Tíminn - 20.01.1994, Blaðsíða 5

Firpmtudagur 20. janúar 1994

5
Ólafur Guöjónsson:
Ofstæki meirihluta
borgarstjórnar
Ýmislegt bendir til þess aö það
sé pólitískt ofstæki sem hafi
valdið þeirri deilu, sem verið
hefur uppi milli starfsmanna og
stjómenda hins nýja hlutafé-
lags SVR hf. Auðvitað var það
ekki annað en pólitískt ofstæki
að breyta formi á fyrirtækinu án
þess að ganga úr skugga um
það, hvort þessi einkavæðing
hentaði almenningssamgöng-
um í Reykjavík.
Breytingin á SVR var undirbú-
in af mikilli leynd, án þess að
máliö væri tekið fyrir í stjóm
SVR, en formaðurinn einn,
Sveinn Andri Sveinsson, stóð í
þessum leyndarverkum fyrir yf-
irboðara sína. Þetta var gert „af
því bara", engar raunverulegar
ástæður vom gefnar upp, t.d.
rekstrarforsendur. í viðamiklum
kynningarbæklingi var sagt:
„hlutafélagsformið hentar fyrir-
tækjarekstri betur". Svona al-
mennt blaður, sem stenst enga
rökræðu, var það sem fólki var
boðið uppá í umræðunni.
„Pólitísk afskipti
minnka"
í einmn kaflanum var sagt:
„pólitísk afskipti minnka" og
svo er að skilja að þegar pólitísk-
ir fulltrúar borgarstjómar væm
ekki lengur í stjóm, þá myndu
ákvarðanir stjómarinnar verða
„faglegri" en áður.
Reynslan er þveröfug. Um
mörg undanfarin ár hefur ríkt
tiltölulega víðtæk sátt og friður
um stjóm og stefnu SVR. Pólit-
ísk afskipti af fyrirtækinu hafa
þótt vera tiltölulega lítil — fram
aö þessu. Það var ekki fyrr en of-
stækisarmurinn í Sjálfstæðis-
flokknum lét til skarar skríða aö
sauð upp úr. Þá var sáttin rofin.
Á vinnustaðnum er verið aö
hóta fólki og mórallinn í fyrir-
tækinu færður aftur til pólitísks
ofstækis, sem fólk hefur lesib
um frá kreppuámnum. Þeir,
sem efast um þetta, þurfa ekki
annað en lesa það sem haft var
eftir Sverri Amgrímssyni, ab-
stoðarforstjóra SVR hf., í Morg-
„Mér er til efs að í sam-
felldri samskiptasögu
gamla SVR séu til dœmi
um jafn mikið pólitískt
ojfstœki, dylgjur og
ruddaskap og hér er til
vitnað. Samkvœmt þéssu
er hin „faglega" yfir-
stjóm fyrirtcekisins dott-
in niður í sóðalegan pól-
itískan pytt."
VETTVANGUR
unblaðinu 8. janúar sl. Hann
veður fram af slíku ofstæki, að
ekki hefur sést lengi. Maðurinn
sakar stéttarfélagið, Starfs-
mannafélag Reykjavíkur, um að
halda „mönnunum í myrkri,
halda að þeim einhverjum
hræbsluáróbri..." Síðan segir að-
stoöarforstjórmn: „Ég held að
fyrst framan af hafi félagsgjöldin
skipt félagið miklu máli, en það
má ekki gleyma því að formaður
Starfsmannafélagsins er í mið-
stjóm Alþýðubandalagsins og nú
þegar líður að prófkjöri og kosn-
ingum þá býður mér svo í gmn að
henni leiðist ekkert að halda þessu
ástandi svona fram að kosning-
um."
Mér er til efs að í samfelldri
samskiptasögu gamla SVR séu
til dæmi um jafn mikib pólitískt
ofstæki, dylgjur og mddaskap
og hér er til vitnað. Samkvæmt
þessu er hin „faglega" yfirstjóm
fyrirtækisins dottin niður í
sóðalegan pólitískan pytt.
Lítilsviröing gagnvart
starfsfólki
Hin nýja yfirstjóm SVR hf. er
líka að stíga ógæfuspor í sam-
skiptasögu launafólks og yfir-
manna með framkomu á borð
við þá, sem hér hefur verið lýst.
Það er nú ekki bara að starfs-
mennimir hafi verið í myrkri og
hræösluáróðri, heldur em þeir
„hafðir að algerum leiksopp-
um", segir Sverrir Afngrímsson í
Mogganum.
Að vísu em þetta svæsnustu
ummæli sem yfirmennimir
hafa látið frá sér fara í garð
starfsfólksins síðustu mánuði.
Starfsfólkið hefur auðvitað sínar
leiðir til að viöhalda sjálfsvirð-
ingu sinni andspænis svona
viðhorfi.
En væntanlega telur aðstoðar-
forstjórinn sig hafa fengið pólit-
ískt umboð til að tala á þennan
hátt um starfsfólkið, stéttarfélag
þess og talsmenn. Stabreyndin
er nefnilega sú að frá því aö
formbreytingin átti sér stað hef-
ur yfirstjóm fyrirtækisins, for-
stjórar og nýja stjómin tekið
upp nýja háttu gagnvart starfs-
fólldnu. Þessir abilar hafa alfarið
neitað ab ganga til samninga
við starfsfólkið.
