Tíminn - 30.06.1993, Qupperneq 4

4 Tíminn
Miðvikudagur 30. júní 1993
Tíminn
MALSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar. Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrimsson
Skrtfstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavlk Slml: 686300.
Auglýsingaslml: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,- , verð I lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Kratar formlega
klofnir
Sundrungin í stjórnarliðinu vex nú dag frá degi og virð-
ist haldast nokkurn veginn í hendur við þörfina á sam-
stöðu og eindrægni í ríkisstjórn, sem líka vex dag frá
degi. Þó á ríkisstjórnin torfærustu fúafenin enn fram-
undan og úr því samkomulagið á stjórnarheimilinu er
ekki betra í dag en raun ber vitni, er næsta víst að hver
höndin á eftir að verða uppi á móti annarri, þegar herð-
ir að í fjárlagavinnunni síðar í sumar.
Nýjasta uppákoman á stjórnarheimilinu snertir for-
ystukreppu Alþýðuflokksins, eri stjórnarflokkarnir hafa
skipst á um að bera forustuvandamál sín á torg og tor-
velda samhent starf í ríkisstjórn vegna innbyrðis átaka
forystumanna í stjórnarflokkunum.
Sú staðreynd að Jóhanna Sigurðardóttir félagsmála-
ráðherra grípur til þess ráðs að segja af sér embætti
varaformanns Alþýðuflokksins vegna ágreinings við for-
mann flokksins er stórfengleg birtingarmynd ágrein-
ings, sem er allt að því einsdæmi í íslenskri stjórnmála-
sögu. Slíkur ágreiningur æðstu forystumanna stjórn-
málaflokks hefur ekki fyrr orðið svo bráður að ekki hafi
verið hægt að bíða eftir landsfundi, flokksþingi eða ann-
arri þeirri samkomu í stofnunum flokka þar sem ætlast
er til að ólíkar fylkingar takist á um forystu og móti
stefnuna.
Jón Baldvin Hannibalsson, formaður flokksins, hljóm-
ar því óhjákvæmilega hjáróma og hálf-hlægilegur þegar
hann reynir að sannfæra landslýð um að afsögn varafor-
mannsins skipti ekki máli vegna þess að ágreiningur
hans við Jóhönnu sé persónulegur. Og ekki urðu rök
formanns Alþýðuflokksins merkilegri þegar hann bætti
við að þetta væri nú allt í stakasta lagi, því varafor-
mannsembætti í stjórnmálaflokki væri hvort sem er svo
lítilfjörlegt að hann þyrfti meira að segja að hugsa sig
um til að muna hverjir væru varaformenn flokkanna!
Jóni Baldvin hefði sjálfsagt ekki dottið í hug að bera
slíka stjórnmálafræði á borð fyrir kennara sína í Edin-
borg fyrir 30 árum, þó að hann kunni að halda að hann
komist upp með að bjóða íslensku þjóðinni slíkan moð-
reyk í dag. Sannleikurinn er hins vegar sá að engum
dylst hversu alvarleg kreppa Alþýðuflokksins er og ör-
væntingin í stjórnmálafræði formannsins færir fólki að-
eins heim sanninn um að hann er tilbúinn að grípa
hvaða hálmstrá sem er til að halda höfði og breiða yfir
vandamálið.
En vitaskuld veit formaður Alþýðuflokksins fullvel
hver staðan er og varaformaðurinn fyrrverandi hefur
líka verið óþreytandi við að minna formanninn á það nú
síðustu dagana. Hún margítrekar gagnrýni sína á verk-
lag og vinnubrögð formannsins sem og þá pólitísku
áherslur sem lagðar hafa verið af Alþýðuflokknum und-
ir stjórn hans. Jóhanna hefur með afsögn sinni gert
ágreining sinn við formanninn opinberan og í raun
skorað hann á hólm.
Kreppan í Alþýðuflokknum hefur lengi kraumað undir
niðri, en það er þó fyrst nú að upp úr sýður. Þar með
hafa báðir stjórnarflokkarnir með formlegum og yfir-
lýstum hætti klofnar forystusveitir, þar sem samkomu-
lags- og tjáskiptaerfiðleikar einkenna með áberandi
hætti innbyrðis samstarf manna úr sama flokki jafnt
sem fólks í öðrum stjórnarflokknum við fólk úr hinum.
Slíkt ástand er vissulega ógæfulegt.
