Tíminn - 29.12.1993, Qupperneq 1

54% ungs fólks og aldraðra hafa tekjur undir skattleysismörkum bls. 5
Leikdómur um sýningu Þjóðleikhússins á Mávinum
bls. 3
Miðvikudagur 29. desember 1993 S JÁLFSTÆ8UR, MÁLEFNALEGUR OG GAGNRÝNINN 245. tbl. 11. árg. Verð í lausasölu 125 kr.
Verkamanna-
launin hækk-
að um 55%
en skatturinn
um 116%
Skattleysismörkin ættu að
vera 73.460 kr. í stað
57.230 kr.
Skattleysismörk í staðgreiðsl-
unni ættu að vera um 73.460
kr. núna í janúar, í stað
57.230 kr., hefðu þessar stærðir
hækkað í samræmi við lánskjara-
vísitölu frá því staðgreiðsluskattur
var upp tekinn í ársbyrjun 1988.
Þar á ofan ætti persónufrádráttur-
inn nú að vera um 25.860 kr., eða
nærri 2 þúsund kr. hærri en hann
raunverulega er. Af þessu leiðir að
þó svo heiti að verkamannalaun
hafi hækkað um nærri 55% að
meðaltali síðan staðgreiðsluskatt-
urinn var upp tekinn, þá hafa
verkamannalaun eftir staðgreiðslu
aðeins hækkað um 44% á sama
tímabili. Á þessu tímabili hefur
framfærslukostnaður hækkað um
78%, þannig að vonlegt er að
mörgum þyki pyngjan sín létt.
í ársbyrjun 1988 voru heildar-
mánaðartekjur verkakarla 69.900
krónur að meðaltali, hvar af þeir
borguðu 9.808 kr. í staðgreiðslu-
skatt, eða 14%. Núna munu
verkamannalaunin vera kringum
108.000 kr. á mánuði, hvar af
skatturinn tekur 21.220 kr., eða
hátti'20%.
Hefði skattprósentan hins vegar
haldist óbreytt (35,2%) og per-
sónufrádráttur hækkað jafnt og
lánskjaravísitalan (eins og sagt var
á sínum tíma að hún ætti að gera),
þá þyrfti verkakarlinn aðeins að sjá
á eftir 12.160 kr. í staðgreiðslu-
skattinn. Þannig að þrátt fyrir 14%
kaupmáttarrýmun á þessu tíma-
bili, þá hefur staðgreiðsluskattur-
inn samt hækkað um rúmlega
9.000 krónur á mánuði (108.700
kr. á ári) umfram það sem hann
átti að gera miðað við óbreytta
skattprósentu og persónuafslátt.
Þannig að þótt svo heiti að með-
altekjur verkakarla hafi hækkað
um nærri 55% á þessum árum, þá
hafa sömu tekjur eftir skatt aðeins
hækkað um rúmlega 44% — eða
einungis rúmlega helming þeirrar
78% hækkunar, sem orðið hefur á
framfærslukostnaði á þessu sex ára
tímabili síðan staðgreiðsluskattur-
inn var tekinn upp.
Ef meðaltekjur verkakarla hefðu
hins vegar hækkað í samræmi við
framfærslukostnað, ættu þær að
vera um 124.700 kr. á mánuði á
fyrsta fjórðungi ársins 1994. Af
slíkum tekjum fara nú um 28.200
krónur í staðgreiðsluskatt, miðað
við 41,79% skattprósentu og
23.915 kr. persónuafslátt. Miðað
við skatthlutfall (35,2%) og per-
sónuafslátt þegar kerfið var upp
tekið, væri staðgreiðsla af þessum
tekjum rúmlega tíu þúsund krón-
um lægri, eða um 18.040 krónur á
mánuði. Hækkunin er 56% á
tímabilinu.
Ef miðað væri við lægri laun, t.d.
meðaltekjur verkakvenna (eða af-
greiðslukvenna), væri skattahækk-
unin þó hlutfallslega ennþá meiri.
Meðaltekjur verkakvenna eru í
kringum 87.800 kr. á mánuði um
þessar mundir. Af slíkum tekjum
verður verkakonan að sjá af nærri
12.800 kr. í staðgreiðsluna núna í
janúar. En miðað við 1988 hlut-
föllin tæki skatturinn aðeins um
5.300 krónur. Skattur verkakon-
unnar hefur því hækkað um 142%
á tímabilinu. Þetta þýðir að útborg-
að kaup verkakonunnar væri nú
kringum 10% hærra, ef skatturinn
hefði haldið sömu skattprósentu
og persónuafslætti óbreyttum að
raungildi frá 1988.
