Tíminn - 20.01.1994, Blaðsíða 10

’TO

’fimrntodagurf20,ljanúar 1994
Stálverkamenn í Ruhr-héraöi mótmœla lokun ibjuvers: Mikib og vibvarandi atvinnuleysi hefur dregib úr áliti margra á stjómmálamönnum.
1994: Kosningaárið
Gamalgrónir
forustuhópar í
stjórnmálum horfa
kvíönir fram á veginn
S
ÁR fara fram kosningar í
Danmörku, Finnlandi, Sví-
þjóð, Þýskalandi, Hollandi,
Austurríki, Ungverjalandi
og á Ítalíu, auk þess sem kosið
veröur á Evrópuþing. Verður þá
ákveðið að talsverðu leyti hvem-
ig „pólitíska landslagiö" lítur út í
álfunni nokkur næstu árin, auk
þess sem tiltölulega mörgum
Evrópumönnum gefst færi á aö
láta í ljós álit sitt á stjómmála-
mönnum sínum.
Hætt er við að margir í þeirri
starfsstétt horfi fram á veginn
með nokkrum kvíöa um þessar
mundir. Eitt af því, sem viröist
ætla að einkenna síöasta áratug
aldarinnar, hvað Vesturlöndum
a.m.k. og raunar fleirum viðvík-
ur, er takmarkað og minnkandi
álit almennings á stjómmála-
mönnum og stjómmálaflokk-
um, sérstaklega þeim sem styðj-
ast við gamalgrónar hefðir í
stjómmálum.
Málsókn vofir yfir
helmingi þing-
heims
Einhverjir em að segja um Ítalíu
að þar komi gjarnan fyrst í ljós
steftiur og straumar og tilhneig-
ingar á ýmsum sviöum, sem
breiðist út um álfuna okkar. Vera
má að enduneisnarstefnan og
fasisminn séu þá nefndir sem
dæmi. Kannski vilja þeir, sem
bera fram kenningu þessa, rök-
styðja hana með því að halda því
fram að ítalir séu með örlyndara
móti af Evrópumönnum að vera
(sem er raunar nokkuð almennt
álit) og þar af leiðandi „fljótir
til".
Hvaö sem líður gildi þeirrar
kenningar, verður því ekki á
móti mælt að ítalir hafa undan-
fariö gengið Vestur-Evrópu-
manna lengst í því að snúa baki
viö forustukjarna sínum í stjóm-
málum. Gífurleg spilling ítalska
fomstukjamans er til nefnd sem
skýring á því. Núverandi löggjaf-
arþing Ítalíu liggur undir siíkri
fyrirlitningu að hæpiö er aö ann-
ars eins séu dæmi í þingræðis-
sögunni. Fundir þess em haldnir
undir vemd þrælvopnabs varð-
liös og komi alþýöan fyrir utan
þinghúsib auga á þessa kjörnu
fulltrúa sína, æpir hún að þeim
að þeir séu þjófar og ræningjar
og ab það ætti ab hengja þá.
Störf þings þessa undanfama
mánuði hafa helst verið þau ab
draga á langinn að það veröi
leyst upp. Enda væri um helm-
ingur núverandi ítalskra þing-
manna fyrir löngu kominn í
klæmar á lögreglu og saksóknur-
um, ef ekki væri þinghelgin
þeim til vemdar.
„Grasrótarlýb-
ræbi" eba „upp-
lýstir leibtogar"?
Spámar um úrslit næstu ítölsku
þingkosninga, sem kannski fara
fram eftir nokkrar vikur, em yfir-
leitt á þá leið að í þeim veröi
staöfest útþurrkun þeirrar „pólit-
ísku miðju" (kristilegra demó-
krata og fylgiflokka þeirra), sem
mestu hefur rábið í stjómmálum
landsins frá lokum heimsstyrj-
aldarinnar síðari. Um þaö hvað
við taki, er allt í meiri óvissu.
Verða þab fyrrverandi kommún-
istar eöa nýífasistar, sem nú hafa
ásamt Norblendingabaridalagi
mestan byr í seglin ítalskra
stjómmálaflokka? Gerir Norð-
lendingabandalag alvöm úr því
að kljúfa Norður-Ítalíu frá öbr-
um hlutum landsins í raun, fái
þaö fylgi sem dugi til þess? Eða
má kannski búast viö sögulegu
samkomulagi fyrrverandi
kommúnista og nýfasista? Mið-
að við vissar tilhneigingar, sem
farið er að örla á í evrópskum
stjómmálum (og ekki einungis í
Rússlandi), er slíkt varla óhugs-
andi.
