Tíminn - 20.09.1988, Qupperneq 4

'4 f
iminn
'Mi'
Þriöjudagur20. séptember 1988
Mat framámanna í atvinnuíífinu á tillögum stjórnmálamanna:
Sundurlausar, linkind,
gervileiðir og svik
Leiötogarnir hafa allir lýst því yfir aö brýnast sé aö
leysa þann bráöa efnahagsvanda sem þjóðin á viö að
glíma, hvernig sem það veröur gert. Allir vilja þeir
koma sínum leiðum að, nema ef vera skyldi Kvennalist-
inn sem hefur lýst því yfir að hann sé ekki tilbúinn til
að sópa upp skítinn eftir aðra. Leiðtogarnir sitja því
flestir á fundum og reyna að koma starfhæfri stjórn
saman til að koma sínum leiðum að. Tíminn leitaði til
nokkurra framámanna í atvinnulífinu og bað þá um
þeirra mat á atburðarásinni hingað til og vænlegustu
kostunum í framhaldinu.
Sitt sýndist hverjum, eins og við mátti búast. Árni
Benediktsson, formaður SAFF, taldi hugmyndir Fram-
sóknarflokks og Alþýðuflokks ganga lengst í að bæta
rekstrarvanda útflutnings- og samkeppnisgreinanna og
að verulega vantaði upp á það að hugmyndir Þorsteins
Pálssonar, forsætisráðherra, væru heildstæðar.
Aðrir töldu heppilegasta þá leið sem Porsteinn lagði
fyrir ríkisstjórnina, þá leið sem varð hennar banabiti.
Það voru forsvarsmenn iðnaðarmanna og iðnrekenda
sem töldu þessa leið raunhæfasta. Virtust þeir á einu
máli um það að laun væru lykilstærð í efnahagsvandan-
um, að þau yrði að frysta eða lækka með gengisfellingu.
Par er hins vegar komið við veikan blett hjá
talsmönnum verkalýðshreyfingarinnar. Peir hafa marg-
ítrekað þá skoðun sína að laun séu ekki orsök
efnahagsvandans og að engin forsenda sé fyrir kjara-
skerðingum.
Arni Benediktsson, formaður SAFF:
Langt f rá því að
vera heildstæðar
„Það vantaði mikið í tillögur Por-
steins. Þar eru ýmsir þræðir lausir og
ekki á að taka á fjármagnsmarkaðinum
til dæmis og ekki nægilega mikið á
verðlagi. Þá er ekki nóg gert fyrir
atvinnuvegina. I fyrsta lagi á ckki að
hreinsa upp, þaö á bara að auka tekjurn-
;tr að vissu marki. Sá slóði sem liggur nú
þcgar væri óbreyttur. Það vantar afskap-
lega mikið upp á að þetta sc hcildstætt,
eins og það átti að vera,“ sagði Árni
Bcncdiktsson, formaður Félags sam-
bands fiskframleiðcnda (SAFF) þegar
bornar voru undir hann tillögur Þorsteins
Pálssonar, sem sprcngdu ríkisstjórnina.
En tillögur Framsóknarflokks og Al-
þýðuflokks?
„Það scm mér lýst best í þcirra tillög-
um er að þeir gcra ráð l'yrir því að stofna
sérstakan sjóð til þcss að koma hlutunum
á hreint, til þess aö hjálpa mönnum að
komast í gegnum þá erfiðleika sem eru
núna, að hreinsa upp að verulegu lcyti
þann mismun sem hefur orðið á rckstrin-
um að undanlörnu. Það er alveg nauð-
synlegt til að þetta geti gcngið.
Þcir ganga mikið lengra fyrir útflutn-
ingsatvinnuvegina, aö halda þeim gang-
andi, og þcir ganga mikið lengra í þcim
hlutum sem þarf til að þjóðfélagið komist
í jafnvægi. Mér sýnist að hitt séu bara
bráðabirgða ráðstafanir. Þeir virðast
ekki vilja fallast á það að það sem hcfur
misheppnasl í stjórn síðustu ára hafi
misheppnast. Þctta eru frjálshyggju-
flokkar og þeir vilja halda því álram."
At einstökum atriðum scm yrðu þáttur
í cfnahagsáðgcrðum nýrrar ríkisstjórnar,
taldi Árni verðstöðvun nauðsynlega til
skamms tíma til að koma á nauðsynlcgu
jafnvægi, þó það gangi ekki til lang-
Irama. Tillögur um slíkt er aö finna hjá
Framsókn og krötum en Þorsteinn Páls-
son gcröi aðeins ráð fyrir ströngu verö-
lagsaðhaldi í sínum tillögum.
„Þá cr rctt að rcyna hamla á móti
gcngisfellingu ef þcss er frekari kostur
því að gengisfelling er alltaf slæm. Sjálf-
stæðisflokkurinn er að tala um að fella
gcngið um 6% en fara svo ýmsar aðrar
leiðir til viðbótar. Hinir flokkarnir eru
að tala um að fella gcngið minna en að
gera stórfelldari millifærslur í staðinn.