Síðasta áratuginn hefurþess orðið
várt hve heláur gæðalegir og yfírleitt
friðsamir forvígismenn máttugri
lýðræðisríkja heimsins eru femir að
hræðast vinsældakannanir. Sjálísagt
er hér auðveldara um að tala en í að
komast, því engirrn dregur í efe að tii
dæmis embætti Bandaríkjaforseta
eða forsætisráðherra Breta sé nokk-
ur byrði að bera. Flokkar þeirra
heimta að þeir láti almenning elska
síg, en lýðhyllin er reikult þing, svo
þessi krafe er ekki endilega auöupp-
Vís leið til vinsætda
En þótt virða megi hinum miklu
mönnum þetta til vorkunnar er hitt
verra að þeir eru nú æ ofen í æ tekiv
ir að grípa til sama vandræðaúrræð-
isins er þeir sýnast vera að missa vin-
sældir haö er að senda landgöngu-
flokka eða sprengjuflugvélar út og
suður að gera einhvem andsk...
óskundaaf sér.
Þannig hefúr breski íhaldsfiokkur-
inn lifeö á því fram á þennan dag er
jámfrúin lét sverfe til stáls við Falk-
landseyjar og Bush mun vísast eiga
ævarandi þakklæti heimsins fyrir
Flóastríðið — þótt ekki entist það
honum þó til endurkjörs, þvf það var
ekki nógu nýtt lengur.
Þótt bæði þessi stríð bæri svo að
höndum að hemaðaríhiutun var
heidur auðréttíætanleg, þá duldist
hvorki bandarískum né breskum
stjórmálamönnum að það gengi sem
þeir nutu í kjölferið var ekki vegna
gieði manna af að sjá réttlætið ná
fram að ganga. Þeir vissu vel að
ástæöan var þakklæti iaungrimms
I •• ^1'''
aimennings tyrir að fö tilbreytingu.
Eða hvaða vanalegum breskum
„Tom“ skyldi ekki hafe staðið að
mestu á sama um Falklandseyjar og
þá bæri nýrra við ef hinn bandaríski
,Joe" missti svefti af áhyggjum út af
því hvort einhverjir arabar suður f
Kuwait væru dauðir eða lifendi...
Þeir höföu aftur á móti bráðgaman
af byssuhvellunum eins og skrfll
ailra tíma hefúr haft... Og byssu-
braukernú orðið að óbrigðuiu hús-
Táöi forystumanna nútíma stórvelda
meðal lýðræðisríkja sem lesa um sig '
uggvænlegar töiur í skoðanakönn-
unum.
Illur kostur
Hinn nýkjömi Bandarikjafbrseö' er
nýjasta dæmið hér um. Hvorki sax-
ófónieikur hans, fríðieikur né kyss-
ingar sem hann hefúr iðkaðánegra-
bömum fékk hjálpað upp á síminnk-
andi gengi í vinsældakönnunum f
Bandaríkjunum. Hann þótti orðinn
litlrtil] og ekki sem skörulegastur. En
eftir næturfiug nokkurTa orrustu-
véla hans yfír Bagdad, sem bar þann
árangur að heiminUm gafst feeri áað
sjá nokkrar skælandi kerlingar
stumra yfir limlestum bamslíkum,
hafe vinsældir hans þeyst upp á við
eins og þegar kamparínstappi flýgur
úr Böskustút: Útvaipið greinir frá því
í gær að 66% landa hans séu himin-
lifendi. Hinn pervisni fÖTsætísráð-
herra Breta lýsir einiægri velþóknun
og Rússar gelta með í von um betra
gengi í peningasníkjurn sínum.
Hver sem kærir sig um, veit að
Bandaríkin áttu tuga kosta völ til að
þjarma aðkvaiara þeirra íraka, Hus-
sein, aðra en þennan. Nætutheim-
sóknín til þessa eins hins volaðasta
lands í heimi var andstyggð og sem
verst var — ferin í nafni hégóma-
skaparins.
GARRl
Islenska leiðin
Allt frá því að Hafrannsóknar-
stofnun gaf út sína fyrstu svörtu
skýrslu um þorskstofhinn 1877
hefur þeirri reglu verið fylgt
dyggilega að veiða talsvert meira
en fiskifræðingar lögðu til. Núna
sætta allir sig við tiilögumar um
hámarksafla vegna þess að ekki
veiðist hvort sem er upp í kvótann.
Minnkandi fiskgengd er mætt
með stækkun flotans bæði hvað
snertir fjölda skipa og þó sér í lagi
með gróflegum rúmmálsstækkun-
um. Þegar hann gefur sig ekki fyr-
ir því er bætt við nokkrum millj-
örðum í rafeindatækjum sem
finna fisk og veiða. Þá er bætt við
stærð veiðarfæra og þau gerð
tæknilega fulikomnari til að ná því
sem eftir er í sjónum.
