Tíminn - 14.09.1983, Blaðsíða 8

MttJVJKUBAGUR 14. SEPTEMBER »983
Útgefandí: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurisson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrífstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgrel&slustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarlulitrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Haligrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv. Hermannsson, Guðmundur j
Magnússon, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir, Þorvaldur Bragason. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Sigurður Jónsson..
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavfk. Sími: 86300. Auglýsingasimi
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð i lausasölu 18.00, en 20.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 230.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Samkomulag
um frekari
samninga
■ Það bráðabirgðasamkomulag sem tekist hefur milli íslensku
ríkisstjórnarinnar og Alusuisse er engin endanleg lausn á
deilumálum þessara aðila en mikilvægur áfangi til að taka upp
raunverulega samninga um hækkun raforkuverðs, skattaskil og
önnur ágreiningsefni. Hér er sem sagt búið að ná samkomulagi
um endurskoðun heildarsamninga. í þeim samningi sem gilt hefur
til þessa eru engin uppsagnarákvæði en með þessu samkomulagi
hefur Alusuisse viðurkennt þá kröfu íslendinga að heildarsamn-
ingurinn verði endurskoðaður. ísinn er brotinn til frekari
samningagerðar.
Þótt ekki sé um neinn fullnaðarsigur að ræða er ástæða til að
fagna þeim áfangaskiptum sem nú hefur verið náð. Knúð hefur
verið fram veruleg hækkun á orkuverði til álhringsins, sem nú
verður um 10 mills í stað 6.5. Þetta þýðirum 10 millj. kr. á mánuði
til Landsvirkjunar. Ef sæmilega hefði verið að málum staðið hefði
verið hægt að ná þessari hækkun fram þegar árið 1980, ef
fyrrverandi iðnaðarráðherra hefði einbeitt sér að samningum um
hækkun orkuverðs í stað þess að kýta við auðhringinn um
skattamál og fleira, sem hefur mun minni þýðingu fyrir íslenska
hagsmuni en hækkun á orkuverði. Vegna þessa er Landsvirkjun
að minnsta kosti 350 millj. kr. fátækari, og mætti hækka þá
upphæð mikið ef tekið er með í reikninginn að í kjölfar
samkomulags af þessu tagi hefðu náðst samningar með mun hærra
orkuverði.
Alþýðubandalagsmenn með Hjörleif Guttormsson í broddi
fylkingar hafa á alla lund reynt að gera þetta samkomulag
tortryggilegt og talið það uppgjöf gagnvart auðhringnum. En hvað
lagði fyrrverandi iðnaðarráðherra til þegar hann hafði ráðin í
hendi sér?
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra sagði í viðtali við
Tímann í gær, að þetta samkomulag væri mjög eftir þeim línum
sem Hjörleifur bauð, en allt strandaði á þeirri tilhneigingu hans
að heimta skilyrðislausa uppgjöf af hálfu Alusuisse.
Það sem fyrrum iðnaðarráðherra bauð upp á í des. sl. var að
ágreiningurinn um skattamál færi í sérstakan gerðadóm, eins og
nú hefur verið gert. Að raforkuverðið hækkaði strax upp í 10 mills,
eins og nú hefur verið gert. Að teknir yrðu upp samningar um
raforkuverð sem byggist á raforkuverði til álvera í Vestur-Evrópu
og Ameríku, og er það gert í hinu nýgerða samkomulagi.
Eini aðilinn sem grætt hefur á þeim töfum sem orðið hafa á
hækkun orkuverðsins er svissneski auðhringurinn, sem keypt
hefur orku í mörg ár á verði sem er allsendis óviðunandi fyrir
íslendinga. Enda hafa samningamenn Alusuisse gengið á það
lagið til þessa, að kljást við Hjörleif um flókin skattamál og
framleiða ál með ódýrri íslenskri orku.
