Tíminn - 06.09.1986, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Timirm
MÁLSVARIFRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavik
Framkvæmdastjóri
Ritstjóri:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjóri:
Aðstoðarf réttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
NíelsÁrni Lund
OddurÓlafsson
Guðmundur Hermannsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavik. Simi: 686300. Auglýsingasimi:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686392 og
586495, tæknideild 686538. Setning og umbrot: Tæknideild Tímans.
Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 50.- kr. og 60.- kr. um helgar. Áskrift 500.-
Grunnvatnið á Reykja-
nesi er ein heild
Það vakti mikla athygli hérlendis þegar það spurðist
að varnarliðið á Keflavíkurflugvelli hefði auglýst í
bandarískum blöðum eftir þarlendum aðilum til að
framkvæma rannsóknir á neysluvatni fyrir sig, án þess
að tilkynna þá ráðagerð nokkuð fyrir íslenskum stjórn-
völdum.
Fyrir tilviljun rakst íslenskur námsmaður á auglýsingu
þessa og lét íslenska aðila vita hvað stæði til. Það varð
til þess að Orkustofnun og Verkfræðiskrifstofa Sigurðar
Thoroddsen buðu í verkið og nú mun þegar hafa borist
það svar að Verkfræðiskrifstofa Sigurðar Thoroddsen
fái ekki verkið.
Þessi málsmeðferð Bandaríkjamanna er ein og sér
fyrir neðan allar hellur. Þar að auki virðast þeir ekki
átta sig á ýmsum staðreyndum varðandi neysluvatn á
Reykjanesi sem gera það ókleift að nokkur niðurstaða
fáist þótt athugað sé eitt vatnsból af mörgum sem þar
eru.
Reykjanesið er mjög sprungið svæði og opið. Sjór er
undir öllum skaganum en ofan á sjónum flýtur lag af
fersku grunnvatni. Þetta grunnvatnslag er talið tiltölu-
lega þunnt en þó breytilegt eftir því hvar það er. Gæta
verður þess að rjúfa ekki þetta lag því við það verður
allt svæðið mengað. Það er því ekki hægt og með öllu
óforsvaranlegt að hrært sé í því á ákveðnum stað.
Á Reykjanesinu eru margar fiskiræktarstöðvar sem
þurfa mikið magn af ferskvatni. Þær einar sér óska eftir
að fá meira vatn en svæðið hefur upp á að bjóða. Þá
tekur Hitaveita Suðurnesja allt sitt vatn á þessu svæði.
Vatnsból varnarliðsins er á miðju svæðinu og ekki
hægt að skilja það eitt frá.
Miklar rannsóknir hafa verið framkvæmdar á vatni á
Reykjanesskaganum. Orkustofnun og Verkfræðiskrif-
stofa Sigurðar Thoroddsen hafa undanfarin 10 ár
kortlagt þar alla strauma, verið með síritandi mæla til
að fylgjast með niðurdælingu og mælt þykkt grunnvatns-
ins.
Orkustofnun er með ákveðnar hugmyndir um nýtingu
vatnsins þannig að það spillist ekki, og hefur farið fram
á sérstaka fjárveitingu til að vinna að því. Suðurnesja-
menn hafa áttað sig á nauðsyn þessa og vilja vinna að
málinu í heild.
Óskað hefur verið eftir því við Varnarmálanefndina
að hún taki þátt í þessum rannsóknum og því kemur
það eins og skrattinn úr sauðaleggnuni að varnarliðið
sé að leita eftir tilboðum frá bandarískum aðilum til að
rannsaka þeirra vatnsból sérstaklega.
Þannig skal það ítrekað að grunnvatnið á Reykjanesi
er ein heild sem ekki má raska á einum ákveðnum stað
án þess að það spilli öllu svæðinu.
Ætli Bandaríkjamenn að framkvæma athuganir af
einhverju viti verða þeir að bora ótal holur um allan
skagann og framkvæma þar mælingar sem þeir hafa
engar heimildir fyrir.
Bandaríkjamenn verða að átta sig á því að þeir lifa
hér á landsins gæðum og geta ekki ráðskast með
auðlindir þess án samráðs við íslendinga.
íslendingar hafa leyft þeim að vera hér og þar með
verða þeir að sætta sig við að íslendingar stjórni
framkvæmdum af því tagi sem hér um ræðir.
Laugardagur 6. september 1986
lllllllllllllllllllllll MENN OG MÁLEFNI
Haraldur Ólafsson:
Skemmdarverk eða andóf?
