Tíminn - 04.11.1983, Qupperneq 8

8
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurósson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstotustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Baldur Kristjánsson, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv .
Hermannsson, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson.
Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Flosi Kristjánsson, Guðný Jónsdóttir
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300. Auglýsingasími
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð f lausasölu 20.00, en 22.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 250.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Öflugt flokksblað
sjötíu ára
■ Morgunblaðið á sjötugsafmæli um þessar mundir. Það væri
ótilhlýðilegt af Tímanum að minnast þess ekki, því að svo oft hafa
þessi tvö blöð átzt við sem aðalmálgögn tveggja stærstu stjórnmála-
flokkanna í landinu.
Morgunblaðið hefúr verið að mörgu leyti erfiður andstæðingur
og þó einkum vegna hinnar miklu útbreiðslu sinnar. Vegna hennar
hefur það óneitanlega haft mikil áhrif á skoðanamyndunina og
tvímælalaust verið sterkasta vopn Sjálfstæðisflokksins. Sjálfstæðis-
flokkurinn væri minni flokkur, ef Mbl. hefði ekki notið við.
Margt er það, sem hefur stuðlað að gengi Mbl., en hæst ber þó
tvennt.
í fyrsta lagi var Mbl. gefið út af kaupmönnum og þannig tryggt
frá upphafi, það að yrði mesta auglýsingablað landsins. Þannig var
fjár hagslegur grundvöllur þess tryggður.
í öðru lagi var Morgunblaðið um allangt skeið eina blaðið, sem
kom út á morgnana, og hafði tryggt sér stöðuna sem morgunblað
áður en önnur morgunblöð komu til sögunnar.
Á þeim tíma voru morgunblöðin yfirleitt útbreiddari en
síðdegisblöðin, t.d. á Norðurlöndum öllum. Nú er þetta snúið við.
Síðdegisblöðin hafa tekið forustuna, hvað útbreiðslu snertir.
Pessu valda gerbreyttar aðsæður.
Þetta gera útgefendur Morgunblaðsins sér vel ljóst. DV virðist
orðið líklegt til að fá meiri útbreiðslu en Mbl. Þess vegna undirbýr
Mbl. nú stórsókn.
Auk framangreindra aðstæðna hefur Mbl. notið hæfra ritstjóra
og blaðafólks. Núverandi ritstjórar Mbl., Matthías Johannessen
og Styrmir Gunnarsson, hafa haldið vel uppi merkjum þeirra
Vilhjálms Finsen og Valtýs Stefánssonar.
Ranglátt væri að minnast ekki einnig framkvæmdastjóra
blaðsins, en þeir hafa aðeins verið tveir á sjötíu ára starfsferli þess.
Tvímælalaust eiga þeir stóran hlut í gengi þess.
Morgunblaðið hefur frá fyrstu tíð verið öflugt málgagn
Sjálfstæðisflokksins, áður íhaldsflokksins. Þess vegna er vægast
sagt dálítið skrýtið, að Mbl. skuli keppast við að lýsa yfir því, að
það sé ekki flokksblað. Manni finnst eins og ritstjórar hafi undir
niðri lítið á Sjálfstæðisflokkinn eins og Eva á óhreinu börnin sín.
Þótt Morgunblaðið hafi verið trútt Sjálfstæðisflokknum, hefur
það verið enn trúrra hinum svonefndu flokkseigendum, sem hafa
ekki sízt tryggt yfirráð sín í flokknum með því að ráða yfir
Morgunblaðinu.
Tíminn og Mbl. hafa oft deilt hart. Blaðadeilur eru nauðsynleg-
ar í stjórnmálabaráttunni.
Deilurnar hjálpa til þess að koma í veg fyrir spillingu og
kyrrstöðu, en mega þó ekki standa í vegi þess, að andstæðingar
geti tekið höndum saman, þegar mest á ríður.
