verið
lagt fram og umræður hafist
og því vísáð til nefndar.
í dag er 20. desember, og
hinn venjulegi starfstími Al-
þingis á árinu liðinn og nú
fyrst er frv. til 1. umr. og
verður í dag væntanlega vís-
að til nefndar, áð umræðunni
lökinni. Það er ekki venja að
þingnefnd byrji áð vinna að
málum fyrr, en búið er að
vísa þeim til nefndar, enda
er það svo, áð fjárveltinga-
nefnd hefir ekki ennþá fjall-
að uffl frv. .og sýnt er að
nefndin mun ekki halda
einn einasta fund um fjár-»
lagafrv. á þessu ári, þegar
Alþingi í raun og veru á
að vera búið að afgreiða fjár-
lög fyrir næsta ár.
Þetta er gjörsamlega'óvið-
unandi ástand og getur haft
hinar alvarlegustu afleiðingar
fyrir afgreiðslu fjárlaga, eins
og dæmi sannai,, hin síðari ár.
Ég skal að vísu játa, að núv.
hæstv. fjármálaráðh. hefir
nokkra afsokun í því, hve
stutt er síðan að hann tók
þaö starf að sér, en hins veg-
ar er frv. samið og nndirbúið
af hæstvirtum atvlnnúmála-
r'áðlierra, sem var fjár-
málaráðherra. og. hefði verið
eðlilegt áð hánn hefði lagt
það fram strax í þingbyrjun
og fylgt því úr hlaði.
Villandi niðurstöðutölur.
Fljótt á íitlð virðist fjár-
lagafrv. að sutfru leyti vera
hagstæðara fyrir afkomu rík-
issjóðs en niðurstöðutölur gild
andi fjárlaga. Tteksturstekj-
uraar eru að vísu ekki á-
ætlaðar nema-263 millj. kr.
en eru á fjárlögum yfirstand-
andi árs 284 millj. og eru
því 21 millj. króna lægri í
frv. en í fjárlögum, og rekstr-
arútgjöldin samkvæmt frumv
225 millj. móti 256 millj. kr.
í fjárlögum, og mismunurinn
því 31 millj. kr. og rekstrar-
afgangur því áætlaður 10
millj. kr. hærri en á gild-
andi fjárlögum.
En þegar betur er að gáð,
verður annað uppi á teningn- 0 „ ,,
. Sama stefna og aður.
um, þa kemur í ljós, að á
frv. eru allmiklar breytingar! Til verklegra framkvæmda
frá þessa árs fjárlögum. er á frumv- áæ*}uð nokkuð
Mesta breytingin er sú, að læ^ri upphæð en í fjárlögum
samkvæmt frv. er nú áætlað Þessa árs- T- ú. er á frumv.
til dýrtíðarráðstafana 33% ekki áætluð nema 1 milljón til
Rtvða
Helga Jónassonar
við 1. utnneðu
fjárlaganna
sínu máli um skuldaaukning
rikissjóðs á árinu sem er að
líða.
millj. móti rúmlega 71 millj.
raforkuframkvæmda í stað
kr. á þessu ári og lækkar það 2ia milW- króna á Þessu ári-
útgjaldalið frumvarpsins um Rúmlega 1 millj. króna lægri
tæpar 38 millj. króna. Þegar fjárhæð áætluð til brúar-
gerða í frumv. en á þessu ári
og svo er um fleira.
Ég hefi þá í stórum drátt-
um lýst fjárl.frumv. því er hér
liggur fyrir. Auðséð er að um
farið er yfir tekjuliði frv.,
séstf að þar eru allmililar
breytingar frá gildandi fjár-
lögum.
Vegna lækkunar á fram-
eru felldir niður úr frumv.
nokkrir liðir, sem í fjárlög-
um runnu til dýrtíðarsjóðs,
svo sem leyfisgjöld, samkv.
29. gr. dýrtíðarlaganna að
upphæð 10.2 millj. og sölu-
skattur bifreiða áætl. 5 millj.
kr. o. fl., alls rúmar 16 millj.
kr. sem fellt er niður af tekj-
um dýrtíðarsjóðs. Aftur á
móti er söluskattinum að
upphæð 36 millj. króna hald-
ið. Ennfremur var 12 millj.
kr. af tolltekjum látið renna
í dýrtíðarsjóð í núgildandi
fjárlögum. Það eru því 48
millj. kr., sem í núgildandi
fjárl. voru áætlaðar til dýr-
tíðarráðstafana,, en eru nú
færðar til rekstrarútgjalda
ríkisins. Þegar sú upphæð,
33 y2 milljón króna, sem
samkvæmt 19. gr. til dýrtíðar-
ráðstafana, er dregin frá 48
millj. verða eftir 14y2 millj.,
sem nú á að verja til venju-
legra rekstrarútgjalda ríkis-
ins, en var í ár notuð til dýr-
tíðarráðstafana. en eiga nú
útgjöldin fara ennþá hækk-
andi, framlög til verklegra
framkvæmda í þágu atvinnu-
veganna lækkandi, vaxta-
greiðslur og skuldasöfnun rík '
isins ört hækkandi. Það er lát
ið síga á ógæfuhlið.