Með markvissri þróun hefur tek-
ist að ná veiðanlegu þorskmagni
úr háifri milljón tonna á ári niður
í hundrað og fimmtíu þúsund
tonn á næsta fiskveiðiári, ef guð
iofar.
Til að það megi takast er flotinn
stækkaður með skipakaupum frá
útlöndum og gjaldþrota útgerðir
endurreistar í gríð og erg því
hvorki má skipum fækka né sú
óhæfa spyrjast að þau liggji að-
gerðarlaus við bryggju.
Ekki dugir að stækka flotann
nema smíða margar og stórar fisk-
verkunarstöðvar í landi og tækni-
væða þær til hins ítrasta með
flæðilínum og sjálfvirkni og öðru
því sem tengist töfraformúlu
þróttmikils og arðgefandi athafna-
lífs, GÆÐASTJÓRNUN.
Þcir sem eiga
Jafnframt því að stækka flotann
er hátæknivædd fiskvinnsla flutt
um borð í verksmiðjuskipin sem
liggja við á heimamiðum og veiða
og flaka og frysta og sigla svo tii
útlanda með snyrt og frosin flök
og þar fæst gott verð fyrir þara-
þyrskiinginn. Enda veitir ekki af
því, það þarf að borga skipin og
vinnslu- og frystigræjumar og alla
olíuna sem það kostar að halda
þeim úti.
Hvað það er sem skilar sér upp á
landið af svona verksmiðjuútgerð,
er aldrei kalkúlerað enda kemur
manni það ekkert við. Þeir sem
eiga kvótann eiga fiskinn í sjónum
og kemur einum við hvað um
hann verður.
Skuldimar og fallíttinn em aftur
á móti þjóðareign. Fyrirgreiðslu-
pólitíkusar og sjóðastjórar taka að
sér að borga skuldimar af al-
mannafé og það sem ekki næst
með góðu er hrifsað af almúgan-
um með vaxtaokri og gengisfell-
ingum þegar svo ber undir. Minni
skipum fjölgar gríðarlega og tekur
enda aðeins nokkrar mínútur að
gerast útgerðarmaður hjá næsta
Vitt og breitt
kaupleigufyrirtæki. Þar fæst ein
útgerð með öllu bara fyrir að skrifa
nafnið sitt undir plagg.
Eftirleikurinn getur aftur á móti
orðið svolítið tafsamari.
Kækur
Þegar heidlarþorskaflinn er kom-
inn niður í það magn sem var á
skútuöldinni umhverfisvænu og
markaðsverðið hríðfellur jafn-
framt, horfa menn ábúðarfullir
hver framan í annan eða út í blá-
inn og komast að þeirri niður-
stöðu að nú verði að fara að draga
saman og spara. Samt ekki með
því að fækka í flotanum eða draga
úr fiskvinnslunni sem ekki hefur
hráefni að vinna, heldur með því
að loka spítaladeildum og draga úr
íramlögum til menntamála.
Það er kækur stjómvalda að felia
gengið til að „bæta hag útgerðar-
innar“ og er þá jafnan vísað til þess
að gengið sé þegar fallið þar sem
verðbólgan sé búin að éta upp síð-
ustu gengisfellingu, sem gerð var
til aðstoðar sjávarútvegi og fisk-
vinnslu. En nú hefur engin verð-
bólga verið milli gengisfellinga og
er ekki nokkur leið að kenna henni
um hve hræmulega krónuvesal-
ingurinn okkar er leikinn. En
fyrst ekki er verðbólga til að rétt-
læta gengisfall þá er það fiskieysið
og væri það ekki fiskleysið félli
gengið af einhverri annarri orsök,
kannski þeirri hve mikið forráða-
menn útgerða, fiskvinnslu, sjóða
og lánastofnana taka til sín í laun
og fríðindi. Eins og allir vita er út-
gerðin undirstöðuatvinnuvegur
og byggist annað bruðl í þjóðfélag-
inu á henni. Það er manni að
minnsta kosti sagt. Því verður
sjávarútvegurinn að vera stór og
öflugur til að standa undir bákn-
unum uppi á landinu þar sem at-
vinnu- og verslunarhúsnæði
mundi duga fimm milljón manna
þjóð og fimmtíu fermetrar á mann
í íbúðarhúsnæði dugir hvergi
nærri og er allt kapp lagt á að
hvert mannsbam fái að minnsta
kosti sjötíu fermetra til umráða.
Þegar svona árar er mikil blessun
að eiga að forsætisráðherra sem
þakkar guði fyrir að við erum ekki
eins og aðrir menn og lýsir yfir á
rústum efnahagslífins að hann sé
ekki að fara Færeyjaleiðina.
Hvenær skyldu gæjamir frétta af
ítölsku leiðinni? OÓ

mmmI