Tíminn - 20.09.1988, Side 16

16 Tíminn
Þriöjudagur 20. september 1988
FRÉTTAYFIRLIT
MOSKVA - Víetnamar eru
tilbúnir til að ræða beint við
Kínverja um framtíð Kampúts-
eu og til þess að bæta sambúð
Víetnama og Kínverja sem
hafa verið mjög strekkt undan-
farin ár. Vo Chi Cong forseti
Víetnam lét orð um þetta falla
eftir fund með Andrei Gromyko
í Moskvu í gær. Yfirlýsing
þessi kemur í kjölfar ræðu
Gorbatsjovs þar sem meðal
annars var vikið að nauðsyn
þess að Víetnamarog Kínverj-
ar taki upp beinar viðræður um
þessi málefni. Kínverjar hafa
stutt hina Rauðu Khmera í
Kampútseu, en Víetnamar
sem njóta stuðnings Sovét-
manna, hröktu þá frá völdum
með innrás i Kampútseu árið
1978.
BOGOTA - Vegna mikilla
rigninga og flóða í Kólumbíu
um helgina fórust 32 menn og
um 3000 eru heimilislausir.
Flestir létust í Medellin, næst
stærstu borg landsins, þegar
fimm bifreiðar grófust undir
aurskriðu.
SVISS - Samkvæmt könnun
svissnesku bankasamtakanna
er Tokyo dýrasta borg heims
um þessar mundir. Næst kem-
ur Osló, þá Helsinki og síðan
Genf. Ódýrasta borgin er Mex-
íkóborg.
VARSJÁ - Leiðtogar kaþ-
ólsku kirkjunnar hafa skorað á
Jaruszelski forseta landsins að
hitta Lech Walesa leiðtoga
Samstöðu að máli.
JERÚSALEM - ísraelskur j
hermaður sem hitti fjóra leið-!
toga Palestínumanna að máli
og reyndi að hvetja þá til frið-
samlegra mótmæla í stað of-
beldis á hernumdu svæðun-
um, var handtekinn fyrir þetta
einkaframtak sitt í friðarmál-1
um.
BEIRÚT - Kristnir menn í j
Líbanon hafa mótmælt sam-;
komulagi sem Sýrlendingar og !
Bandaríkjamenn hafa gert um
að styðja þingmann hliðhollan
Sýrlendingum í forsetaemb-
ætti í Líbanon. Það átti að
kjósa nýjan forseta í stað Amin
Gemayels í ágústmánuði síð-
astliðnum, en kjörið fór út um ;
þúfur því kristnir menn snið-1
gengu þingfundinn. Kristnir -
menn telja að enn aukist óöld ,
ef maður hliðhollur Sýrlending-'
um verði kjörinn forseti.
ÚTLÖND
lllillllll
Loks sauð upp úr í Rangoon:
Blóðbað eftir valda-
töku hersins í Burma
Það fór svo að herinn í Burma
missti þolinmæðina, hann þoldi ekki
óróann í landinu og tók völdin í
sínar hendur á sunnudaginn. Hers-
höfðinginn og varnarmálaráðherr-
ann Saw Maung var í fararbroddi og
hefur nú tekið við stjórn landsins „í
þágu fólksins í landinu". Hann hefur
lofað frjálsum kosningum innan
þriggja mánaða.
Þó enginn hafi misst lífið í Rang-
oon höfuðborg landsins á sunnudag
þrátt fyrir að hermenn hafi hleypt af
skotum víða t borginni við valda-
tökuna, þá tók blóðið heldur betur
að renna í gærdag þegar stjórnar-
andstæðingar virtu fundarbann hers-
ins að vettugi og fjölmenntu út á
götur Rangoonborgar til mótmæla.
Hermenn gráir fyrir járnum skutu á
mótmælagöngur og telja vestrænir
sendimenn að að minnsta kosti 400
manns hafi fallið, þar af margir
stúdentar sem hafa verið leiðandi í
baráttunni gegn stjórnvöldum ásamt
búddamunkum.
Heimildir herma að stór hluti
hinna föllnu hafi verið skotinn án
aðvörunar nærri borgarspítalanum í
Rangoon, hinu 2000 ára Búdda-
skríni Sule pagoda og við ráðhús
borgarinnar. Þá voru tveir stúdentar
skotnir með köldu blóði fyrir utan
sendiráð Bandaríkjanna í borginni.
Skothríð og sprengingar ómuðu víða
um borgina af og til í allan gærdag.