Eins og ég gat um hér að
framan er í frumv. aðeins gert
ráð fyrir 33% millj. til dýr-
tiðarráðstafana. Á að verja
þessum millj. samkvæmt frv.
eingöngu til niðurgreiðslu á
neysluvörum innan lands, og
í athugasemdum við frumv.
segir að í frumv. sé ekki gert
ráð fyrir neinu fé úr ríkis-
Ennfremur segir í þessari
S'mu skyrsiu að ailur vélbáta
flotinn sé flakandi í skulda-
sárum. Allflestir eldri togar-
arnir liggi nú bundnir við
festar og hinir nýju togarar
berjist nú í bökkum og séu
margir þeirra reknir með fjár
hagslegu tapi. Þetta er ófög-
ur lýsing á öðrum aðalat'-
vinnuvegi þjóðarinnar, en
hún er víst því miður sönn.
í fjárlögum þessa árs var
gert ráð fyrir milli 30—40
millj. kr. útgjöldum til fisk-
ábyrgðar og niðurgreiðslu á
kostnaði samkvæmt dýrtíðar-
lögum við framleiðslu sjávar-
afurða, þetta hefir allt verið
fellt, eins og áður segir úr
frumv. Ekki hefir heldur ver-
ið gert ráð fyrir neinu fram-
lagi til afla- og hlutatrygg-
ingasjóðs eins og þó mun hafa
verið lofað, ennfremur engirr
upphæð verið tekin í frumv.
vegna bráðabirgðalaga fcá í
sumar að upphæö 2 % millj.
kr. til styrktar sildveiðibát-
um. Það er því sýnt að á frv.
vantar yfir 40 millj. krória til
sjávarútvegsins, þót-t ekki sé
gert ráð fyrir meiri stuöniirgi
á næsta ári en á þessu vfir-
standandi ári, en þó er full-
yrt af kunnugum, að nriklu
hærri upphæð þurfi áð verja
í þessu skyni á næsta ári, ef
að haldi á að koma.
Samkvæmt upplýsingum
hæstv. forsætisráðherra má
gera ráð fyrir 70—80 millj. kr.
í þessu skyni verði sömu leiðir
farnar og áður. Fjármálaráö-
herra tók i sama streng.
Launauppbótin til opin-
þetta mun sennilega verðá
fyrsta og eina bjargráðatil-
lagan, sem samþykkt verðui.*
á Alþingi nú fyrir áramótii*.
undir handleiðslu hinnar
nýju hæstv. ríkisstjórnar og
má segja að ekki lofi fyrstá
gangan neinu góðu. Þettá
þýðir 12 millj. króna aukir.;
útgjöld ríkissjóðs í hækkuð -
um launum á næsta árú. eri
það verður meira, því það eú
vitanlega ekki annað hægt en
hækka líka eftirlaun, örorku-;
og ellilaun um sömu upphæti
og nemur það fyrir ríkissjóy
ekki minni upphæð en 3—
millj. króna, enda eru þegai’.
komnar fram tillögur á A1 '
Dingi í þá átt.
Tillögur þessar munu þv.í
auka ríkisútgjöldin um 15—16>
millj. króna og virðist þó veri'h
nóg fyrir. Vel get ég fallist á
að kjör hinna lægst launuðti
starfsmanna séu helduv,
kröpp, miðað við húsaleigu-.
okur og svartam.brask, en á-
standið hjá atvinnuvegum vór
um og kaup og kjör og aðí
ýmsu leyti öryggisleysi með;
vinnu nú á næstunni, getr,
ekki réttlætt svona miklt!
kauphækkun hjá launastétt-
unum, enda munu i kjöliaii
þessara hækkana koma kröí -
ur um hækkað kaupgjald hjí
yerkalýðnum, og ný dýrtiðar <
alda flæða yfir landið og tor -
velda mjög allar aðgerðir i
dýrtíðarmálunum
sjóði til fiskábyrgða eða ann
an stuðning við sjávarútveg- berra starfsmanna.
inn og fjármálaráöuneytið En það er meira blóð í
líti svo á að finna verði aðrar kúnni. í lok siðasta AlþingiS;
leiðir til þess að tryggja halla- var samþykkt, eftir að búið
lausan rekstur sjávarútvegs- var að afgreiða fjárlög, þings-
ins. Hverjar þær leiðir eru, ályktunartillaga um heimild __
sem hér er átt við er mér ekki fyrir rikisstj. að greiða allt að tekna ’ eins" Óg “svo öftTáðuL-
kunnugt um, því ennþa hefir 4 millj kr. sem launauppbót til hefir bjargað meðan atvinnu-
ekkert heyrst fra hæstv. ríkis starfsmanna ríkisins á árinu lífið var f fuiium blóma, þverií
uu „u stJ*m, hvað hún leggi til að 1949. Upphæð þessi svaraði til á móti sýnist nú vera.eftir út-'I
samkvæmt frumv. að vega á ^ ?’33% launahækkunar á ; liti i gjaldeyrismálum þjóðar ,
móti lækkandi tekjuáætl. og lnnar teflt á fremstu nöf’
hann viðhafði a Alþmgi nu arið 1949. En í meðferðinm
Stórkostleg tekjuvöntun.
