Tíminn - 22.11.1988, Síða 8

8 Tíminn
Þriðjudagur 22. nóvember 1988
Tímiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavik
Framkvæmdastjóri Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: IndriðiG. Þorsteinssonábm.
IngvarGíslason
Aðstoðarritstjóri: OddurÓlafsson
Fréttastjórar: BirgirGuðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: Steingrímur G íslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Endurreisnarstarf
í stjórnmálaályktun flokksþings Framsóknarflokks-
ins er lögð sérstök áhersla á að íslendingar verði að
gera sér grein fyrir hversu alvarleg staða þjóðarbú-
skaparins er um þessar mundir. Þar segir að þörf sé
hugarfarsbreytingar hjá þjóðinni og ráðamönnum
hennar. Fyrirtæki og einstaklingar verði að sýna
sparsemi, ábyrgð og ráðdeild og stjórnvöldum beri að
ganga á undan með góðu eftirdæmi.
í ályktuninni segir að fram undan sé endurreisnar-
starf í efnahagsmálum þjóðarinnar. í því sambandi
ber að hafa í huga fimm höfuðatriði, sem mestu skipta
fyrir slíka endurreisn:
1. Að bæta afkomu atvinnuveganna, treysta atvinnu-
öryggið og koma í veg fyrir keðjuverkandi samdrátt
í hagkerfinu.
2. Að auka jafnvægi í þjóðarbúskapnum.
3. Að halda verðbólgu niðri.
4. Að koma á heilbrigðum peningamarkaði og endur-
skipuleggja banka- og sjóðakerfið.
5. Að treysta jafnvægi í byggð landsins.
Til þess að endurreisn efnahagslífsins megi takast
þarf samstillt átak, segir í stjórnmálaályktuninni.
Þannig verður vandinn leystur og sköpuð björt
framtíð á íslandi með traustum atvinnuvegum og
almennri velmegun.
Þrátt fyrir dökkar horfur í efnahagsmálum, lýsir
þessi stjórnmálaályktun bjartsýni um að takast megi
að vinna sig út úr vandanum. Sú bjartsýni byggist fyrst
og fremst á því að þrátt fyrir núverandi stöðu
efnahagsmála, þá er jafnvíst að íslendingar eru dugleg
og framsækin þjóð, sem á margra kosta völ, hvað
varðar bjargræðisvegi og farsælt menningarlíf í land-
inu.
Uppgjör vid
Sjálfstæðisflokkinn
Með stjórnmálaályktun sinni gera framsóknarmenn
upp sakir við markaðshyggjuliðið og peningafrjáls-
hyggjuna í Sjálfstæðisflokknum. Um það efni segir
m.a.:
„Myndun ríkisstjórnar Steingríms Hermannssonar
er sögulegur viðburður. Það samstarf sem tókst milli
Framsóknarflokks og Alþýðuflokks um uppgjör við
Sjálfstæðisflokkinn á að geta orðið upphaf að öflugri
samstöðu félagshyggjuaflanna í þjóðfélaginu. Mynd-
un núverandi ríkisstjórnar Framsóknarflokks, Al-
þýðuflokks og Alþýðubandalags með stuðningi Sam-
taka um jafnrétti og félagshyggju er skref í þá átt að
koma á víðtækri samvinnu félagshyggjuflokkanna um
stjórn landsins. Framsóknarflokkurinn er stærstur
þeirra flokka, sem hér eiga hlut að máli. Þátttaka hans
er nauðsynleg, ef stefna á til trausts og langvarandi
stj órnarsamstarfs félagshyggj uaflanna. “
Með stjórnmálaályktun sinni dregur Framsóknar-
flokkurinn ekki úr alvöru efnahagsástandsins, en
leggur áherslu á bjartsýni um lausn vandans og væntir
þess að lagður verði grundvöllur undir varanlegt
st j órnarsamstarf félagshyggj uflokkanna.
111!
GARRI
Dreifbýlisverslun
V
Það er töluvert mikið til í hug-
myndinni sem fram kom núna um
helgina, um það að hið opinbera
ætti að styrkja vcrslun hér í dreif-
býli með beinum eða óbeinum
hætti. Þó má meir en vera að núna
hefjist upp einhver hávaðinn út af
því að framsóknarmenn skuli leyfa
sér að hreyfa þessu. Vitaskuld er
hér um að ræða málefni sem er í
beinni andstöðu við frjáls-
hyggjuna. Eftir kenningum hennar
eiga þau fyrirtæki einfaldlega að
deyja drottni sínum sem ekki
standa sig í samkeppninni.
En hér sem oft endranær kemur
það í Ijós, þegar málið er skoðað,
að hér á landi eru aðstæður með
þeim hætti að kenningar frjáls-
hyggjunnar standast ekki óbreytt-
ar. Slagsíðan í búsetu landsmanna
er slík að til hennar verður að taka
tillit. Nema þá að menn vilji fara
að gera stórátak í því að dreifa
byggðinni um landið með skipu-
legri eflingu atvinnulífs á lands-
byggðinni. En hætt er við að slíkt
falli ekki heldur að kenningum
frjálshyggjunnar, sem staðfcstir þá
enn og aftur hvað hún hentar illa
við íslenskar aðstæður.
