Tíminn - 28.03.1992, Blaðsíða 9

Laugardagur 28. mars 1992
Tíminn 9
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra boðar
stefnubreytingu í afstöðunni til evrópskrar samvinnu:
Kanna málið áður en
aðild aö EB er hafnað
Ef marka má skýrslu Jóns Baldvins Hannibalssonar utanríkisráð-
herra um utanríkismál, sem lögð hefur veríð fyrir Alþingi, hefur ís-
Ienska ríkisstjómin breytt um afstöðu gagnvart hugsanlegrí aðild
íslands að Evrópubandalaginu. Utanríkisráðherra vill að fram farí
könnun á áhrífum af inngöngu íslands í EB á íslenskt efnahagslíf
og stjómkerfi og síðan verði kannað hvort hægt verði að hafna að-
ildarkostinum. Stjóraarandstaðan telur enga þörf á slíkri könnun
því að allar gmndvallar upplýsingar um stöðu málsins liggi fyrir.
Stjómarandstaðan kallar eftir viðbrögðum Davíðs Oddssonar for-
sætisráðherra við skýrslunni. Ekki náðist í forsætisráðherra í dag.
Kristín Einarsdóttir,
Kvennalista:
í skýrslunni segir um Evrópu-
málin: „Evrópska efnahagssvæðið
tekur til jákvæðari og framsækn-
ari hluta viðskiptafrelsis EB en
tekur ekki til þátta sem enn eru
undirseldir gömlu verndarhyggju-
hugmyndinni, þ.e.a.s. landbúnað-
arstefnu og fiskveiðistefnu EB.
Frá efnahagslegu sjónarmiði
tryggir EES íslenskum fyrirtækj-
um jafnréttiskjör í viðskiptum
þótt gjaldmiðilssamband geti þar
sett strik í reikninginn, þegar
fram líða stundir. Hitt er svo ann-
að mál að með þróun Evrópusam-
starfs kann svo að fara að íslensk-
um stjórnvöldum finnist þau
standa utangátta og áhrifalaus í
veigamiklum ákvörðunum. Með
því að hafna inngöngu í Evrópu-
bandalagið alfarið sem valkosti er
einnig verið að slá hendinni á
móti möguleikum til aukinna
áhrifa á mótun ákvarðana, sem
munu hafa áhrif á framtíð íslands,
hvort sem það er aðili eða ekki.
Því fylgir einnig valdaafsal að
standa utan EB. Víst er að óljós
áhrif innan EB væru of dýru verði
keypt ef þau veiktu aðstöðu ís-
lenskra stjórnvalda til að stjórna
eigin fiskimiðum og nýtingu
þeirra. En það er umhugsunarvert
að ísland er nú að verða viðskila
við norræna samvinnu, því önnur
Norðurlönd meta það svo að nú sé
lag til þess að ganga inn í EB sem
ekki gefist aftur. Því er nauðsyn-
legt að fram fari hér í ráðuneytinu
og stjórnarstofnunum ítarleg út-
tekt á því hvað EB aðild hefði í för
með sér. Að lokinni slíkri úttekt
verður fyrst hægt að hafna aðild-
arkostinum að vandlega athuguðu
máli.“
Forystumenn stjórnarandstöð-
unnar sögðu að þetta orðalag,
„verður fyrst hægt að hafna aðild-
arkostinum", bendi til að hugur
utanríkisráðherra standi til þess
að íslendingar eigi að ganga í EB.
Enda er í skýrslunni bent á að hin
Norðurlöndin spyrji ekki lengur:
„Hvers vegna ættum við að ganga
í EB?“ heldur „Hvers vegna ættum
við að standa utandyra?"
Um sjávarútvegsstefnuna segir í
Jón Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra. Orð hans um
hugsanlega aðild islands að
EB hafa vakið ólgu.
skýrslunni: „Um árabil náði hún
[sjávarútvegsstefnan] ekki til Mið-
jarðarhafssvæðisins og enn gilda
þar sérreglur. Er það gefið mál að
hún þurfi að ná til hafsvæða við
ísland þar sem eini stofninn sem
sannanlega er sameiginlegur EB
og íslandi er kolmunninn?"