Það er fullvist, að ef aö á
á að afgreiða á þessu þnrgr,
greiðsluhallalaus f j árlög,
verði þingið að afla nýrrei
tekna er nemi 80—100 millj,
króna. Hvar á að taka þetta
fé? Tekjuáætlun frumv. virð
ist mér svo háspennt, að ekki-
sé að vænta neinna umfram
auknum rekstrarútgjöldum.
Rekstrarútgjöldin
hækka enn.
hætt við að sumir tekjuliöir.
fyrir skömmu var helzt að hjá fjármálaráðuneytinu varð eins og t. d_ verðtollurinn, se
heyra að rikisstjórnin myndi niðurstaðan sú, að upphæð' nt of hátt áætlaður
til að byrja með að minnsta þessi var greidd sem mánað- Ekki er heldur hægt að.«
kosti fara troðnar slóðir í aruppbót, 1 millj. kr. á mán- ]ækka frá því sem nú er á frv ,
Ennþá hækka rekstrarút- þessum málum og hætt er við uði og svarar það til 20% kaup t]] verlclegra framkvæmda 1 •
gjöldin samkv. frumv. all- að ekki verði hægt á næsta hækkunar á laun starfs% .. atvinmivpgarma bnts pr >
verulega og skal ég aðeins ári að komast hjá stórfelld- manna rikisins. Þegar Alþiiigi lifsnauðsyn fyrir þjóðarbu ;
nefna örfá dæmi því til sönn- um fjárframlögum úr ríkis- hom saman i haust var búið slcaninn að unnt sé að haldi
sjóði til stuðnings sjávarút- að greiða 5 millj. *—1w -
veginum.
unar.
Útgjöld samkvæmt 10. gr.
það er til ríkisstjórnarinnar
og utanrikisþjónustu, er á- . Útgerðin og ríkis-
ætluð 800 þúsund krónum útgjöldin.
hærri í frv. en í fjárlögum
þessa árs.
Útgjöld samkv. 11. gr.. það
er til dómgæzlu, innheimtu
skatta og tolla o. fl. eru áætl-
uð 1.2 millj. kr. hærri en í
f j árlögum.
Útgjöld samkv. 14. gr., það
er kirkju og kennslumála, eru
áætl. 3.5 millj. króna hærri
en í fjárlögum.
Vaxtagreiðslur ríkissjóðs,
samkv. 7. grein, eru áætl. á
næsta ári rúmar 9 millj. kr.
til þeirra hluta, en var um 7
millj. Hækkun er því um 2
millj. króna. Sú hækkun talar
sjóði til stuðnings sjávarút- að greiða 5 millj. króna i ppi raforkuframkvæmdum.
þessu skyni, eða 1 míllj. króna sima_ og vegalagningum, I
meira en Alþingi hafði heim- hafnarmannvirkjum o. ílr I-
ilað- I ekki smærri stil en undanfar *
Eitt hið fyrsta er lagt var andi árj og SVipað ma segja;
Það er að minnsta kosti vit fyrir Alþingi í haust var þings um f]est það> sem nú eJ-r frv ,
að, að afkoma sjávarútvegs- ályktunartillaga um heimild að erfitt verður að fá þaö ;
hefir aldrei verið lakari en nú, fyrir ríkissjóð, að halda áfram
svo auðsætt er að grípa verð- að greiða uppbætur úr rikis-
ur til stórvægilegra ráðstaf- ' sjóði til opinberra starf-
ana, ef bátaútvegurinn á ekki manna þar til fjárl. verði af- Troðnar slóðir ekki
numið í burtu.
að stöðvast nú eftir áramótin.
í skýrslu frá formanni Lands-
samb. ísl. útvegsmanna, sem
birt var í blöðum nú fyrir
skemmstu, segir svo, að
rekstrargrundvöllur fyrir út-
gerð íslenzkra fiskiskipa sé
ekki fyrir hendi miðað við til-
kostnað og afurðaverð og full
komið öryggisleysi ríki nú i
þessum málum.
greidd.
Einhvern
tíma hefði það
færar lengur
Á siðasta þingi var í þing
þótt tíðindi, ef Alþingi af- lokin, þegar sýnt var fð um
greiddi svona stórfelld útgjöld 40 millj. króna vantfði cn ■
til launagreiðslu með ein-Jþess að fá greiðslujöfnuð á
faldri þingsálj'ktun. fjárlögin, voru lagðir á nýii
Fullvíst er talið að tillaga stórhækkaðir tollar á nauð 1
þessi verði samþykkt nú fjTir synlegustu hluti, eins oe
áramótin. Fyrsti flutnings- benzín, bifreiðagúmml, heim
maður hennar er einn af gæð- ] iiisvélar og fleira, sem nu er
ingum líæstv. ríkisstjórnar, og ‘ (Framh. á 6. siöv'»