Millifærslan er þó ekki þeirra
hugmynd. Þeir voru báðir inn á niður-
færslu cins og forsætisráöherra var upp-
haflcga. Menn vcrða að gera sér grein
fyrir því að forsætisráðherra skipaði
nefnd til að gera tillögur í efnahagsmál-
um og fylgdi þcirri vinnu eftir. Hann bcr
fram tillögur nefndar í ríkisstjórninni og
hinir flokkarnir fallast á þær tillögur. Þá
er það þingflokkur Sjálfstæðisflokksins
scm bregst.
Annaöhvort er það forsætisráðherra
sjálfur scm ætlaöi að drepa þetta og þar
með ríkisstjórnina eða þá að hann réð
ckki við þingllokkinn. Aö mínu mati var
stjórnin úr sögunni þegar þingflokkur
Sjálfstæðisflokksins féllst ckki á niður-
færsluleiðina. Þar með var farinn sá
trúnaður sem fyrir var," sagði Árni. JIH
Ásmundur Stefánsson forseti ASÍ:
Ósætti leiddi til slita
„Það cr Ijóst að ósætti ríkti innan
ríkisstjórnarinnar sem ágerðist þar til
ntenn gátu ekki búið saman lengur.
Varðandi efnahagsvandann vil ég segja
þaö enn, sem ég hef oft áður sagt, að
launin í landinu eru ekki orsök efnahags-
vandans og áætlað er að þjóðartekjur í
ár verði mjög svipaðar og í fyrra. Þess
vegna erengin forsenda fyrir kjaraskerð-
ingarlausn," sagði Ásmundur Stefánsson
forseti ASÍ.
Ásmundur sagði að erfitt væri að
koma auga á rökin fyrir kjaraskerðingu.
Hann sagðist ekki vilja gera lítið úr
vandamálinu. scm væri vandi útflutn-
ingsgreinanna fyrst og fremst.
Á því þyrfti að taka með afmörkuðum
aðgerðum, en ekki þeim kjaraskerðing-
araögerðum sem stjórnarflokkarnir
hefðu lagt til.
Hann sagði að bæði tillaga Þorsteins
Pálssonar í efnahagsmálum, og tillaga
Alþýðu- og Framsóknarflokks hefðu
falið í sér kjaraskcrðingar þótt mismiklar
væru en vildi á þessu stigi ekkert segja
um hvort, eða til hvaða aðgerða ASÍ
gripi, kæmist önnur hvor þeirra í fram-
kvæmd á næstunni. -sá
Ari Skúlason hagfræðingur ASÍ: Beita verður hörðu verðlagseftirliti:
Tillaga Þorsteins verst
„Hvernig framkvæmd tillagna um
efnahagsvandann, sem fram hafa komið,
tekst til og liver áhrif þeirra verða á
rauntekjur er rnjög mikið komin undir
hvernig verðlagseftirliti verður háttað.
Það er þó ljóst að tillaga Þorsteins
Pálssonar hefur mesta kjaraskerðingu í
för með sér," sagði Ari Skúlason hag-
fræðingur ASÍ við Tímann.
„f tillögu Ásmundar Stefánssonar for-
seta ASÍ er gert ráð íyrir hörðu verðlags-
eftirliti. Okkur virðist sem Jón Baldvin
og Steingrímur séu heldur linari í þessu
tilliti þó þeir virðist heldur harðart en
sjálfstæðismenn. Það er alveg Ijóst að í
tillögu Þorstcins og sjálfstæðismanna er
gert ráð fyrir bæði launafrystingu og
gengisfellingu og hún leiðir til mestrar
kjaraskerðingar, eða tæpl. 6% launa-
lækkunar fram í apríl að vori," sagði Ari
Skúlason.
Ari sagði að ekkert væri á þessu stigi
hægt að segja um hver viðbrögð ASf
yrðu ef tillaga Þorsteins yrði fram-
kvæmd. -sá
\ ietliin(Iiii
krist ján
Ari Skúlason
J L
Víglundur Þorsteinsson, formaður Félags íslenskra iðnrekenda:
Millifærslan er gervileið
Víglundur Þorsteinsson, formaður
Félags íslenskra iðnrekenda, var beðinn
um að meta þær tillögur um aðgerðir í
efnahagsmálum sem Þorsteinn Pálsson,
forsætisráðherra, Iagði fyrir ríkisstjórn-
ina og varð henni að falli.
„Þær eru mun raunhæfari fyrir at-
vinnulífið en það sem maður heyrir að
Framsókn og Alþýðuflokkur séu að
vinna að. Það er miklu raunsærra að
viðurkenna gengislækkunina heldur en
að ætla sér í 1-2 milljarða króna milli-
færslu, með gjafafé. Það er gervileið því
hún leysir engin vandamál. Hún er í
sjálfu sér eins og lyfjagjöf, að gefa
magnyl við lungnabólgu. Hún slær á
hitann í augnablikinu en allur vandinn er
eftir sent áður óleystur," sagði Víglund-
ur.