Heildarsamningurinn verður nú endurskoðaður með tiliiti til
fleiri atriða en orkuverðsins, s.s. skattala^ningin gerð einfaldari
og erfiðara verði að koma við þeim brogðum sem alþjóðlegir
auðhringar beita til að komast hjá eðlilegri skattlagningu. Rætt
verður um stækkun álversins og að fleiri eignaraðilar komi þar til,
en að sjálfsögðu kemur slíkt ekki til mála nema að íslendingar fái
viðunandi verð fyrir orku sína. Einnig er athugandi hvort
íslendingar sjái sér hag í að eignast hlut í fyrirtækinu.
f fyrrgreindu viðtali sagði forsætisráðherra: „Ég tel allra
mikilvægast í þessu samkomulagi, að það hefur fengist samkomu-
lag um að taka upp þennan samning, sem ekki er með neinum
endurskoðunarákvæðum. Það hefur reyndar fengist viðurkenning
á því með bráðbirgðahækkun á raforku og með samkomulagi um
að raforkuverð verði endurskoðað með tilliti til raforkuverðs í
Evrópu og Norður-Ameríku, að raforkuverðið er orðið mjög á
eftir tímanum. Ég tel þetta því vera mjög viðunandi, og harma
það einungs að þetta hafi ekki verið gert fyrir þrem árum, þegar
ágætur grundvöllur var til þess.“
Nú þegar verður hafist handa um endurskoðun á aðalsamningi
og er þess að vænta að það dragist ekki um of úr hömlu að ná fram
hagstæðum samningum.
Ef það dregst um of á langinn, eða allt þar til tímabil
bráðabirgðasamkomulagsins rennur út, kann svo að fara að
íslendingar verði að grípa til sinna ráða til að rétta sinn hlut. En
samningar og sanngirni eru deiluaðilum báðum fyrir bestu.
-OÓ
skrffað og skrafað
■ Alþýðubandalagsmenn
eru afskaplega hneykslaðir á
því samkomulagi sem nú
hefur tekist um bráðabirgða-
hækkun á raforku til ísal og
að opnuð skuli leið til að gera
nýja heildarsamninga. Þeir
reyna að gera samkomulagið
tortryggilegt á alla lund og
telja það uppgjöf og þjóna
fremur hagsmunum Alu-
suisse en íslendinga.
En hvað leggja þeir sjálfir
til. Það er hægast að vitna í
fréttatilkynningu frá Hjör-
leifi Guttormssyni, sem hann
sendi frá sér 22. des. s.l. en
þá var hann að bjóða Sviss-
lendingunum upp á samn-
ingafund, sem halda átti
nokkru síðar. Samkomulags-
grundvöllurinn sem Hjör-
, leifur bauð var birtur í heild í
Þjóðviljanum og þaðan er
þetta skrif tekið. Geta menn
borið það saman vio það
samkomulag er nú hefur ver-
ið gert.
Fréttatilkynning Hjörleifs:
Alusuisse
Zúrich
21. desember 1982
Ráðuneytið staðfestir mót-
töku á telexskeyti yðar dag-
sett 17. desember 1982.
Ráðuneytið telur að síðustu
skeytaskipti hafi ekki leitt til
2. Gerðardómurinn skal
setja fram álit á því,
hvernig túlka beri grein
27.03 í aðalsamningi varð-
andi „viðskipti milli
óskyldra aðila“ í tengslum
við grein 2.03(c) í aðstoð-
arsamningi - rekstur.
3. Gerðardómurinn skal
setja fram álit um rétt
ríkisstjórnarinnar til að
leggja skatta á íslenska
álfélagið afturvirkt vegna
áranna á undan 1980.
4. Gerðardómurinn skal
setja fram álit um skatta-
lega meðferð afskrifta af
gengistapi fsal og um af-
skriftatíma fjárfestinga
vegna mengunarvarna-
búnaðar.
