Tíminn - 08.01.1991, Page 9

Eftir
Sigurð
Boga
Sævarsson
Rafmagn komið á að að nýju norðanlands og hlutirnir að komast í samt lag á ný:
Bilun í ljósleiðara símans
Truflanir urðu einnig nokkrar á símakerf-
inu. Bilun varð í Ijósleiðarastrengnum milli
Sauðárkróks og Blönduóss, þar sem rofnaði
þar sem hann er strengdur yfir gil í Skála-
hnjúksdal á Laxárdalsheiði. Þetta orsakaði
að almennt símasamband fór af í Húna-
vatns- og Strandasýslum og hluta Skaga-
fjarðar og ekki hægt að ná út fyrir svæðið.
„Það var talið að það væri nógu traust að
hengja ljósleiðarann yfir ána, en hann gaf
sig í þessu áhlaupi. Það sem hefur verið
gert er að grafa leiðarana undir árfarveginn
eins og undir Markárfljót. Það stóð til að
þessu yrði breytt í Skálahnjúksdal, þannig
að ef þetta hefði skeð næsta vetur þá hefði
þessi bilun ekki orðið,“ sagði Hrefna Ing-
ólfsdóttir, blaðafulltrúi Pósts og síma, í
samtali við Tímann. Ekki varð þó algert
sambandsleysi á stöðum á vestanverðu
Norðurlandi, því hægt var að nota farsíma
við að ná út fyrir svæðið í gegnum ör-
bylgjusamband, en það er hinn möguleik-
inn í símakerfinu, en ljósleiðararnir eru þó
smátt og smátt að taka við hlutverki þess.
„Við heyrum að símamálastjóri og þeir
ætli að taka sig taki og okkur finnst ekkert
veita af því. Þeir kenna Ijósleiðaranum um
þetta, en miklu fleira er að en bara leiðar-
inn. Þessi sími sem við höfðum virkaði
þannig að aðeins var hægt að hringja í
númer innan 95-svæðisins og við getum
ekki séð að það komi ljósleiðaranum neitt
við. Það er gamalþekkt vandamál hér að
síminn fari allur í rúst þegar rafmagnið
fer,“ sagði Magnús Guðjónsson, sveitar-
stjóri á Skagaströnd, í samtali við Tímann.
Náði ekki í Almannavarnir
Magnús sagðist ennfremur vera óánægður
með að Skagstrendingum tókst ekki að ná
sambandi við stjórnstöð Almannavarna rík-
isins, þegar veðrið var sem verst þar síðdeg-
is á föstudag. Þá töldu menn rétt að hafa
samband við Almannavarnir, þó beint
hættuástand hefði ekki verið. „Við reyndum
að ná sambandi við Almannavarnir og það
tókst ekki. Og því gerðum við ekki frekari
tilraunir til þess. Hins vegar fannst okkur
undarlegt að ekki skyldi vera vakt í stjórn-
stöð Almannavarna þegar rafveitukerfið á
Norðurlandi var allt að hrynja. Við settum
ekkert almannavarnakerfi í gang, en höfð-
um síma og talstöð í gangi ef eitthvað kæmi
uppá.“
Skakkt númer?
Guðjón Petersen, framkvæmdastjóri Al-
mannavarna, er ekki sammála Magnúsi.
„Við yfirfórum útskriftir úr símkerfinu okk-
ar og þar kemur í ljós að neyðarsíminn,
11550, sem hann segist hringja í, er stilltur
til vaktmanns Almannavarna á þessum
tíma, en það kemur ekki fram nein hring-
ing utan frá sem er svarað," sagði Guðjón.
Skýringar hans á þessu eru að í fyrsta lagi
gæti hafa verið hringt í skakkt númer og
ekki hafi verið svarað. Annar möguleiki sé
sá að ekki hafi náðst út fyrir svæðið vegna
lllviðrakaflinn norðanlands að undanföm hefur valdið miklum erfiðleikum og búsHjum hjá einstaklingum og opinberum aðilum, svo sem RARIK og Pósti og síma.
Dagsmynd: Golll
.....>........V„ -./>■ ... . V\V.. ■

bilana á símakerfinu. „Magnús hringdi til
Iögreglunnar í Reykjavík og þar var honum
gefið upp að hringja í stjórnstöð Landhelg-
isgæslunnar sem sér um vöktun á neyðar-
síma Almannavarna utan skrifstofutíma, en
í þann síma hringdi hann ekki,“ sagði Guð-
jón. „f öðru lagi fór hann ekki eftir leið-
beiningum um að hringja í farsíma sem
starfsmenn Almannavarna, sem eru á bak-
vakt, eru með heima hjá sér. Hann hefur á
blaði hjá sér fjölmarga möguleika til að ná í
Almannavarnir ef neyðarsímanúmerið
bregst og þá virðist hann ekki notfæra sér,
þannig að þessi gagnrýni er ekki réttmæt."
Guðjón sagði ennfremur að Almannavarn-
ir ríkisins hefðu haft samband við lögreglu-
stjóra Skagstrendinga, sýslumann Hún-
vetninga sem situr á Blönduósi. Hann hefði
talið að allt væri í lagi á Skagastönd. Biðu
Almannavarnir því eftir frumkvæði frá
Skagstrendingum, en það barst ekki.