Kannski kemur skattahækkunin
þó hvað þyngst við þá, sem eru á
ennþá lægri launum. Maður með
73.000 kr. mánaðarlaun væri nú
undir skattleysismörkum miðað
við upphaflegu hlutföllin. En núna
í janúar verður slíkur maður að
borga tæpar 6.600 krónur í stað-
greiðsluskatt. Má því segja að laun-
in hans hafi lækkað úr 73.000 kr.
niður í 66.400 kr. að raungildi.
HEI
reuter
Skilnaðarstund í Sarajevo
Eftir ítrekaðar tafir og eins árs
seinkun hafa skipulagðir
flutningar á óbreyttum
borgurum frá umsetinni Sarajevo-
borg hafist. Átta fyrstu rúturnar
með um fjögur hundruð manns
innanborðs fóru frá borginni í gær
áleiðis til Lucavica sem er á serb-
nesku yfirráðasvæði skammt frá
hinni stríðshijáðu höfuðborg Bos-
m'u. Þaðan heldur flóttafólkið til
öruggra svæða í Serbíu og Króatíu.
Alls er áætlað að 1265 borgarar yf-
irgefi borgina í „flóttalestinni" að
þessu sinni, en átök hafa blossað
upp að nýju, og er nú víða barist í
Bosníu, þar sem stórskotaliðs-
skærur Serba og Múslíma hafa
sprengt upp allar vonir um vopna-
hlé yfir hátíðamar.
Frá Zagreb berast þær fréttir að
Mate Granic, utanríkisráðherra
Króatíu, kalli eftir hlutlausu griða-
svæði fyrir Króata í Bosníu, sem
liggja undir ásókn Bosmuhers og
vill hann að öryggisráð SÞ kalli
saman fund hið fyrsta til að fjalla
um ástandið í Bosníu.
Norðmenn beita viðskipta-
þvingunum í blóra við EES-
og GATT-samninga
Þeir aðilar, sem vom að láta
smíða fyrir sig skip í Noregi
og þágu til þess ríkisstyrk,
vissu að það var háð því skilyrði að
þeir fæm að norskum óskum um
veiðar á þeirra hafsvæðum. Skip,
sem komu hingað til lands t.d. í
hitteðfyrra og í fyrra, em með
ákvæði þessa efnis í þessu endur-
greiðslufyrirkomulagi þeirra,' seg-
ir Kristján Ragnarsson, formaður
LÍÚ.
Hann segir jafnframt að þetta
skilyrði Norðmanna sé ástæðan
fyrir því að nýjustu og fullkomn-
ustu frystitogarar landsins hafa
ekki stundað veiðar í Smugunni.
Formaður LÍÚ vill þó ekki meina
að þetta skilyrði Norðmanna hafi
skaðað viðkomandi útgerðir.
Svo virðist sem norsk stjómvöld
hafi orðið uppvís að því að ástunda
viðskiptaþvinganir gagnvart ís-
lenskum útgerðum, sem skipt hafa
við ríkisstyrktar skipasmíðastöðvar
þeirra og einnig í gegnum norska
banka. Þetta virðast Norðmenn
gera blygðunarlaust, þrátt fyrir
gerða EES- og GATT-samninga þar
sem viðskiptaþvinganir em ekki
heimilaðar.
„Þetta skilyrði er bara í alsíðustu
samningum, sem gerðir hafa verið
við Norðmenn. Þannig að við skul-
um bara játa það hvor fyrir öðrum
að engin þessara útgerða hafði þá
hugleitt að fara til veiða á þessum
hafsvæðum,* segir formaður LÍÚ
aðspurður hvort það skjóti ekki
skökku við að útgerðarmenn, sem
allajafna hafa talið sig vera tals-
menn athafnafrelsis og andstæð-
ingar hafta, skuli svo sækja sér
helsi til Noregs.
Kristján segir að ekki sé að
vænta neinna sérstakra viðbragða
frá LÍÚ vegna þessa og segir þetta
mál vera alfarið á hendi viðkom-
andi útgerða. GRH
I DAG
Hugsanlega mun
Húsnæöisstofnun leita
eftir lánsfé frá
útlöndum
blaðsíða 4
Ellefu þúsund manns
hafa fariö í áfengismeö-
ferö síðan SÁÁ tók til
starfa
blaðsíða 5
Leiöakerfi SVR hf.
veröur endurskoöaö
frá grunni á nýju ári
blaðstða 5
ÞJONUSTA
íþróttir
bls. 6
Sjónvarpsdagskrá
bls. 8
Gengisskráning
bls. 10
Bíó
bls. 11
618300
Fólksfjölgun á íslandi 1943-1993
1965 1970 1972 1977 1982 1985 1988 1993
Efri línan sýnir beina jjölgun en sú neðri hlutfallslega jjölgun.
Heimild Hagstofa íslands