5. Gerðardómurinn skal setja
fram álit um rétt ísal til að
leggja til hliðar 20% af
þeim tekjum sem ekki
voru taldar fram, í skatt-
frjálsan varasjóð með til-
liti til ákvæða aðalsamn-
ings þar að lútandi.
6. Gerðardómurinn skal
setja fram álit um, hvernig
túlka beri 27.03 gr. aðal-
samnings um „eðlilegan
fjárútvegunarkostnað
og skuldagreiðsluáætlanir
af hálfu fsals“ og áhrif
niðurstöður hins alþjóðlega
fyrirtækis óháðra endurskoð-
enda Coopers & Lybrand,
um skatttekjur fsal á grund-
velli ofangreindrar málsmeð-
ferðar.
II. Áfangahækkun
raforkuverðsins
til Isal
Alusuisse samþykkir byrj-
unarhækkun á raforkuverð-
inu til fsal frá núverandi verði
6,45 mill í 10 mill á kílóvatt-
stund og gildi það frá 1.
janúar 1983, svo og frekari
áfangahækkun á 12,5 mill á
'kílóvattstund sem taka skal
gildi 1. apríl 1983, ef ekki
hefur verið lokið við endur-
skoðun á rafmagnssamning-
unum fyrir þann tíma.
III. Tafarlaus
byrjun á viðræðum
um samningsbundin
samskipti aðila
varðandi:
A.
Endurskoðun rafmagns-
samningsins með það fyrir
augum að koma viðskiptun-
um á grundvöll upphaflegra
1. Endurskoðun ákvæða er
varða lausn deilumála (fs-
lensk lögsaga).
2. Akvæði um endurskoðun
samninga.
3. Óskertur aðgangur ríkis-
stjórnarinnar að reikning-
um og gögnum, er varða
starfsemi fsal.
4. Völ á að eignast meiri-
hlutaaðild í álbræðslunni.
c) Atriði sem báðir aðilar
hafa borið fram:
1. Ákvæði er varða fram-
leiðslugjaldið.
2. Hagkvæmni þess að reisa
rafskautaverksmiðj u.
IV. Samningslok
Aðilar einsetja sér að ná
endanlegu samkomulagi um
öll ofangreind atriði fyrir 31.
mars 1983. Aðilar eru ásáttir
um, að endurskoðaður raf-
magnssamningur taki gildi 1.
apríl 1983.
Það er skoðun okkar, að
ofangreindur samkomulags-
grundvöllur feli í sér sann-
gjarnan grundvöll að árang-
ursríkum samningavið-
ræðum, sem leiði til lykta
ágreiningsefni milli aðila.
Til frekari skýringa á þeim
viðmiðunum, sem greindar
rra aivcnnu i airaumsviK
Deilan við Alusuisse:
Hjörleifur býður
aukins skilnings á því sem á
milli aðila ber. Til þess að
koma málum út úr núverandi
sjálfheldu, setur ríkisstjórnin
fram við Alusuisse eftirfar-
andi tillögu, sem tekur mið af
bréfi yðar dags. 10. nóvem-
ber 1982, umræðu á fundum
okkar sem átt hafa sér stað í
framhaldi af því, svo og fram-
lögðum skjölum, bréfum og
skeytum. Um alla þætti til-
lögu þessarar þarf að takast
samkomulag samtímis.
Samkomulags-
grundvöllur
I. Lausn deilumála
er varða skatt-
greiðslur Isal
árin 1975-1981
A.
1. Innan tveggja vikna frá
dagsetningu þessa sam-
komulags munu ríkis-
stjórnin og Alusuisse
skipa gerðardóm þriggja
sérfróðra íslenskra lög-
fræðinga. Einn gerðar-
dómsmanna skal skipaður
af hvorum aðila og for-
maður sameiginlega af
báðum. Ef samkomulag
um formann hefur ekki
orðið innan samnings
þessa skal Hæstiréttur ís-
lands skipa formann.