Deilur Tímans og Morgunblaðsins hafa vafalítið verið hollar og
gagnlegar fyrir stjórnmálaþróunina, þótt stundum hafi verið
skotið yfir markið. Það væri áfall fyrir lýðræðið, ef slíkar deilur
féllu niður og einn aðili fengi einokun í blaðaheiminum.
Svartasta skýrslan
Hafrannsóknastofnunin hefur sent frá sér svarta skýrslu, sem er
enn svartari en allar svartar skýrslur, sem áður hafa komið frá
henni.
Samkvæmt henni leggur stofnunin til, að þorskveiðarnar minnki
um helming, miðað við það, sem hún lagði til fyrir þrem árum.
Það yrði mikið áfall, ef þessi spá reyndist rétt, þegar því er spáð
jafnframt, að loðnuveiðarnar þurfi að vera mun minni á næsta ári
en á þessu ári.
Þótt svörtu spárnar, sem hafa komið frá Hafrannsóknastofnun-
inni, hafi oft reynzt rangar, verður vissulega samt að taka tillit til
þessara nýju spádóma. Þjóðin verður að þrengja mittisólarnar til
þess að afstýra þeim voða, sem annars gæti verið framundan.
Þ.Þ.
skrifað og skrafað
FÖSTUDAGUR 4. NÓVEMBER 1983
Skyndibrullup
■ Það mun ckki fáheyrt og
síst nú á tímum að cfnt sé til
skyndibrullupa og þá oft með
stuttum aðdraganda, en af-
leiðingarnar mismunandi
langvinnar, eins og gefur að
skilja. En hitt mun einsdæmi
að fólk sem hittist í fyrsta
sinn á hádegisbar um helgi og
nánast fyrir tilviljun, skuli
pússað saman úti á gangstétt
á lögformlegan hátt. Og
komast svo að því löngu
síðar að það er harðgift, án
þess að nokkru sinni hafi
reynt á réttindi eða skyldur
þær sem hjónabandi fylgja.
Samkvæmt frásögn DV í
gær kom þetta fyrir unj>a
stúlku og pilt sl. sumar. An
þess að þau þekktust fyrir
gáfu þau sig á tal hvort við
annað í gleðskaparhúsi og
slóst þriðji maður í hópinn.
Sá er forstöðumaður löggilds
safnaðar og hefur rétt til að
framkvæma giftingar. f gleð-
skap og gáska kom þeim
þrem sama um að upplagt
væri að efna til giftingar og
snöruðust þau út á gangstétt
þar sem athöfnin fór fram.
Þau nýgiftu sáust ekki meir
fyrr en löngu síðar er ung-
mennin komust að því, að
samkvæmt lögum eru þau
hjón og hafa þau nú farið
fram á ógildingu vígslunnar.
Vígslumaður tilkynnti rétt-
um aðilum, að hann hafi
framkvæmt athöfnina og í
bókum hins opinbera eru
skötuhjúin löglega gift.
Það gefur auga leið að allt
þetta er gert í gáska og sér til
skemmtunar, ef marka má
frásögn blaðsins. En heldur
er það gáleysislegt af löggild-
um vígslumönnum að fram-
kvæma giftingarathöfn undir
svona kringumstæðum, og
barnaskapur af þeim, sem
játast undir giftingarformál-
ann á þennan hátt. Auðvitað
er þetta ekkert verra en spari-
merkjagiftingarnar, sem fó-
getar og prestar framkvæma,
væntanlega án þess að vita
hvað undir býr.
Vel má færa rök að því, að
ásatrúargifting af þessu tagi
sé heldur ekkert verri en
mörg þau brullup, sem fram
fara með alvöruheitstreng-
ingum, þegar sambúðin verð-
ur eins og á milli hunda og
katta þegar til alvörunnar
kemur.
