Tíminn - 20.09.1988, Síða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 20. september 1988
Stórfelldur innflutningur au-pair stúlkna frá Danmörku og Svíþjóð til íslands í seinni tíð:
Dagvistun í hönk hér
en atvinnuleysi þar
„Það er ótrúlega mikill straumur ungs fólks frá Norður-
löndunum hingað til lands. Ég var að skrá núna í dag 30
manns, aðallega stúlkur. Flest þetta unga fólk kemur frá
Svíþjóð,“ sagði Ásmundur Sigurjónsson hjá Hagstofunni í
aldrei þarf að rífa þau upp á
morgnana til að koma þeim í gæslu
áður en haldið er til vinnu.
En hvers vegna flykkjast ungar
stúlkur tii íslands til að passa börn?
Jú, aðgangur að framhaldsskól-
um og háskólum hefur verið mjög
takmarkaður upp á síðkastið vegna
niðurskurðar. Hins vegar er ung-
lingum ráðlagt að fá sér vinnu t.d.
eftir stúdentspróf og vinnan síðan
metin til eininga þegar nám er
hafið að nýju. Gallinn er bara sá
að litla sem enga vinnu er að hafa
í Danmörku. Á íslandi er hins
vegar næg vinna og mikil eftirspurn
eftir stúlkum til að gæta barna.
Stúlkurnar eru síðan hér í eitt ár
og auk þess að sjálf barnagæslan er
metin til eininga, þá er sjálf dvölin
í erlendu landi að auki metin til
eininga þannig að eftir árið standa
stúlkurnar mun betur að vígi þegar
þær sækja í framhalds- og háskól-
ana. -sá
„Mér finnst fólkiö hér ósköp lítið
öðruvísi cn fólkið heima,“ segir
Brigitte Jörgensen frá Odense.
„Hún er alveg yndisleg, bæði
dugleg, samviskusöm og elskuleg
manneskja. Hún bjargaði lífí barns-
ins míns um daginn þegar það varð
fyrir slysi. Hún brást við á hárréttan
og yfírvegaðan hátt,“ segir húsmóðir
Brigitte um hana. Tímamynd: Árni
Brigitta Jörgensen frá Odense í Danmörku:
Svaraði auglýsingu
gær.
Ásmundur sagði að Hagstofan
skráði fólk, sem flyst tímabundið
til landsins, ekki eftir því hvaða
vinnu það stundar, þannig aö ekki
væri hægt að sjá hvort stúlkurnar
væru einkum au-pair stúlkur.
Au-pair stúlkum hefur fjölgað
verulega hér á landi síðustu mán-
uði og koma þær einkum frá
Norðurlöndunum, aðallega Dan-
mörku og Svíþjóð.
Tíminn kannaði lauslega ástæð-
ur þessa og virðist sem þær séu
einkum slæm staða opinberrar
barnagæslu.
Allur þorri barnafólks á ekki
kost á dagvistun fyrir börn sín og
þá er næsti kostur svonefndar dag-
mæður, en það er dýrt, einkum
þegar börnin eru mörg. Ekki svo
að skilja að dagmömmur fái mikið
fyrir að passa börnin, heldurer það
mikið fyrir t.d. hjón með tvö börn
að greiöa oft vel yfir 20 þúsund á
nránuði fyrir gæsluna af td. 40
þúsund kr. sem eftir eru að frá-
dregnum skatti.
Einn viðmælandi Tt'mans sem á
tvö börn sagði:
„Ég er ríkisstarfsmaður og laun-
in eru um 40 þúsund þegar skattur-
inn hefur tekið sitt. Við hjónin
vinnum bæði úti og við verðum að
láta passa fyrir okkur börnin tvö en
eigum aðeins kost á dagmömmu.
Það kostar rúnrlega 20 þúsund á
mánuði.
Konan mt'n hefur miklu hærri
laun en ég svo að við reiknuðum
hvernig það kæmi út ef ég yrði
heimavinnandi og skattaafsláttur-
inn nýttist á framtali konunnar
minnar. í Ijós kom að þrátt fyrir að
helmingur nettólauna minna færi í
pössun barnanna þá var það samt
um 1000 kr. ódýrara gagnvart
skattaafslættinum að hafa þau hjá
dagmömmu.
Við ákváðum því að ráða au-pair
stúlku frá Danmörku. Henni borg-
um við 15 þús. á mánuði, greiðum
fyrir hana farið fram og til baka.
Hún verður í eitt ár hjá okkur og
ég get ekki séð annað en að þetta
gangi nokkurn veginn jafnt upp
fjárhagslega við dagmömmudæmið
og börnin eru heima hjá sér og
Brigitte Jörgensen er frá Odense.
Hún segist hafa séð auglýsingu í
Jyllandsposten þar sem var auglýst
eftir au-pair stúlku til að gæta fatlaðs
drengs.
„Ég svaraði auglýsingunni þar sem
ég vildi gjarnan vinna með fatlað
barn þar sem ég ætla í framhaldsnám
á heilsugæslusviði, sennilega læknis-
fræði eða sjúkraþjálfun, en hér fæ ég
smá innsýn í áhugasvið mitt, en
safna auk þess punktum sem koma
mér til góða þegar ég byrja í námi.
Ég á reyndar ættingja hér á íslandi
því amma er íslensk. Suma ættingja
mína hef ég hitt í Danmörku, en
þetta er í fyrsta sinn sem ég kem
hingað til lands“.
