Tíminn - 28.03.1991, Qupperneq 6

6
HELGIN
Fimmtudagur 28. mars 1991
Danir gefasl unnvörpum
MBP É $¥«@«¥01
Þegar harönar á dalnum í atvinnulífi íslendinga er það gömul saga og ný að þeir
leita til annarra landa í atvinnuleit og hefur Svíþjóð þá gjarna orðið fyrir valinu.
Dvölin þar er mislöng, hjá sumum aðeins þar til glaðnar yfir atvinnumálum hér
heima en aðrir setjast að hjá frændum okkar fyrir fullt og allt. Sjálfsagt er eitthvað
um það að landar okkar uni hag sínum ekkert of vel, en fiestir gera sér far um að
búa eins vel um sig í fósturlandinu og þeim er mögulegt og ekki er mikið um klögu-
mál vegna lifnaðarhátta heimafólks í landinu eða þess skrýtna tungumáls sem þeir
tala sín á milli.
Danir hafa líka flykkst til Svíþjóðar undanfarin ár til að fá vinnu enda mikið at-
vinnuleysi heima fyrir. En þeim virðist öðruvísi farið en íslendingum og vera verr
undir það búnir að Svíar í eigin landi lifa ekki sama lífí og Danir í sínu. Dönsku
starfsmennimir hafa þess vegna fjölmargir gefist upp á Svíþjóðardvölinni og farið
aftur heim, þó að þar bíði þeirra ekkert annað en áframhaldandi atvinnuleysi. Um
þetta er fjallað í NORD NU, febrúarblaði Norrænu félaganna.
„Aldrei oftar skal ég búa í Svíþjóð.
Ég er búinn að fá nóg. Sambúðin
með kærustunni fór í vaskinn þar.
Það getur vel verið að það hljómi
eins og léleg afsökun, en ég er viss
um að það voru Svíarnir sem kipptu
undan okkur fótunum." Þetta segir
Kenn Kristensen frá Kaupmanna-
höfn. Hann er 23 ára.
Tókst aldrei að
kynnast Svíunum
almennilega
Á því eina ári sem hann og kærast-
an hans bjuggu og unnu í Malmö
tókst þeim aldrei að kynnast Svíun-
um almennilega.
„Við vorum að vísu með sumum
þeirra þegar við áttum frí. En ef við
fórum að tala um einkalíf okkar, t.d.
að við hefðum verið að rífast, þá
sögðu þeir bara að kaffið væri víst
oröið kalt,“ segir Kenn.
Afleiðingin fyrir Kenn Kristensen
og kærustuna hans var einmana-
leiki, einangrun og tíð rifrildi. Á
endanum fóru þau aftur heim, hvort
í sínu lagi,
Reynsla þessa pars er ekki eins-
dæmi. Margir aðrir Danir sem vinna
á sláturhúsinu Samfod í Malmö, þar
sem Kenn Kristensen vann, og Dan-
ir sem vinna í öðrum fyrirtækjum í
Svíþjóð hafa snúið vonsviknir aftur
heim til Danmerkur. Svíþjóð olli
þeim áfalli. Landið var öðruvísi en
þeir höfðu haldið og þeir gátu ekki
aðlagað sig „hinsidan".
Vinnustaður Kenns Kristensen,
Samfod, var eitt fyrsta sænska fyrir-
tækið sem lagði sig fram um aö
sækja danskt vinnuafl til Svíþjóðar í
lok níunda áratugarins. Það byrjaði
með auglýsingum f dönskum blöð-
um 1988 og um mitt ár 1989 var
Samfod búið að ráða 32 danska
slátrara.
En núna, hálfu öðru ári síðar, eru
ekki nema sex Danir eftir hjá
Samfod.
Um svipað leyti og Samfod leitaði
eftir dönsku vinnuafli fóru aðrir
sænskir vinnuveitendur að hugsa
sér til hreyfings.