Aðrir segja að gengisfelling sé ekki
síður bráðabirgðalausn sem leysi engan
vanda. „Það er ósköp cinfalt að það er
hægt að fara tvær leiðir til að lækka laun,
þegar þau eru orðin of há. Það er hægt
að lækka þau beint með niðurfærslunni
eða með gengislækkun. Það eru engar
aðrar leiðir til. Síðan geta menn metið
kosti og galla hvorrar leiðar fyrir sig en
það brcytir því ekki að millifærslan er
alltaf rugl og klíkuskapur. Hún kemur
örugglega ekki jafnt niður á alla."
Nú felst fleira í tillögunum en bara
gengisfelling. Sem heild eru þær líklegar
til að skila árangri?
„Tillögurnar eru sjálfum sér sam-
kvæmar í heildina en þær láta óleystan
einn þátt sem er líka óleystur í hugmynd-
um Framsóknar og Alþýðuflokks. Það
eru ríkisfjármálin fyrir 1989. Menn hafa
ekki lagt í að taka á því.
Ég skil í sjálfu sér röksemdirnar á bak
við lækkun matarskattsins, sem aðferð
til þess að draga úr gengisbreytingar-
áhrifum á framfærsluvísitölu. Sem slík er
það í sjálfu sér jafngild aðferð og hver
önnur til að halda niðri verðbólgu.
Hvað verðlagsaðhald og verðstöðvun
varðar held ég að það sé enginn munur
á árangri. Verðlagsaðhald er alveg jafn
árangursríkt og verðstöðvun. Hins vegar
er ljóst að veröstöðvun verður ekki
framkvæmd með breytingu á gengi.
Gengisbreyting þýðir verðbólga. Það er
óhjákvæmilegt," sagði Víglundur.
Er minnihlutastjórn Sjálfstæðisflokks
og Borgaraflokks raunhæfur kostur?
„Það er alveg jafn raunhæfur kostur eins
og hver annar. Það er annars ómögulegt
að spá í spilin á þessari stundu en þjóðin
má ekki við neinni stjórnarkrísu í augna-
blikinu og ég ætla bara að vona að menn
komi saman ríkisstjórn sem afgreiði
vandann með raunsæjum leiðum en ekki
gervileiðum," sagði Víglundur. JIH
Kristján Thorlacius formaður BSRB:
Stjórnin sveik
orð og samninga
„Mitt álit er að grundvallaratriði í
störfum ríkisstjórna eigi að vera að
standa við loforð og samninga. Þetta
gerði fráfarandi ríkisstjórn ekki, hún
stóð hvorki við loforð né samninga. Fyrir
það fær hún harðan dóm launafólks,"
sagði Kristján Thorlacius formaður
BSRB.
Hún hefði lofað að halda stöðugu
gengi krónunnar og þar með stöðugu
verðlagi en ekki staðið við það og þar
með fóru áform hennar um að halda
verðbólgunni niðri út í veður og vind.
Kristján sagði ríkisstjórnina hafa misst
algjörlega fótanna þegar hún bannaði
kjarasamninga og felldi gengið oftar en
einu sinni á starfstíma sínum. Ráðagerð-
ir ríkisstjórnarinnar síðustu vikurnar um
stórfellda launalækkun þegar unnt hefði
verið að leysa vandamálin án kjaraskerð-
ingar almennings hefðu síðan orðið
hennar banabiti.
Kristján vísaði ennfremur til ályktunar
formannafundar BSRB frá 12 þ.m. þar
sem allar aðgerðir sem hafa í för með sér
kjaraskerðingar eru fordæmdar. Hann
sagði að efnahagsvandinn væri ekki til-
efni til allsherjar niðurfærslu. Fráleitt
væri að taka 12 milljarða króna frá
launafólki til að rétta af 1,3 milljarða
halla útflutningsatvinnuveganna.
Ekki nærri öll fyrirtæki í útflutnings-
greinum ættu í erfiðleikum og þyrfti að
byrja á að gera fjárhagslega úttekt á hver
þau væru og grípa síðan til ráðstafana
eftir því sem efni standa til. -sá
Þórleifur Jónssonframkv.stj. Landssambands iðnaðarmanna:
Leið Þorsteins vænlegust allra
Þúrleifur Júnsson
„Við sjáum kosti við tillögur Þorsteins
Pálssonar enda er þar lagt til að grípa til
almennra aðgerða, en millifærslur hafa
alltaf verið slæmar fyrir iðnaðinn," sagði
Þórleifur Jónsson framkvæmdastjóri
Landssambands iðnaðarmanna.
Þórleifur sagði að Landssambandið
liti svo á að óhjákvæmilegt væri að frysta
laun um einhvern tíma að einhverju
marki. enda hlyti launafrysting að vega
þungt í baráttunni við verðbólguna.
Fleira þyrfti að gera og einnig væru
vextir mikilvægur þáttur og fjármagns-
kostnaður væri iðnaðinum erfiður, en
hann stafaði að miklu leyti af misgengi
milli erlendra og innlendra lána. Erlend
lán hafi verið miklu ódýrari en inr.lend
vegna þess hve gengi krónunnar hafi
verið hátt skráð.
-sá