Lokaorð skýrslunnar um Evrópu-
samstarfið eru: „Fyrst og fremst
verður að kanna mælanleg áhrif
EB aðildar á íslenskt efnahagslíf
og stjórnkerfi. Því fer fjarri að slík
könnun jafngildi meðmælum með
aðild að EB, en hitt væri ábyrgðar-
leysi að kanna ekki, hvaða afleið-
ingar hún hefði í för með sér. Um
þetta atriði ætti að geta verið full
samstaða allra flokka því að engar
ákvarðanir skal taka að óathuguðu
máli. Það er einnig ákvörðun að
sækja ekki um.“
Skýrslan end-
urspeglar
afstöðu
stjórnarinnar
Ólafur Ragnar Grímsson,
Alþýðubandalaginu:
TVeysti yfirlýsingum
forsætisráðheirans
Krístín Einarsdóttir (Kvl.)
sagði að yfirlýsingar utanríkis-
ráðherra um EB í skýrslunni
hafi ekki komi sér algerlega á
óvart, því að þessi afstaða hans
hafi legið í loftinu. Það komi
hins vegar á óvart að þetta skuli
vera stefna ríkisstjómarinnar.
Krístín sagðist ekki geta litið
öðmvísi á en að skýrslan endur-
spegli afstöðu ríkisstjómarinn-
ar. Það sé a.m.k. fráleitt ef ut-
anríkisráðherra er að viðra per-
sónulegar skoðanir sínar í
skýrslu tíl Alþingis, það eigi
hann að gera á öðmm vettvangi.
„Það hefur verið mín skoðun að
talsmenn EES-samningsins líti
á hann sem stökkpall inn í EB.
Þessi skoðun mín hefur verið að
styrkjast eftir þær breytingar
sem gerðar hafa verið á samn-
ingum, en þar hefur hlutur EB
sífellt orðið meiri.
Mér finnst eðlilegt að gerð
verði könnun á því hvaða kosti
ísland á í stöðunni. Mér finnst
hins vegar að það sé röng nálg-
un að Iíta svo á að við eigum
engra annarra kosta völ en að
gerast aðilar að EES eða EB. Ég
lít raunar á þetta tvennt sem eitt
því að það sjá allir að EES getur
aldrei verið annað en stundar-
fyrirbæri. Við eigum að nota
okkar krafta núna til þess að líta
til annarra átta í stað þess að
binda okkur við það sem EB er
að gera. Við eigum auðvitað að
hafa góð samskipti og viðskipti
við EB. Við eigum hins vegar
ekki að miða alla okkar kosti við
það að ganga í EB. Það gerir ut-
anríkisráðherra í skýrslu sinni,
sbr. orðalagið að lokinni slíkri
úttekt „verði fyrst hægt að hafna
aðildarkostinum", sagði Kristín.
„Það var eitt af því sem Davíð
Oddsson forsætísráðherra gerði al-
veg skýrt þegar hann kynntí sína
ríkisstjóm, og hefur endurtekið það
fyrirheit síðan hvað eftír annað, að
á valdatíma ríkisstjómar hans yrði
ekki tekin á dagskrá aðild íslands
að EB. Að því máli yrði ekki unnið
með einum eða öðmm hætti. Það
var tekið út af borðinu. Ég hef
treyst þessarí yfírlýsingu og kýs að
gera það þar til annað kemur fram
hjá forsætisráðherra. Ég trúi því
ekki að Davíð Oddsson gangi svo
langt að blekkja þjóðina í þessu at-
riði,“ sagði Ólafur Ragnar Gríms-
son, formaður Alþýðubandalagsins.
„Nú kemur hins vegar utanríkis-
ráðherrann og segir allt annað. Seg-
ir að það sé nauðsynlegt að öll ráðu-
neytin og stjórnstofnanir fari að
vinna að aðild íslands að EB, að vísu
sem könnunaratriði, en samt sem
meginverkefni. Og þegar þeirri
könnun sé lokið eigi að taka afstöðu
til þess hvort hafna eigi aðild. Ég
undirstrika hafna eigi aðild. Könn-
un á því að vera undir þeim for-
merkjum að aðild sé hinn jákvæði
kostur. Þetta er því stefnubreyting,
hvað svo sem Jón Baldvin segir,
a.m.k. hvað varðar vinnubrögð og
málsmeðferð.
Utanríkisráðherra hefur með
skýrslu sinni gerbreytt umræðunni
um EES. Hann hefur nánast hellt
olíu á þá glóð sem var í þeirri um-
ræðu, þannig að hún verði að báli.