Hmn gamla flokkakerfisins í
Kanada skömmu fyrir áramót
bendir til þess aö gamalgrónum
forustukjömum í stjómmálum
Vesturlandaríkja sé hætt, einnig
þeim sem ekki fer af tiltakanlegt
spillingarorð.
Þegar verið er að finna ab lýð-
ræöinu í Evrópu um þessar
mundir, er oft tilnefnt einkum
tvennt. Annað er að lýðræðiö sé
farið að ganga úr sér, vegna þess
að almenningur sé orðinn alltof
hiröu- og afskiptalaus um stjóm-
mál. Lausnin sé virkari stjóm-
málaþátttaka almennings, gras-
rótarlýbræbi. Ýmsir, sem efast
um gildi þessarar kenningar,
telja hana lyftistöng fyrir þab
sem kallaö er lýðskrum, af hálfu
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
jafnt hægri-, vinstri- og miðju-
manna.
Annað, sem gjaman er tínt til
sem ástæða til vandræða evr-
ópska lýðræðisins, er að hörgull
sé á upplýstum leiðtogum meb
djarflegar fyrirætlanir og fram-
tíðarsýnir, sem „líkt og Móse
leiöi fólkib yfir eyðimörkina til
fyrirheitna landsins," eins og
einn fréttaskýrandinn orðar það.
Þessi kenning fæbir af sér oftrú á
forustuhópa, segja þeir sem
hana gagnrýna, og býður jafnvel
heim „bónapartisma".
Rábsmenn, lýb-
skrumarar, skör-
ungar
Mebal þýskra stjómmálafræð-
inga hefur því nýlega verið hald-
ið fram að flokka megi stjóm-
málamenn Vesturlanda í þrennt:
„ráðsmenn", „lýðskrumara" og
„stjómmálaskömnga". Einkenni
góðs „ráösmanns" eru, að sögn
áminnstra fræbimanna, að hann
beitir sér fyrir því, sem hann
heldur ab þorri almennings vilji
helst, en kemur ekki fram meö
neitt nýtt frá sjálfum sér. Hann
megi reikna meö vinsældum,
þegar almenningur búi við góðan
hag og sé ömggur meb sig. Á erf-
iðum tímum halli hinsvegar
gjarnan undan fæti fyrir „ráðs-
manninum", því aö sé almenn-
ingur kvíðinn eöa hræddur ætlist
hann til þess að stjómmálamað-
urinn komi fram með úrræði sem
almenningur sjálfur treysti sér
ekki til aö uppgötva eða eiga
frumkvæöi að.
„Lýðskmmarinn" sé hinsvegar í
essinu sínu á erfiðum tímum,
hann aii á kvíða almennings og
hæni hann að sér með ótæpileg-
um loforðum um úrræði. „Stjóm-
málaskömngurinn" átti sig vel á
kvíða almennings, en hefji sig yf-
ir þann kvíða. Hann taki alþýö-
una í einskonar sálræna hópmeð-
ferð til að hjálpa henni að losna
viö kvíða og hræðslu. Ekki kemur
fram af skrifum um þetta, sem
greinarhöfundi era handbær,
hvort stjómmálafræðingamir
reikna meö að „stjómmálaskör-
ungurinn" geri eitthvab fram yfir
það að telja almenningnum trú
um með velheppnaðri áróðurs-
terapíu að kvíði hans sé ástæðu-
laus.
Eðlilegt má kalla að spurt sé,
hver líklegastur sé til að ná mest-
um árangri á kosningaárinu
mikla, rábsmaburinn, lýðskmm-
arinn eða skömngurinn. Víst er
um það, ab talsvert er um ótta og
vöntun á öryggistilfinningu með-
ai kjósendanna, sem þeir biðla til.
Tveir evrópskir leibtogar í stjómmálum (Balladur, forsœtisrábherra Frakklands, og Kohl, sambandskanslari Þýskalands): „rábsmenn ", „lýbskrumarar" eba
„skörungar"?
/