Fáránleiki valdsins
Þegar góði dátinn Svejk hafði
um hríð verið í fangelsum keisar-
ans og rannsóknardómarinn hafði
yfirheyrt hann nokkrum sinnum
var hann ekki alveg viss hvort
heldur hann var sakaður um land-
ráð eða fyrir að hafa skotið Ferdín-
and erkihertoga í Sarajevo. Að
vísu var hann handtekinn fyrir að
hafa lýst þeirri skoðun sinni, að
morðið á Ferdínand mundi leiða til
styrjaldar, en gestgjafinn í Bikarn-
um þar sem Svejk fékk sér ölkrús
á kvöldin, varð hins vegar uppvís
að þeim landráðum að segja, að
flugurnar hefðu skitið á myndina
af Frans Jósef keisara.
Fáránleiki valdsins og stríðsins
er ef til vill það sem gerir söguna
af Sejk ódauðlega. Saga hans er
saga um raunveruleika, ekki fárán-
legar hugdettur sniðugs grínista.
Veruleikinn er svo margfalt fárán-
legri en hugarfóstrin.
Sagan af góða dátanum Svejk
kom mér í hug þegar ég frétti fyrir
nokkrum dögum að komið væri að
því að kveða upp dóm í máli
útvarpsfólksins, sem mótmælti
valdníðslu og brotum á rétti sínum
fyrir hartnær tveimur árum. Ein-
hvern veginn hafði ekki hvarflað
að mér, að nokkurn tíma félli
dómur í því máli fremur en málum
Svejks.
Lögmæt viðbrögð
Þegar svo sú fregn barst að
málflutningi væri lokið og dóms að
vænta virtist mér sem hér væri á
ferðinni undarlegt mál. Málsatvik
eru einföld. Heildarsamtök laun-
þega boða verkfall á ákveðnum
degi. Ekkert liggur fyrir um að
óhjákvæmilega komi til verkfalls.
Fjármálaráðherra ákveður að ekki
skuli greitt kaup fyrir þann mánuð,
sem boðað er að verkfallið skuli
hefjast í. Starfsfólk fjölmargra
stofnana mótælir þessu, og vafi
leikur á lögmæti þessarar aðgerðar
ráðherrans. Meðal þeirra sem mót-
mæla erstarfsfólk Ríkisútvarpsins,
og það leggur niður vinnu til að
undirstrika óánægju sína með það,
sem því sýnist lögbrot og vald-
níðsla ráðamanna.
Starfsfólkið býðst til að halda
uppi nauðsynlegri þjónustu og
þeirri öryggisgæslu sem útvarpið
hefur frá upphafi starfsemi sinnar
talið sér skylt að annast. Þau
íhaldsöfl, sem sýndu sitt rétta and-
lit í vinnudeilunni haustið 1984,
streittust á móti og var engu líkara
en allt kapp væri lagt á að halda
útvarpinu lokuðu. Samtímis gekkst
flokkur fjármálaráðherra og
menntamálaráðhera, þeirra
tveggja ráðherra, sem tengdust
mest máli útvarpsfólksins, fyrir því
að hefja útsendingar frétta og
fréttaskýringa, þvert ofan í skýr
lagaákvæði, sem bönnuðu slíkt.
Og til að kóróna allt var svo send
út ákæra á útvarpsfólkið, og sú
verður að vera,“ sagði Svejk. Aga
skyldi beitt gagnvart þeim, sem
dirfðust að verja hendur sínar.
Atlögunni var hrundið
Sem betur fer féll dómur á þann
veg, að forðað var stórslysi. Út-
varpsfólkið var sýknað af öllum
ákærum, eins og þjóðin hafði löngu
áður sýknað það af hinum fárán-
legu sakargiftum.
Atlögunni var hrundið. En við
getum verið viss um, að sterk öfl í
þjóðfélagi okkar munu halda á-
fram að vinna að því að finna ráð
gegn launafólki landsins og sam-
tökum þess. Þess vegna verðum
við að átta okkur vel á því sem er
að gerast og bregðast við með því
að sameina félagshyggjufólk, hvar
í flokki sem það stendur til þess að
verja það sem áunnist hefir og
bæta jjjóðfélagið og standa vörð
um rétt okkar og hagsmuni.