Hann gefur til kynna að hann sé bú-
inn að snúa baki við þeirri stefnu að
EES sé hin eiginlega endastöð í
samskiptum íslands við EB. Núna
gefur hann til kynna að EES- samn-
ingurinn sé bara stoppistöð og að
við eigum að halda áfram inn í hina
eiginlegu endastöð, Evrópubanda-
lagið sjálft.
Það þarf ekkert að láta kanna aðild
íslands að EB. Grundvallaratriði
þess máls liggja Ijós fyrir. Rómar-
sáttmálinn er skýr. Maastricht-sam-
komulagið er afdráttarlaust. EB er
að vaxa í nýtt sambandsríki með
sameiginlegum seðlabanka, sameig-
inlegri peningastefnu, sameigin-
legri tollastefnu gagnvart umheim-
inum, ákvörðunar framkvæmda-
stjórnar EB á verksviði sem ríkis-
stjórnir hafa hingað til haft, vaxandi
valdi Evrópuþingsins og fiskveiði-
stefnu og auðlindastefnu þar sem
þjóðir vaða hindrunarlaust í auð-
íindir hverrar annarrar. Öll höfuðat-
riði málsins liggja fyrir. Það er bara
blekking hjá manni sem er búin að
vera utanríkisráðherra íslands í
fjögur ár og kann þessi fræði upp á
sína tíu fingur, að segja að það þuríi
að kanna þetta. Hann er bara að
nota orðið könnun, til þess að segja
það sem honum er greinilega í
huga, að ísland eigi að ganga í EB,“
sagði Ólafur Ragnar.
Steingrímur Hermannsson,
Framsóknarflokknum:
Obúlegar og sorg-
legar yfiriýsingar
,JHér fínnst það ótrúlegt og reynd-
ar sorglegt að utanríkisráðherra
skuli setja þetta fram núna. Það
virðist vera að sannast sem ég
sagði fyrir kosningar að hugar
þessara tveggja flokka sé í þessa
áttina. Ég tel að með því að setja
svona fram núna, þegar EES-
samningurinn er ef til viil að
koma til umræðu á Alþingi, þá sé
stórlega spillt fyrir því að breið
samstaða geti orðið um þann
samning. EES- samningurínn er
þó alls ekki gallalaus, eins og ég
hef áður bent á,“ sagði Steingrím-
ur Hermannsson, formaður
Framsóknarflokksins.
„Maður spyr sig hvort hugur
fylgir máli þegar forystumenn
ríkisstjórnarinnar, eins og forsæt-
isráðherra, segja að aðild íslands
að EB henti okkur ekki.
Staðreyndin er sú að allar meg-
instaðreyndir þessa máls liggja
fyrir. Við vitum hvers eðlis EB er.
Við vitum hvert það stefnir,
hvernig það hefur þróast. Við vit-
um um vaxandi tilhneigingar til
miðstýringar. Ég tel ekki að nein
slfk könnun sé þörf.
Ég spyr eftir hverju erum við að
sækjast með aðild að EB ef við ná-
um að tryggja viðskiptahagsmuni
okkar í EES-samningnum? Erum
við að ímynda okkur það að við
munum hafa áhrif á utanríkis-
stefnu EB eða stefnu bandalagsins
í félagsmálum eða í varnarmálum
eða í menntamálum? Þaö er fá-
sinna að við munum hafa þar hin
minnstu áhrif. Viljum við fara inn
fyrir tollmúra EB og verða þannig
ófrjálsir gagnvart öðrum þjóðum?
Það er endalaust hægt að telja
upp þætti sem sýna að við höfum
ekkert inn í EB að gera.
Ég tel allar vangaveltur um að
við fáum undanþágur frá grund-
vallarreglum EB í sjávarútvegs-
málum út í hött. Rómarsáttmál-
inn er mjög skýr að þessu leyti.
Landbúnaður og sjávarútvegur
fellur undir sameiginlega stjórn í
Brússel. Það eitt út af fyrir sig úti-
lokar okkar aðild að EB. Við get-
um aldrei afhent öðrum stjórn
okkar sjávarútvegs. Það eru ekki
hin minnstu rök fyrir því að við
einir myndum fá að veiða innan
okkar fiskveiðilögsögu eftir sem
áður. Auk þess gætum við sem að-
ilar að EB aldrei komið í veg fyrir
fjárfestingu í íslenskum sjávarút-
vegi. Það er önnur grundvallar-
regla EB að allir aðilar verða að
standa jafnir í fjárfestingu í öllum
aðildarríkjum. Fleira útilokar að-
ild eins og landamál, orkuiðnaður
og fleira," sagði Steingrímur.