Stundarfyrirbæri?
Umrædd slagsíða er þannig að
rúmur helmingur þjóðarinnar býr
á suðvesturhorninu, og þar er að
finna meginpartinn af allri þjón-
ustu sem veitt er í landinu. lnnan
við helmingur landsmanna býr svo
vítt og breitt um aðra landshluta,
og þar er það fyrst og fremst
frumframleiðslan sem byggt er á.
Núna síðustu árin hefur þróunin
öll orðið á þá leið að verslunin er í
VITTOG BREIT
sívaxandi mæli farin að færast
suður. Með stórbatnandi samgöng-
um er landið meir og meir að verða
að einu og sama markaðssvæðinu.
Þetta þýðir að verslanir utan
Reykjavíkur eru sífellt meir og
meir farnar að fínna fyrir harðri
samkeppni að sunnan.
Þó má meir en vcra að hér sé
aðeins um stundarfyrirbæri að
ræða. Nýir og góðir og malbikaðir
vegir á milli landshluta eru nýjung,
og sömuleiðis markaðirnir og allar
nýju og stóru búöirnar syðra. Af
þeim sökum er hugsanlegt að fólk
sæki nú sem stendur meira en eila
væri suður til að versla, en þegar
frá líði fari það aftur að meta meira
þægindin að því að þurfa ekki að
keyra nokkur hundruð kílómetra
eftir daglegum neysluvörum.
En þá breytingu eru menn þó
ekki famir að sjá enn þá, hvað sem
síðar verður. Meðan hún kemur
ekki fram þá er ekki annað að gera
en að bregöast við aðstæöunum,
og þær eru þannig núna að nánast
öll verslun í dreifbýlinu á við
erfiðleika að etja vegna samkeppni
að sunnan. Nokkuð mismunandi
þó, þvi að þeir eru einna erfíðastir
hjá litlu búðunum í fámennum
byggðarlögum, en stærri búðir í
fjölmennari byggðum standa sig
ívið betur.
Stuðlað að jafnvægi
Þegar þannig stendur á er því
meir en til skoðunar hvort ríkið
eigi ekki að grípa inn í og reyna að
stuðla þarna að auknu jafnvægi.
Það er vitað að allar aðstæður til
verslunar eru mun betri í höfuð-
borginni en í drciibýlinu. Þar er
fjölmenniö, og þar er hagnaðar-
vonin. Þess vegna vill fjármagnið
leita þangað, svo og duglegasta
vcrslunarfólkið.
Þetta er óæskileg þróun, vegna
þess að það er ekkert gamanmál
fyrir þjóðarbúið ef byggð í dreifbýli
verður gerð enn torveldari en hún
er í dag með minnkandi verslun.
Slíkt er óæskilegt vegna þess að
það myndi stuðla enn að því að
undirstaöa alls atvinnulífsins hjá
okkur myndi veikjast enn af þeim
sökum. Engir, nema kannski svart-
blindustu frjálshyggjugaurar, geta
fallist á það að það sé hagsmuna-
mál fyrir okkur að safna enn meiru
fyrir af byggðinni saman syðra.
Þvert á móti þurfum við öflugt
og sterkt atvinnulíf úti um allt
land. Og því marki náum við ekki
nema með því móti að þjónusta sé
þar upp til hópa í lagi og sem
sambærilegust við það sem gerist
syðra. Þar með talin verslunar-
þjónustan.
Það væri óneitanlega nokkuð
andhælislegt, eftir allt það sem
gert hefur verið á liðnum árum til
að byggja hér upp gott vegakerfí
og traustar flugsamgöngur, ef þetta
allt yrði svo einungis notað til þess
að flytja þjónustuna burt úr byggð-
unum. Á móti slíku þarf eiginlega
að reyna að sporna. Og líka er að
því að gæta að þessar sömu sam-
göngubætur notar sá meirihluti
þjóðarinnar, sem býr syðra, mikið
um stóran hluta ársins þegar nánast
allir eru á meiri eða minni faralds-
fæti. Á það má svo sem líka líta að
helminginn af árinu er það hags-
munamál þéttbýiisbúa syðra að
vcrslunarþjónusta sé góð úti um
allt land. Garri.
