Tíminn - 29.10.1988, Blaðsíða 14

14 0 HELGIN

IIIIIilllllll í TÍMANS RÁS , ■'
Atli %
Magnússon
Undarleg dýr að fornu og nýju
Þegar þinghúsiö var reist árið
1881 sló hjartað hraðar í Reyk-
víkingum og raunar íslending-
um öllum. Það kynti undir þjóð-
armetnaðinum að nú hafði lög-
gjafarsamkundan - þótt sumt
skorti á um fullmekt hennar -
eignast boðlegan samastað. Þó
skyggði eitt á: Auk kórónunnar
með fangamarki konungsins
höfðu menn skrúfað á húsið tvo
skildi: á þeim mátti líta dönsku
ljónin þrjú og svo flatta
þorskinn, sem þá var landsins
„insignia“ í merki danska ríkis-
ins, en þessu mun danski húsa-
meistarinn hafa fengið að ráða
eftir mikið japl og jaml og
fuður. Ýmsir brugðust óðara illa
við og eitt Reykjavíkurblaðanna
lýsti þeirri skoðun að vort alís-
lenska hús „skyldi vera prýtt í
íslenskum anda, en ekki eftir
úreltum, dönskum einveldis og
gerræðis kreddum.“ Málinu var
fast fylgt eftir og Hannes Haf-
stein orti hið skopvísa hyllingar-
kvæði um þorskinn. Þingheimur
lét málið til sín taka og varð það
úr að bæði ljónin og þorskurinn
voru tekin niður að fáum mán-
uðum liðnum. Skarpeygir unn-
endur „dentíðarinnar" munu
enn í dag koma auga á sárin í
járnspírununum uppi á
veggnum, sem báru uppi þessi
fjögur svo undarlega samvöldu
dýr skamma hríð. Eitthvað var
rætt um að koma í staðinn upp
fálkanum, sem ýmsir fullyrtu að
kominn væri frá Birni Jórsala-
fara, en ei varð af því. Þennan
fálka höfðu menn þá verið að
velkjast með langa hríð, enda
þótti hann tilkomumeira þjóðar-
tákn en hinn höfuðvana
þorskur. En fegnir voru menn
að sá síðarnefndi skyldi flæmdur
ofan.
Aftur á móti var ekkert amast
við kórónu og fangamarki
kóngs. Þetta voru enda þeir
dagar þegar menn elskuðu kon-
ung sinn ekkert síður þó þeim
sylli móður í margvíslegu frelsis
og réttlætistali. Raunar minnist
Matthías Jochumsson hans um
þessar mundir og segir að kynst-
ur megi heita að hann yfirleitt
skuli muna til þessa lands, „svo
fjarlægt og fáskrúðugt sem það
er og mun hans ástsæld haldast
langt fram á ókomna daga.“
Konungurinn var auðvitað
Kristján níundi, eins og skjöldur
hans á Alþingishúsinu vottar
gleggst, og lengi hefur otað
stjórnarskrá sinni að oss af stalli
á Stjórnarráðstúninu. Þetta var
hreint ekki lítilsháttar kóngur,
þótt bent hafi verið á að sumir
aðrir kóngar hafi sýnt Fjallkon-
unni meiri ástsæld. Til dæmis
hefði sonur hans, Friðrik átt-
undi, forþént það betur að fá af
sér syttu á Stjórnarráðstúni. En
það er víst ekki nýtt að vegsemd-
in komi annars staðar niður en
skyldi.
En svo fyrnast ástir sem fundir
og að öld liðinni virðist farið að
slá spanskgrænu á ástsæld Krist-
jáns konungs níunda í landi.
Upp er risinn alþingismaður og
vill að lokið verði hálfnuðu verki
forvera sinna frá byggingarári
Alþingishússins og kúbeini
brugðið undir fangamark og
kórónu hilmis. Ekki er útséð um
hvert útfall þessarar síðbornu
tillögu verður. Að sönnu höfðar
enginn lengur til þeirra þegn-
samlegu banda sem héldu aftur
af mönnum 1881. Aðeins er
djásnunum beðið griða með
skírskotun til minja og húsfrið-
unarlaga. Það er erfitt að gera
upp hug sinn í afstöðu til þessa
máls. Auðvitað vill þingmaður-
inn að sess Kristjáns níunda
skipi skjaldarmerki vort -
fuglinn, drekinn, bolinn og jöt-
unninn austan frá Lómagnúpi.
Það styður hugmynd hans að
þar með skartar Alþingishúsið
undarlegum dýrum á ný, sem út
af fyrir sig er um leið skref aftur
til þess sem var 1881. Er þó sá
ljóður á að í skjaldarmerkinu
eru dýrin ekki nema þrjú, en
voru fjögur á fyrri tíð. Ætla
mætti að verðugan fulltrúa
þorsksins vantaði. Svo er þó alls
ekki: forsjónin hefur lagt oss til
ígildi hans, sem vitanlega er
hvalurinn. Má nú ekki fjarlægja
jötuninn og setja andarnefju í
hans stað - gjarna með hausnum
á? Þannig munu menn endan-
lega hafa losað sig við kónginn,
og gengið til móts við gamalt og
þjóðlegt minni í leiðinni.
Laugardagur 29. október 1988
GETTU NÚ
Lindakeilir hét hún
strýtan fallega, sem við
lögðum fyrir lesendur að
þekkja síðast - og nafnið
dregur hún af Hvanna-
lindum, sem blika allt
unmhverfis hana.
Það er fornt frægðar-
setur sem nú er um spurt.
Myndin sýnir bæinn frá
nokkru öðru sjónarhorni
en menn eiga að venjast,
en glöggt fólk mun ekki
setja það fyrir sig. Þó
skal upplýst að staðurinn
er vestanlands.
u ra * O «t|0í|‘O =doc|e- 0-1—1»
X □ i; <fl|iu|pí
□ PC. o — — Lijpj .q: tn ■ul
fc- e ■X.
»o B S - ru p*iEji—■
a 0 tSSBSlS0BSGðlE!Qd
c* E E E3B HHH 5S9B
PC ►J HHEiS HE RS3
Sí 3 ■ x zld.L,k.knkr' l-J 1 *—
5 U E xízi cr■ <x[d|2:Í1S
<c n
- E
z:
X U H É <£-[ t b- ■■TöT*—
U B * "jT-ToB^q' (/)■ >«i 1 -11 n

$ ví Mx ~ bxLj|«

■ u-0 oTnk 5: - K
Hfu -o &■(/) í ui

-1 <C
KROSSGÁTA