Segja embættismenn að algjört um-
sátursástand ríki í borginni. Vopn-
aðir stúdentar hafi tekið sér stöðu og
hyggist berjast gegn stjórnarhernum
reynist þess þörf. Þá lýstu skæruliðar
því yfir í útvarpsstöð sinni að þeir
muni standa að baki alþýðuuppreisn
í landinu gegn stjórn hersins. Tíu
skæruliðasamtök hafa barist gegn
stjórninni undanfarin ár.
Þá herma óstaðfestar fregnir að 17
hermenn og 40 óbreyttir hafi fallið í
átökum í návígi norðaustur af höfuð-
borginni.
Leiðtogar stjórnarandstöðunnar
þau Tin Oo fyrrverandi hershöfðingi
og Aung San Suu Kyi dóttir sjálf-
stæðisbaráttuhetjunnar Aung San
hvöttu alla til að láta af ofbeldi.
„Við óskum ekki eftir að sjá blóð
saklausra nemenda renna,“ sagði í
sameiginlegri yfirlýsingu þeirra.
Saw Maung hershöfðingi stendur
mjög nærri leiðtogum sósíalista-
flokksins sem verið hefur við völd í
landinu frá því 1962. Er talið að Ne
Win fyrrum leiðtogi landsins standi
á bak við þessa valdatöku, en hann
hrökklaðist úr forsetaembættinu f
kjölfar kröftugra mótmæla almenn-
ings í sumar. Þrátt fyrir það tilkynnti
hann að lög sem kveða á um að
Sósílistaflokkurinn sé eini löglegi
flokkurinn í landinu.
Það kom að því að herínn í Burma missti þolinmæðina og tók vöidin í iandinu.
Blóðbað fylgdi ■ kjölfaríð og hafa hermenn skotið á mótmælagöngur.
Prosper Avril hershöfðingi tekur völdin af Henry Mamhy með aðstoð hersins:
Hallarbyltingu
á Haiti fagnað
Mikill fögnuður braust út í Port-
au-Prince eftir að Prosper Avril
hershöfðingi steypti hinum illræmda
Henry Mamphy hershöfðingja af
stóli á sunnudaginn í kjölfar mikillar
óaldar sent ríkt hefur á Haiti að
undanförnu. Þetta er önnur valda-
takan á Haiti á þremur mánuðum,
en Henry Mamphy steypti Leslie
Manigat réttkjörnum forseta lands-
ins af stóli með stuðningi hersins.
Valdatakan fór að mestu friðsam-
lega fram þó að hleypt hafi verið af
einhverjum skotum. Fimm manns
létu þó lífið þegar múgur leitaði
Frank Romain borgarstjóra Port-au
Prince, en hann flúði ásamt Henry
Mamphy til Dóminíkanska lýðveld-
isins þar sem þeir leituðu hælis sem
pólitískir flóttamenn. Romain er
talinn hafa staðið að baki grimmdar-
verkum sem fyrrum leyniþjónustu-
menn úr liði harðstjórans „Papa
Doc“ ,sem ríkti á Haiti um árabil,
frömdu í síðustu viku. Þeir réðust
inn í þrjár kirkjur, myrtu þar 11
manns og misþyrmtu 70 kirkjugest-
um.
Prosper Avril var dyggilega studd-
ur af Jean Claude-Paul sem skipaður
hefur verið yfirmaður úrvalsdeilda
hersins. Það kann að koma Avril
illa, því þó stjórnvöld í Bandaríkjun-
um hafi nú tekið valdatökunni frekar
vel en illa, þá er Claude Paul eftir-
lýstur í Bandaríkjunum sakaður um
eiturlyfjasmygl. Telja sumir að
Bandaríkjamenn hafi hvatt Avril til
valdatöku, en Avril var í heimsókn
í Bandaríkjunum nú í byrjun sept-
embermánaðar.
Talsmaður sendiráðs Bandaríkj-
anna á Haiti sagði að bandarísk
stjórnvöld væntu þess að Avril
myndi bæta mannréttindamál á Ha-
iti, bæta efnahag landsins, berjast
gegn eiturlyfjasmygli til Bandaríkj-
anna og að hann myndi koma á fót
borgaralegri stjórn innan tíðar.
Persaflói:
Herskip banda-
manna áfram í
viðbragðsstöðu
Vestræn ríki sem sent hafa herskip
sín til Persaflóa í þeim tilgangi að
veita olíuskipum sínum vernd hyggj-
ast ekki kalla herskip sín til baka fyrr
en endanlegt friðarsamkomulag hef-
ur náðst. Þetta herma hernaðarlegar
heimildir af svæðinu.