Fólkorrustur helgarinnar
Stundum eru einhverjir gaml-
ingjar, stjórnmálamenn eða út-
lendingar að gefa yfirlýsingar um
hve íslensk æska sé myndarleg,
frjálsleg, vel menntuð, falleg,
kurteis, vel klædd, beri góðan
þokka, dugleg og að ekki sé ástæða
til að kvíða framtíðinni vegna allra
þeirra yfirburðaeiginleika sem
æskublóminn er búinn. Hið eina
sem skyggir á er að þegar krakk-
arnir verða fullorðnir þurfi þeir
kannski að borga eitthvað af öllu
því lausu og föstu sem þeim fellur
í skaut. Sem sagt íslenska þjóðar-
auðnum. En það er mikil tíska að
liggja núverandi vinnukynslóð á
hálsi fyrir að steypa framtíðinni í
skuldir í stað jjess að afhenda
afkomendunum allt klabbið gratís.
Enginn óttast að hámenntuð ofur-
menni framtíðar kunni ef til vill
ekki með að fara.
Dugnaður un.glinganna kemur
fram með ýmsum hætti, oft
ánægjulegum en einnig á þann veg
að síst er til fyrirmyndar. En eng-
inn er fullkominn og það er sú
kynslóð, sem nú er að vaxa úr grasi
ekki, og ætti enginn að krefjast
þess af henni.
Löggan flýr
Æskulýðurinn er framtakssamur
nú til dags, sækir poppsamkomur í
þúsundavís og heyr fólkorrustur
við lögreglu þegar svo ber við að
horfa.
Tíminn skýrði frá fjölmennum
bardögum í Keflavík um næstliðna
helgi. Þar gekk unglingafjöld ber-
serksgang um götur og torg, braut
upp verslanir og dreifði góssi á
báðar hendur. Það var ekki fyrr en
allt tiltækt lögreglulið var komið í
slaginn, að það tókst að binda enda
á herförina. Svona uppákomur
kváðu ekki óalgengar syðra óg
leggja ungmenni nágrannabyggð-
arlaga heimamönnum lið við upp-
þotin.
Um helgina voru haldin skóla-
böll í tveim nærliggjandi skólum í
Reykjavík. Að hljóðfæraleik og
létt stignum sporum loknum tók
100 unglinga flokkur úr öðrum
skólanum sig til og sótti hina heim.
Þar laust fylkingum saman og
Iumbruðu strákar hvorir á öðrum
þar til lögreglan kom á vettvang að
beiðni kennara, sem réðu ekki
neitt við neitt.
Þar með var fenginn sameigin-
legur óvinur og 200 ótíndir strákar
snéru saman bökum og einbeittu
sér að hinum nýja andstæðingi.
Lagði lögreglan á flótta og koma
síðar margefld til baka og náði að
bæla niður óspektirnar áður en
búið var að brjóta hverja einustu
rúðu í þeim skólanum sem betur lá
við grjótkasti í það skiptið.
Þarna var ekki um nýmæli að
ræða, því svipaðir kappleikir hafa
verið háðir áður milli sömu skóla
og lögreglunnar.
Fastir liðir
eins og venjuiega
Annað slagið eru rúður brotnar
í skólum og sitthvað bramlað
innanstokks og stundum er kveikt
í að næturþeli. Einatt eru það
nemendur í viðkomandi skólum
sem þarna eru að verki.
Þegar vel viðrar um helgar geng-
ur unglingafjöld um miðbæ
Reykjavíkur, sumir aka, og er þá
rúðum í verslunargluggum hætt,
sumir fá glóðarauga og aðrir kuta
í belginn. Fréttir af óspektum ung-
menna eru orðnar fastur liður í
hádegisfréttum á sunnudögum. Að
vísu er þeim stundum sleppt þegar
skýra þarf frá að karli eða konu
hafi nú verið ráðinn bani með
þessu eða hinu amboðinu þá um
nóttina, eða þá aðfaranótt föstu-
dags. Þá á fullorðið fólk oftast hlut
að máli.
En fréttir af morðum og mann-
drápum eru orðnar svo tíðar, að
þær vekja almennt ekki athygli
nema part úr degi þegar þær berast.
Unglingar ærslast í boltaleikjum
á rándýrum grasvöllum eða enn
dýrari parkettgólfum og svo er
þeim séð fyrir diskótekum og
poppurum á færiböndum og væri
ætlandi að krakkarnir fengju
nokkra útrás fyrir ærslaþörf sína.
En svo er greinilega ekki.
Skemmdarfýsn og fólkorrustur við
lögreglulið er líka hluti af þeim
lífsstíl, sem sóttur er hrár og
ómengaður í vandræðahverfi stór-
borga.
Uppalendur og skólamenn
standa ráðþrota eins og venjulega
en fjölmiðlastjórar munu halda
áfram að halda rennusteinamenn-
ingu að unglingunum vegna þess
að þeir halda að hún ein höfði
sérstaklega til þeirra.
Eða hvað er svo sem að því að
kveikja í skólum og hrekja lögregl-
una á flótta? Sýnir það ekki kjark
og framtakssemi þeirra sem landið
eiga að erfa? OÓ
) grunnskólanema í Seljahverfl:
fyrst
milli
Börðust
snerust saman gegn lögreglul
aSSSSsSSf!
Uppþot unglinga
gegnjögreg^