Brigitte segist hafa ráðið sig til
eins árs og sé búin að vera hér í einn
og hálfan mánuð. Við spurðum hana
hvort henni þætti lífið öðru vísi hér
en heima í Danmörku og sagði hún
að sér fyndist ósköp lítill munur á
fólki sem hún hefði hitt hér og þeim
sem hún þekkti í Danmörku og hún
kynni ágætlega við sig.
Hún sagðist hafa 11 þús. kr. í laun
á mánuði, en hafa herbergi og fæði
að auki og geta fengið heimilisbílinn
ef hún þyrfti á að halda og allt
samkomulag við heimilisfólk væri
með ágætum, enda væru það hið
besta fólk.
Vinnutíminn hjá henni er þannig
að hún þjálfar drenginn í bítið á
morgnana og fylgir honum síðan í
skólann. Þetta tekur um einn og
hálfan tíma. Síðan er frí til hádegis,
en þá kemur hann úr skólanum og
hún er með hann til kl 5. Síðan hefur
hún frí um helgar. - sá
Jóhanna Harðardóttir hjá Vettvangi:Au-pair stúlka er nýr fjölskyldumeðlimur, ekki vinnukona:
Samkomulag er yfirleitt gott
„Það eru mjög margar au-pair
stúlkur hér á landi núna, en hve
margar þær eru er erfitt að segja til
um“, sagði Jóhanna Harðardóttir
hjá vinnumiðlunarskrifstofunni
Vettvangi.
Ekki nærri allar þessar stúlkur
hafa verið ráðnar fyrir tilstilli ráðn-
ingarskrifstofa, heldur hefur fólk
líka gert það sjálft.
Jóhanna sagði að vitaskuld væri
þetta dýr lausn á barnagæsluvanda
fólks, en þó tæplega dýrari en ef
koma þyrfti tveim eða fleiri börnum
fyrir hjá dagmæðrum. Auk þess, ef
vel tækist til, þá væru börnin þó
örugg heimavið og ekki þyrfti að rífa
þau upp og fara með þau milli
bæjarhluta þó þau væru veik.
Jóhanna sagði að skrifstofa
hennar, Vettvangur, annaðist
ráðningar au-pair stúlkna gegn
ákveðinni þóknun. Stúlkurnar sem
sæktu um væru teknar í viðtal er-
lendis og meðmæli þeirra könnuð
rækilega og reynt að ganga frá öllu
sem tryggilegast þannig að allir vissu
sem best að hverju þeir gengju.
Fólkið sem ræður stúlkuna veit
nokkurn veginn hvers konar mann-
eskju það fær og stúlkan hvers konar
fólki hún er að vistast hjá.
Jóhanna sagði að Vettvangur
hefði annast ráðningar au-pair
stúlkna sl. 2 ár og hingað til hefði
reynslan verið mjög góð. Hún sagði
að þegar þessi starfsemi byrjaði
hefði hún orðið vör við að Island
hefði ekki verið sérlega hátt á óska-
listum stúlknanna og orð farið af
mikilli vinnuþrælkun.
Hún sagði að Þess hefðu verið
dæmi að fólk hefði þrælað stúlkum
út -látið þær færa sér kaffi í rúmið
kl. 7 að morgni, gæta bús og barna
allan daginn og vera tilbúnar með
heitan mat að kveldi og ganga frá
eftir hann. Þannig hefði vinnutími
stúlkunnar verið allt að 16 tímar á
sólarhring, alla daga.
Slíkt væri vitanlega alveg fráleitt
og því brýndi Vettvangur fyrir fólki
að það væri í raun að fá nýjan
fjölskyldumeðlim inn á heimilið. Því
yrði að koma fram við stúlkuna á
þann veg.
Kjörin væru yfirleitt á þann veg að
gerður er ráðningarsamningur við
stúlkuna, venjulega til eins árs.
„Kjörforeldrarnir" greiða fargjald
stúlkunnar heiman og heim og síðan
mánaðarlaun, gjarnan 12-15 þúsund
kr.
Au-pair stúlkur hafa oftast lokið
a.m.k. grunnskólaprófi, stundum
stúdentsprófi og eru að bíða eftir
skólaplássi til að hefja nám í uppeld-
isgreinum, t.d. til kennaraprófs, til
að verða fóstrur, eða að komast í
heilsugæsluna og verða læknar,
hjúkrunarfræðingareðasjúkraliðar.
Jóhanna sagði að ef vandamál í
samskiptum stúlknanna við hús-
ráðendur kæmu upp þá hefði Vett-
vangur bent þeim á að hafa samband
við sendiráð landa sinna og vissulega
hefðu komið upp slík mál.
En er hagkvæmara að ráða au-pair
stúlku en koma barninu til dag-
mömmu?
„Það kostar ósköp álíka mikið að
hafa tvö börn hjá dagmömmu í eitt
ár, eins og að ráða au-pair stúlku í
eitt ár, en í síðara tilfellinu eru
börnin heima hjá sér sem hlýtur að
teljast mikill kostur," sagði Jóhanna.
„En auðvitað fylgir því líka ábyrgð
að taka 17-20 ára stúlku inn á heimili
sitt og fólk verður auðvitað að vega
og meta kosti og galla þess sagði
Jóhanna að lokum. - sá