Þeir fengu vinnumiðlanirnar í
Helsingor og Helsingborg til að taka
upp samstarf. Nú skyldu atvinnu-
lausir Danir fylla upp í þörf sænsks
iðnaðar fyrir vinnuafl.
Og samvinnan jókst með rífandi
hraða. Einkum á árinu 1989
streymdu atvinnulausir Danir til
Svíþjóðar. 4492 kvöddu Danmörku
það ár og heilsuðu glaðlega upp á
Svíþjóð.
Aftur heim
Hagtölur sýna að alls hafa 9.500
Danir leitað gæfunnar í „fyrirheitna
landinu" Svíþjóð á síðustu þrem ár-
um.
En smám saman hefur stór hluti
þeirra komið sér heim aftur. Strax á
hinu stóra ári „vinnuævintýrisins",
1989, settu 1793 Danir aftur kúr-
sinn á Danmörku. Á fyrstu tíu mán-
uðum 1990 var talan 1846. Oft beið
Dananna ekkert annað en atvinnu-
leysi heima.
Smákönnun hjá sænskum fyrir-
tækjum, sem réðu danskt starfsfólk
1988 eða 1989, dregur upp mynd af
hvernig Danirnir hafa fært sig til.
Fyrst aðra leiðina — síðan hina.
Elektrolux í Motala: Áður 65 Danir
— nú 25.
Nibe-Verken í Markaryd: Áður 40
Danir — nú 15.
Saab í Malmö: Áður 150 Danir —
nú 15.
Myresjögruppen í Vetlanda: Áður
40 Danir — nú 12.
Tilkynningar um hina „ótraustu“
Dani bárust til vinnumiðlunarinnar
í Heisingor. Menn voru sammála
um að vandamálið væri stórt.
Reyndar svo stórt að menn voru
komnir á fremsta hlpnn með að taka
upp sálfræðilegar prófanir á þeim
Dönum sem sóttu um vinnu í Sví-
þjóð.
' „En það þótti einúm of vísinda-
söguleg aðferð. Við urðum sammála
um að við gætum ek)<i ptófað okkur
út úr vandanum. Þetta felst ekki að-
eins í spurningunni um skápgerðar-
einkenni hjá þeim sem fara aftur
A ■------------------------------1
heim. Þar kemur margt annað til,“
segir Jorgen Lærkholm, aðstoðar-
forstjóri atvinnumiðlunarinnar í
Frederiksborg Amt.
Frítíminn erfiðastur
Sumir Danirnir hafa lent í vand-
ræðum á vinnustaðnum. En að áliti
langflestra Dananna sem eru aftur
farnir tilbaka til Danmerkur, var að-
alvandamál þeirra í reyndinni frí-
tíminn. Margir þeirra aðlöguðust
aldrei sænskum aðstæðum, aðallega
vegna tungumálaerfiðleika og ann-
arra félagslegra venja.
„Það var fyrst og fremst allt eftir
vinnutíma sem varð til þess að ég fór
aftur heim. Það kom mér á óvart að
það reyndist svo mikill munur á því
hvernig Svíar og Danir umgangast
fólk og lifa lífinu. Ég gat aldrei van-
ist því,“ segir 34 ára maður frá
Nakskov.
Honum finnst hafa verið mjög erf-
itt að kynnast sænsku mannlífi.
„Eftir að vinnutíma lýkur fara þeir
bara heim og læsa útihurðinni á eft-
ir sér,“ segir hann.
Margir aðrir Danir sem hafa snúið
aftur heim láta í ljós að þeir hafi
saknað danska götulífsins og þess að
fara og fá sér einn bjór eftir vinnu.
Langflestir Dananna höfðu ekki
heldur búist við að málið yrði þeim
til vandræða.
„En það er reyndar miklu erfiöara
að skilja sænsku en halda mætti.
Einn fýrsta daginn sem ég var í
vinnunni bað einn vinnufélaga
minna mig um að sækja eitthvað.