Kreddukarlar á
villigötum
í SVR-deilunni hefur veriö ráð-
ist ab gmndvallarréttindum
launafólks, sjálft félagafrelsið
hefur verið hundsað. Það
skondna er, að þetta er gert í
nafni „markaðsfrelsis" og
kreddunnar um yfirburði mark-
aðarins. í fréttaskýringu Mogg-
ans er haft eftir aðstoðarfor-
stjóranum: „Þetta er sjálfstaett
hlutafélag sem gert er að standa á
eigin fótum og við verðum að gjöra
svo vel að standa okkur." Ekki
veit ég hvort þetta em meðvituð
ósannindi eða óstjómleg sjálfs-
blekking þessa kreddukarls.
Auðvitað er SVR hf. ekki gert að
standa á eigin fótum, þab em
greiddir tugir og hundmð millj-
óna króna úr sameiginlegum
sjóðum borgarbúa til þessa fyrir-
tækis. Og það stendur ekki einu
sinni til að breyta því! Þvert á
móti er í fyrirliggjandi fjárhags-
áætlun borgarinnar gert ráð fyr-
ir auknum framlögum til fyrir-
tækisins. Ekki hefur ráðning ab-
stobarforstjóra dregið úr rekstr-
arkosmaði þessa fyrirtækis!
Fyrirtækið er ekki bara verr rek-
iö félagslega, þaö er rekstrarlega
lakar rekið en áður. Þó var full-
yrt aö með formbreytingunni
einni yrði fyrirtækið allt „hag-
kvæmara". Stabreyndin er
nefnilega sú að þessari gjörð
réði pólitískt ofstæki.
Höfundur er vagnstjórl hjá SVR.
Samtalsbók vi5 Molotov
Denis Diderot.
Molotov Remembers:
Conversations with Felix Chuev,
Ivan Dee, 438 bls., J 29,95.
Rússneskur ævisagnahöfundur,
Felix Chuev, átti viðtöl við Vy-
acheslav Molotov síðustu 17
æviár hans. Viðtölin bjó hann
til prentunar og kom samtals-
bók þeirra út í Moskvu 1991 á
vegum forlagsins Terra. í enskri
þýbingu ritstýrðri af Albert Res-
is, kom bókin 1993 út í Banda-
ríkjunum. í ritdómi um hana í
Economist 18. desember 1993
sagði: „Efnisflokkun, ekki tíma-
röð, ræöur kaflaskiptingu. Sakir
þess koma fram fjörlegri og víð-
ari svipmyndir af Molotov og
samtíö hans. Um alþjóðamál er
hann stuttorður, eins og vandi
hans var. En í köflunum „Með
Lenín" og „Með Stalín" er hon-
um liðugt um málbeinið. Þótt
lesandanum kunni ab finnast,
að Chuev hafi alla jafna ekki
lagt nógsamlega að viðmælanda
sínum að svara, lifnar yfir bók-
inni í þessum köflum. í öllu því,
sem Molotov segir, er megin-
BÆKUR
boöskapurinn sá, að Stalín hafi
haft á réttu aö standa: „Að því
kemur, aö Stalín fær uppreisn
æm í sögunni. Þaö verður Stalín-
safn í Moskvu. Án efa. Að al-
manna ósk. Hlutur Stalíns var
feiknarmikill."
Kvikmyndir Hitchcocks
The Films of Alfred Hítchcock
eftir David Sterritt,
Cambridge University Press,
vii —165 bls.
David Sterritt ritar um kvik-
myndir í Christian Science Moni-
tor, en í bók þessari fjallar hann
um Alfred Hitchcock, einkum
með tilliti til nokkurra frægustu
kvikmynda hans: Blackmail,
Shadow of a Doubt, The Wrong
Man, Vertigo og The Birds.
Hitchcock var fæddur í London
1899, sonur kaupsýslumanns,
gekk á menntaskóla sem jesúítar
héldu, og hóf störf í kvikmynda-
veri 21 árs að aldri við gerb titla-
spjalda í þöglum kvikmyndum.
Fyrsta mynd hans, The Pleasure
Garden, var fmmsýnd 1927. Ári
ábur giftist hann Alma Reville,
lífsfömnaut sínum til æviloka,
en hún var líka abstoðarmaður
hans við undirbúning og gerb
kvikmynda. Fyrsta spennumynd
Hitchcocks var The Lodger: A
Story of the London Fog, en
fyrsta mynd hans í Bandaríkjun-
um var Rebecca, fmmsýnd 1940
og kjörin besta mynd ársins.
Hitchcock dó 1980, er hann
vann ab 54. kvikmyndinni, sem
hann átti hlut að eða stjómabi.
Denis Diderot
Diderot eftir P.N. Furbank,
Secker & Wartburg, 523 bls., £ 25.
í ritdómi um bók þessa í Fin-
ancial Times 25.-26. apríl 1992
sagöi: „Þótt Diderot sé best
þekktur sem skipuleggjandi En-
cyclopedie (frönsku „orbabókar-
innar miklu"), sem einn fyrsti
talsmaður hugmyndarinnar um
„tré þekkingarinnar" og yfirleitt
sem boðberi „upplýsingarinnar"
... þá rifjar Furbank upp fyrir les-
endum, að á meðal ritsmíða Di-
derots em margar ritdeilu-grein-
ar og ritgerbir, listagagnrýni sem
hann birti reglulega, leikverk 05
snjöll uppspunnin samtöl... A
góðu og illu gekk í samskipmm
hans bæði við Rousseau og
Voltaire, en átakaminni vom
samskipti hans vib aðra sam-
starfsmenn sína vib alfræðibók-
ina, D'Alembert, Holbach, Na-
igeon, og viö Grimm barón...
Einn mesti aðdáandi Diderots
var Katrín mikla, sem lagði hon-
um til fé mestallan starfsaldur
hans og taldi hann á efri ámm á
ab koma til St. Pétursborgar og
leggja sér til ráð um stjómun
keisaradæmis síns, þótt ekki
tæki hún hinum fjölmörgu
ábendingum hans."