Komið skaplegt veður
í gær var orðið skaplegt veður á Norður-
landi vestra og ágætisveður á austanverðu
Norðurlandi og Austfjörðum miðað við það
sem áður var. Leiðinlegasta veðrið var hins
vegar á norðanverðum Vestfjörum, tals-
verður vindur og éljagangur. Ekki er búist
við miklum breytingum á veðrinu næstu
daga, jafnvel út þessa viku. „Það verður
áfram ríkjandi norðaustanátt á landinu og
það eina sem breytist er að hitinn fer meira
niður á við. Ég reikna með að það verði
frost um allt landið og að það haldist út vik-
una,“ sagði Magnús Jónsson veðurfræðing-
ur í samtali við Tímann.
Flugið í samt lag
Innanlandsflug gekk vel í gær og hafa
flugfélögin komið öllum þeim á áfangastað
sem biðu eftir flugfari. Flugleiðir flugu í
gær á alla áætlunarstaði sína nema Patreks-
fjörð og Þingeyri, flugi þangað var aflýst.
Arnarflug innanlands komst á alla sína
áætlunarstaði nema Siglufjörð.
Ljóst er að margir aðilar hafa orðið fyrir
miklu tjóni í þessu ofsaveðri. Það er trygg-
ingarfélaganna að bæta fólki skaðann, en
Viðlagatrygging íslands bætir ekki tjón af
þessu tagi. Hennar starfsvið takmarkast við
að bæta tjón af völdum náttúruhamfara, en
nær ekki til foktjóns, eins og margir hafa
nú orðið fyrir.
-sbs.
8Timinn
Ljóst er að tjón RARIK, eftir ofsaveðrið í
síðustu viku, mun nema tugum miljóna
króna og er tjónið það mesta sem hefur
orðið í sögu rafveitnanna, að sögn Kristjáns
Jónssonar rafmagsveitustjóra. Líf er að fær-
ast í eðlilegt horf norðanlands og í gær
bjóst Kristján við að fyrir kvöldið kæmist
rafmagn til allra þeirra, sem enn voru án
þess.
í gær var staðan sú að rafmagn var komið
til langflestra á norðanverðu landinu. Á
Norðurlandi vestra var staðan sú að enn var
rafmagnslaust í Fljótum, Sléttuhlíð í
Skagafirði og í Laxárdal í Austur-Húna-
vatnssýslu. Þar fyrir utan var enn raf-
magnslaust á einstaka bæ á svæðinu. Á
Norðurlandi eystra var enn rafmagnslaust í
Reykjahverfi, Fnjóskadal og á nokkrum
bæjum í Eyjafirði, en vonir stóðu til að all-
ir fengju rafmagn fyrir kvöldið.
100 þúsund kall staurinn
„Við vitum ekki hvað tjónið er mikið, en
fjöldi brotinna staura í háspennulínum er
farinn að nálgast 500, svo að þetta er lang-
mesta tjón í sögu rafmagnsveitnanna. Tölur
um kostnað höfum við ekki, en þetta veltur
á mjög mörgum tugum miljóna," sagði
Kristján. Aðspurður sagði hann að einn
staur kominn með línu kosti a.m.k. 100
þúsund krónur. „Þetta er tvíþætt núna,
fyrst er það bráðabirgðaviðgerð og síðan
þarf að fara í endanlega viðgerð. Við höfum
engar endanlegar tölur um tjón fyrr en síð-
ar í þessari viku,“ bætti hann við. Alls hafa í
kringum 300 manns unnið við viðgerðir á
vegum RARIK norðanlands. Bæði hafa það
verið starfsmenn RARIK af Norðurlandi og
öðrum landshlutum, starfsmenn Lands-
virkjunar, björgunarsveitir og heimamenn.
Kristján sagði að rafmagnsveiturnar hafa
verið vel undir þetta búnir og ekki hefði
skort efni til viðgerða.
Það sem olli rafmagnsleysinu var að sam-
an fóru mikil slydduísing sem settist á vír-
ana og samtímis var hvassviðri. Þegar þetta
tvennt leggst á eitt er það það versta sem
getur komið. Þegar hiti er um frostmark
hleðst ísingin utan á vírana, svo þeir verða
allt að 30 cm í þvermál og þegar hvassviðri
er til viðbótar standast línurnar álagið ekki.
Jarðstrengur lausnin?
„Það væri alltof dýrt að ætla að byggja lín-
urnar þannig að þær stæðu slíkt veður af
sér, sem kemur kannski ekki nema á ára-
tuga fresti. Slíkt myndi valda verulegri
hækkun á raforkuveðri í landinu," sagði
Kristján Jónsson. Hann sagði ennfremur að
á síðustu árum hefði það verið að gerast að
jarðstrengir væru að verða samkeppnishæf-
ir í verði við 3 fasa línur á venjulegri dreifi-
spennu og á undanförnum þremur árum
hefðu verið lagðir margir tugir kílómetra af
jarðstrengjum í stað loftlína. í fyllingu tím-
ans væri það orðið ódýrara og mætti búast
við að jarðstrengir tækju í enn ríkari mæli
við hlutverki loftlína á næstu árum.