Óvígð sambúð á mjög upp
á pallborðið um þessar
mundir, og er það athæfi
algjörlega gagnstætt því sem
fram fór á gangstéttinni. Þá
kemur fólk sér saman um að
haga sér eins og hjón á þess
að giftast, en parið á barnum
giftist án þess að stofna til
sambúðar, ekki einu sinni
nánari viðkynningar.
Margt af þessu sambúðar-
eða giftingarstússi er ekkert
annað en formleysa sem ein-
kennir svo mörg svið þjóð-
lífsins, og er stundum kennt
við frelsi og frjálslyndi og
guð má vita hvað, og fæstir
hafa uppburði til að sporna á
móti.
Lög um hjónaskilnaði hafa
verið rýmkuð mjög, en samt
er langt því frá að það sé
einfalt fyrir hjón að slíta
samvistum og fá lögformleg-
an skilnað og tekur slíkt sinn
tíma og fullnægja þarf margs
kyns formsatriðum. En að
vígjast í hjónaband er ekki f
flóknara en svo að það er
hægt að gera á milli sjússanna
á öldurhúsi.
Upplausn fjölskyldunnar
og fjölskylduvernd er mikið í
munni stjórnmálafélaga og
fleiri aðila og ekki að ástæðu-
lausu. En aðförin að fjöl-
skyldunni heldur áfram án
þess að nokkrum aðilum detti
í hug að sporna þar við fæti,
því ekki dettur nokkrum
manni í hug að hinn mark-
lausi kjaftháttur um fjöl-
skylduvernd þjóni neinum
tilgangi.
I Ijónaskilnuðum fjölgar ár
frá ári og er enginn hissa.
Fyrir nokkrum árum varfjall-
að tim þessi mál á ábúðamikl-
um vandamálaþætti, eins og
sjónvarpið setur stundum á
svið. Ekki man undirritaður
neina þá hugsun sem þar var
sett fram, nema að félagsráð-
gjafi sem þátt tók í umræðum
skaut fram þeirri spurningu,
hvort ekki væri tími til kom-
inn að gera fólki svolítið
erfiðara fyrir að ganga í
hjónaband en gildandi lög
mæla fyrir um. Þetta rök-
studdi félagsráðgjafinn með
því að það væri mannleg
náttúra að reyna að varðveita
það betur sem eitthvað þarf
fyrir að hafa að eignast, ef
rétt er munað. Og einnig hitt
að margföld reynsla væri fyrir
því, að fólk hlypi saman í
hjónaband eftir stutta við-
kynningu, en ætti enga
samleið þegar á reyndi og
væri þetta skýringin á mörg-
um hjónaskilnuðum, sem
fram fara tiltölulega skömmu
eftir að heitin um ævilanga
tryggð eru unninn.
Þessi hugsun fékk ekki inn
í það klisjusafn sem vanda-
málaumræða einkennast af
og málið látið niður falla hið
snarasta.
Á meðan japlað er á fjöl-
skylduvernd, frelsi einstakl-
inganna undan oki heimil-
anna og umfram allt þau
hryllilegu vandamál sem
börn eru, og óendanlegar
kröfur gerðar til þjóðfélags-
ins til að losa foreldrana und-
an þeirri hremmingu að ann-
ast afkvæmi sín og ala upp,
hlaupa strákar og stelpur
saman í hjónabönd á götu-
hornum.
Og allt er þetta löglegt og
siðlegt.
O.Ó
Tandri skrifar
Blásið í lúðra Al-
þýðubandalagsins
■ Það er búið að blása í herlúðra Alþýðubandalagsins. Hið
heilaga stríð er hafið. Raunar má segja að það hati byrjað
þegar Guðmundur Jaki stóð fyrir framan kamarinn hjá
Reykjavíkurhöfn í sjónvarpsþætti Alþýðubandalagsins sl.
vor. Annar hluti liófst eftir kosningar þegar Ijóst var að Olafur
Ragnar myndi ekki verma bekki Alþingis sem aðalmaður. Það
var þá sem hann náði taki á þeirri blekbyttu á Þjóðviljanum,
sem aðeins er notuð þegar á að sverta mannorð andstæðinga
komma. Verulcgt borð er komið á byttuna - enda frussast
blekið í allar áttir.