þess við mat á skatttekjum
ísal.
7. Gerðardómurinn skal
setja fram álit á, hvernig
túlka beri skyldu Alus-
uisse samkvæmt 21. gr.
aðalsamningsins um að
hlutafé ísal skuli aldrei
fara niður fyrir 1/3 af
bókfærðu verðmæti
eigna.
8. Gerðardómurinn skal
setja fram álit á öðrum
þeim lögfræðilegu álita-
málum, er varða skatt-
skyldu ísal, sem aðilar
setja fram og nefndin telur
verulega þýðingarmikið
vegna endurákvörðunar
skatta ísal fyrir árin 1975-
1981 að báðum árum með-
töldum.
9. Álitgerðardómsinsumof-
angreind lögfræðileg álita-
efni skal vera bindandi
fyrir báða aðila.
B.
í samræmi við álit gerðar-
dómsins, sbr. I.A.,oggrund-
vallað á fyrra starfi, skal hið
óháða endurskoðunarfyrir-
tæki Coopers & Lybrand
endurákvarða skatta ísal
vegna áranna 1975-1981 og
framkvæma viðeigandi leið-
réttingar á ársreikningum
ísal.
C.
Aðilar munu ekki véfengja
forsendna og með það að
markmiði að færa raforku-
verðið til samræmis við eftir-
greinda viðmiðun:
1. Raforkuverð til álvera í
Vestur-Evrópu og
Norður-Ameríku eins og
það tíðkast í viðskiptum
óskyldra aðila,
2. framleiðslukostnað raf-
orku í vatnsaflsvirkjunum
á íslandi,
3. raforkuverð sem Alu-
suisse greiðir í álbræðslum
sínum utan íslands,
og að teknu tilliti til sam-
keppnisstöðu ísal.
Hinn endurskoðaði rafmagns
samningur skal hafa að
geyma viðeigandi verðtrygg-
ingarákvæði.
B.
Endurskoðun aðalsamn-
ingsins er taki til en takmark-
ist ekki af eftirgreindum at-
riðum, sem fram hafa verið
borin af báðum aðilum:
a) Atriði sem Alusuisse hef-
ur borið fram:
1. Völ á stækkun á álbræðsl-
unni, háð síðari samn-
ingaviðræðum aðila og
niðurstöðum, sem báðir
aðilar geta sætt sig við.
2. Réttur Alusuisse til að
selja 50% hlutfjár síns í
ísal.
b) Atriði sem ríkisstjórn ís-
lands hefur borið fram:
eru í lið III. A. í tillögunni,
vísum við til skýrslu starfs-
hóps um raforkuverð til ísal.
Meginniðurstöður starfs-
hópsins eru, að verðviðmið-
anir þær, sem nefndar eru í
lið III. A. í tillögunni, séu á
bilinu 15-20 mill.
í samræmi við fyrra sam-
komulag okkar leggjum við
til, að fundur til að ganga frá
samkomulagsgrundvelli
verði haldinn í Reykjavík 28.
og 29. desember 1982.
Hentugur tími til að byrja
fund væri kl. 10:00.
Sem svar við fullyrðingu
yðar um hið lagalega bind-
andi eðli samninganna, sem
þér hafið sett fram til skjal-
festingar, óskar ríkisstjórnin
á sama hátt til skjalfestingar,
að endurtaka afstöðu sína
varðandi áhrif brostinna for-
sendna og breyttra aðstæðna
á samningsskuldbindingar
aðilanna. Brostnar forsendur
og breyttar aðstæður veita
ríkisstjórninni lagalegan rétt
til að krefjast endurskoðunar
samningaákvæða með samn-
ingum eða að fá fram leiðrétt-
ingar í samningunum eftir
öðrum löglegum leiðum.
Bestu kveðjur,
Hjörleifur Guttormsson,
iðnaðarráðherra