Samkvæmt þessum heimildum
munu Bandaríkjamenn og Bretar
halda áfram úti öflugum flota á
flóanum þó að Frakkar og ítalir hafi
fyrir nokkru kallað herskip sín til
annarra svæða. Hyggjast ríkin tvö
halda flotanum í viðbragðsstöðu ef
svo illa færi að vopnahlé íraka og
frana renni út í sandinn, en ekkert
hefur mjakast í friðarviðræðm ríkj-
anna að undanförnu.
„Við erum bjartsýnir á að vopna-
hlé haldist, en við getum ekki tekið
neina áhættu fyrr en við sjáum
áþreifanlegan árangur í friðarvið-
ræðunum," sagði ónefndur háttsett-
ur foringi innan breska flotans. Nú
eru um áttatíu herskip í viðbragð-
sstöðu nærri Persaflóanum.
Israelar komnir
í geimklúbbinn
ísraelar skutu gervihnetti á loft í
gærdag og eru því komnir í geim-
klúbbinn með átta öðrum ríkjum
heimsins. Þessi atburður hefur ekki
aðeins tæknilegt gildi heldur einnig
víðtækt hernaðarlegt gildi og kemur
andstæðingum ísraela í arabalönd-
um illa.
Gervihnötturinn sem fsraelar
skutu á loft mun ekki verða lengi á
lofti, því talið er að hann muni falia
að nýju inn í gufuhvolfið eftir mánuð
og brenna upp. Hins vegar hyggjast
ísraelar skjóta öðrum hnöttum upp
í kjölfarið og fikra sig þannig áfram
í þessum bransa.
Dagskrá ísraelska ríkisútvarpsins
var rofin í gærdag og þulurinn las
upp tilkynningu er hljóðaði svo:
„Rétt í þessu sendu ísraelar gervi-
hnött út í geiminn".
ísraelsk yfirvöld hafa vísað á bug
fréttum um að gervihnötturinn sé
njósnahnöttur. „Þetta er ekki vopn,
þetta er ekki vopnakapphlaup. Þetta
er tækni,“ sagði Shimon Peres utan-
ríkisráðherra fsraels á blaðamanna-
fundi vegna þessa.
Eins og áður segir kemur þessi
atburður arabaríkjunum illa, því þó
ísraelar hafi ekki enn skotið njósna-
hnetti á braut um jörðu, þá hlýtur að
koma að því. Þegar þar að kemur
geta ísraelar fylgst með öllum hern-
aðarmannvirkjum andstæðinga
sinna í Miðausturlöndum. Þeir hafa
reyndar haft tækifæri til þess hingað
til, því Bandaríkjamenn hafa ljáð
þeim ljósmyndir teknar úr geimnum,
en í framtíðinni er greinilegt að
fsraelar hyggjast standa á eigin fót-
um í þeim málum.
Filippseyingar fagna
tilboði Gorbatsjovs
Filippseyskir embættismenn
hafa fagnað tilboði Mikhail Gor-
batsjovs um að Sovétmenn hætti
að nota flotahöfnina í Cam Ranh
flóa í Víetnam ef Bandaríkjamenn
dragi úr umsvifum sínum í flota-
stöðinni í Subic flóa og Clark
herflugvellinum á Filippseyjum.
„Þetta eru góðar fregnir af góð-
um ásetningi. Ég verð glaðari ef
þær ná fram að ganga,“ sagði
Manuel Yan ráðuneytisstjóri utan-
ríkisráðuneytisins á Filippseyjum
á fundi með blaðamönnum í gær.
Corazon Aquino forseti Filipps-
eyja sagði á laugardag að þessi
samdráttur í hernaðarumsvifum
væri mál stórveldanna, en þing-
maður úr hennar eigin flokki sagði
að Filippseyingar gætu leikið lykil-
hlutverk í þessu máli. „Það erum
við sem eigum að ákveða þetta,“
sagði þingmaðurinn Mamintal
Tamano í gær.
Stjórnarandstaðan tók í sama
streng. Varaforseti landsins Salva-
dor Laurel sem er í forystu fyrir
samsteypu flokka er berjast gegn
stjórn Aquino sagði: „Ekkert ríki
með sjálfsvirðingu ætti að láta
örlög herstöðva í landi sínu ráðast
algjörlega af afstöðu erlendra
ríkja.“
Nú standa yfir samningaviðræð-
ur milli Filippseyinga og Banda-
ríkjamanna um framtíð herstöðv-
anna á Filippseyjum, en herstöðv-
arsamningar renna úr árið 1991.
Hvorki hefur gengið né rekið í
þeim viðræðum og hafa Banda-
ríkjamenn hótað að flytja her-
stöðvarnar annað, til dæmis til
Guam. Því er ljóst að tilboð Gor-
batsjov er mjög klókt og vel tíma-
sett.