Fróðleg könnun
Á fjörlegu þingi Sambands
ungra framsóknarmanna sem hald-
ið var að Hrafnagili í Eyjafirði um
síðustu helgi var margt fróðlegt
sagt. Vissulega væri ástæða til að '
kryfja til mergjar margt af því, sem
þar fór fram. Það verður þó ekki
gert að sinni. Tvennt vil ég þó
benda á, sem einkum vakti athygli
mína. í fyrsta lagi er ástæða til að
fagna því framtaki SUF að fela
Félagsvísindastofnun háskólans,
að gera könnun á ýmsum þáttum
er snerta íslensk stjórnmál, og þá
einkum stöðu Framsóknarflokks-
ins. Slíkar kannanir eru flokkum
nauðsynlegar og geta komið að
miklu gagni ef rétt er á haldið.
Merkilegasta niðurstaða könnun-
arinnar er tvímælalaust sú, að fram
kemur, að yfirgnæfandi meirihluti
landsmanna er hlynntur öflugri
byggðastefnu. Og í Reykjavík er
mikill stuðningur við átak í byggða-
málum.
Fulltrúaráð framsóknarfélag-
anna í Reykjavík Iýsti á fundi
sínum í fyrra ákveðnum stuðningi
við byggðastefnu og hvatti til ein-
ingar allra landsmanna í þeim
málum.
Frábær ræða
Annað atriði vil ég nefna. Við
upphaf þingsins hélt Ingvar Gísla-
son, þingmaður, athyglisverða
ræðu. { fáum meitluðum orðum
lýsti hann stefnu og hlutverki
Framsóknarflokksins í íslenskum
stjórnmálum. Hann minnti á verk-
efni framtíðarinnar og hvernig
flokkurinn ætti að búa sig undir að
mæta nýjum viðhorfum og verk-
efnum sem leysa ætti á grundvelli
skynsamlegrar stefnu miðflokks en
ekki eftir kokkabókum marxisma
eða kapitalisma. Ræða Ingvars var
hápunktur hins athafnasama og
fjöruga þíngs.
ákæra var ekki byggð á lögum um
réttindi og skyldur opinberra
starfsmanna. Ekki var hún heldur
byggð á vinnulöggjöfinni. Nei,
ákæran hljóðaði upp á brot sam-
kvæmt 176. gr. hegningarlaga. Um
hvað fjallar þessi 176. grein?
Greinin kom inn í íslensk lög
veturinn 1940, á stríðstímum, og
segir fyrir um refsingu fyrir að
vinna skemmdarverk á útvarpi og
síma, meðal annars. Sem sagt:
Útvarpsfólk, sem var að verja rétt
sinn í launabaráttu var sett á bekk
með skemmdarverkamönnum!
Breitschneider í austurrísku leyni-
lögreglunni hefði ekki gert það
betur.
Skemmdarverkamenn?
Þegar nú búið var að afgreiða
útvarpsfólkið sem skemmdar-
verkamenn, eitthvað á svipuðu
stigi og bretónsku frelsishreyfing-
, una (meðlimir hennar sprengja
gjarnan útvarpsmöstur á Bretagne-
skaga), þá hélt frelsið innreið sína.
Þjóðfélagið var í hættu. Hópur
skemmdarverkamanna ógnaði ör-
yggi ríkisins. Nauðsyn braut lög. I
skjóli neyðarréttarins hóf hver sem
vildi að bjarga lýðveldinu. Æðstu
menn Sjálfstæðisflokksins vörpuðu
öndinni léttara. Þeiráttu þærsveit-
ir að bakhjarli sem hægt var að
grípa til þegar hætta vofði yfir.
Þótt ekki væri með öllu hægt að
þagga niður í skemmdarverkalið-
inu þá var öryggi í því fólgið að
hafa menn með hreinar hugsanir
talandi til þjóðarinnar.
En verkfallinu lauk og sakir
voru jafnaðar, - nema ein. Það var
ekki hægt að fyrirgefa launafólkinu'
á Ríkisútvarpinu að það hefði
snúist til varnar rétti sínum. Þær
sakir yrðu ekki gefnar upp.
Nýr pólitískur veruleiki
Ég sagði það haustið 1984 og
segi það enn, að atburðirnir í
tengslum við verkfall BSRB í októ-
ber hlutu að opna augu manna
fyrir nýjum veruleika í íslenskum
stjórnmálum. Síðan þá hafa komið
í ljós svo margs konar veikleikar í
íslensku efnahags- og þjóðfélags-
kerfi, að langan tíma mun taka að
færa það í lag. Menn fundu að
sterk öfl voru tilbúin að leggja
mikið að sér við að ná tökum á
fjölmiðlum í landinu vegna þess,
að fólki verður stjórnað á öruggast-
an hátt með þeirri innrætingu, sem
það tekur ekki eftir. Peningavaldið
sýndi að það vildi aga lýðinn. „Agi