Það verður undirritaður að játa að alltaf skal Alþýðubanda-
lagið hafa lag á að koma á óvart. Eitt sinn sat Svavar í
ráðherrastól og skar launin niður við trog fjórtán sinnum. Nú
er fortíðin gleymd og grafin - sem og bíllinn sem Lúðvík keypti
ineð hagstæðum kjörum með aðstoð ríkisins. Sálfræðingar
tala stundnm um skammtímaminni og telja illt ef það er í
lakara lagi.
Þrátt fyrir fyrri syndir og þá staðreynd að félagi Svavar eigi
mikinn þátt í verðbólgu uppá rösk 100 prósent (með dyggri
aðstoð Hjörleifs og Ragnars) heldur forysta komma því stíft
fram að lækkun verðbólgu sé í raun kjaraskerðing af versta
tagi - eða það má amk. skilja á Þjóðviljanum. Hver veit nema
óðaverðbólga sé einmitt það ástand sem Svavar og Olafur
Ragnar telja ákjósanlegt fyrir Alþýðubandalagið? Hver veit
nema Alþýðubandalagið og púkinn á fjósbitanum eigi sitt
hvað sameiginlegt. Og hver veit nema þeir kumpánar Olafur
Ragnar og Svavar hafi hnippt hvor í annan þegar vcrðbólgu-
vísirinn sneri 130% og sagt: I.eiðin til fyrirheitna landsins
stvttist óðum lélagi. Síðan hafa þeir vinirnir horft dreymandi
í austurátt og dæst.
Eftir fáar vikur munu þeir Alþýðubandalagsmenn blása
fastar í lúðrana í nýju höllinni við Hverfisgötu. Eflaust verða
notaðir gylltir lúörar ættaðir frá Yolgubökkum, sem félagi
Andrópoff hefur afhent einhverjum flokkshestinum, þegar
verðbólgan var hæst og vonin mest. Næst verður sumsé blásið
til verkfalla. Þjóðviljinn mun næstu vikur birta hverja
útsíöufréttina á fætur annarri þar sem núverandi ríkisstjórn er
hýdd á allar hliðar - en á innssíðum mun Ólafur Ragnar leita
að nýjum gulgrænum ávirðingum í þeirri von að þær nægi að
lokum til að velta stjórninni úr sessi. Ef að líkum lætur mun
prófessorinn ekki spara persónulegar svívirðingar enda hefur
hann löngum talið að þær væru beittasta og besta vopnið.
Drengilegar lcikreglur hafa aldrei verið hans ær og kýr. í
byrjun desember mun Þjóðviljinn fara að lýsa því að hundruð
fjölskyldna í landinu geti ekki keypt jólagjafir vegna ráðstaf-
ana ríkisstjórnarinnar, en hann mun láta ósvaraö þeirri
spurningu hve margir hefðu haft peninga til jólagjafakaupa ef
vcrðbólgan hefði ætt áfram eins og Alþýðubandalagið vildi.
það verða dregnir fram tryggir flokkmenn sem segja nákvæm-
lega það sem flokksforystan hefur sagt þeim að segja. Annars
er það óþarfi aö senda blaðamenn til að taka viðtölin, þau eru
samin á ritstjórninni af Ólafi Ragnari. Nóg er að ýta
Ijósmyndaranum af stað og fá myndir af viðkomandi.
En Svavar og Ólafur Ragnar mega blása sig hása í lúðrana
hans Andrópoffs. Þeir vita ekki sem er að landsmenn vilja ná
verðbólgunni niður, þeir vilja að efnahagsmálin verði tekin
föstum tökum af mönnum sem geta horft í aðrar áttir en
austur.
Tandri