Tíminn - 21.07.1995, Qupperneq 3

Föstudagur 21. júlí 1995
f$$fN$K3l
3
Myndin segir
ekki endilega all-
an sannleikann
væri gott og hverju væri
ábótavant viö myndina.
„Myndin gefur sér aö sanna
ákveöna hugsun en segir ekki
eridilega allan sannleikann."
Þegar Hrafn var inntur eftir
því hvort hann myndi treysta
sér til aö gera trúveröuga
heimildamynd, meö sömu
vinnubrögöum, um t.d. meö-
ferö barna á íslandi sagöi
Hrafn aö sín vinnubrögö væru
ööruvísi. Allir kvikmyndagerö-
armenn heföu sín eigin vinnu-
brögð en fengju þau ekki að
láni hjá öörum.
Frá blaöamannafundi félagsmálaráöherra ígœr.
Tímamynd: Pjetur
Samráösnefnd um greiösluvanda heimilanna skilar afsér tillögum:
Vaxtabætur miöist
við fj ölskyldustærð
Tíminn haföi samband viö
Hrafn Gunnlaugsson, kvik-
myndaleikstjóra, og baö
hann um aö segja álit sitt á
bresku heimildamyndinni,
Biösalir dauö'ans, sem sýnd
var á miövikudagskvöld í
Ríkissjónvarpinu.
Hrafn brást ljúflega við
beiöninni og var þá spuröur
að því hvaö honum fyndist
um myndina út frá faglegum
sjónarhóli kvikmyndageröar-
manns. Hann taldi aö í mynd-
inni væru einstæð skot og
kraftmiklir kaflar, en þess á
milli væri uppfyllingarefni
sem truflaði og áhrifatónlist
sem Hrafn álítur aö að fara
verði varlega meö í heimilda-
mynd. „Fljótt á litið er hér um
mjög „hráa" mynd aö ræða."
Aðspurður um þaö hvort
myndin væri trúveröug í ljósi
þeirra aðferða sem beittar voru
til að taka hana upp sagöi
Hrafn að kvikmynd væri alltaf
túlkun á raunveruleikanum.
„En miðað viö það sem ég hef
sjálfur séð í Asíu hefur hún
sinn eigin trúverðugleika. Að-
ferðir viö upptökur skipta
kannski ekki meginmáli held-
ur samsetningur á efninu."
í bresku heimildamyndinni
leggja aðstandendur hennar af
stað með ákveðna hugmynd
(sem er að finna biðsali dauð-
ans) og halda henni til streitu
sem meginþema myndarinnar
þó staðreyndin sé sú að þau
hafi einungis fundið eitt barn í
slíkum biðsal í þessu 12Q0
milljón manna ríki. Varðandi
það hvort hér sé um óeölileg
vinnubrögð að ræða við gerð
heimildamyndar segir Hrafn
að sumir setji sér það markmið
að sanna eitthvað í myndum,
aðrir leiti að sannleikanum.
„Ég myndi sjálfur velja síðari
leiðina."
Hrafn vildi þó ekki meina að
eðlilegra væri að skoða fleiri
hliðar málanna í heimilda-
mynd sem þessari í stað þess
að elta uppi fyrirfram gefna
hugmynd um stöðu mála. „í
list eru orðin eðlilegt og óeðli-
legt ekki til." Hann efast einn-
ig um að þau eigi við um
svona yfirlýsingu („maní-
festi") sem þessi heimilda-
mynd sé. „Þú gætir lýst hátíöa-
höldum íslendinga á 17. júní
með því að sýna aðeins
drukkna unglinga viljirðu
koma þeirri hugmynd á fram-
færi aö allt hátíðarhaldið sé
eitt allsherjar fyllirí. Þú gætir
sýnt sömu hátíöarhöld með
eintómum ræðuhöldum þar
sem allir eru að deyja úr leið-
indum. Þetta er val."
Hrafn taldi að því yrði ekki
svarað í fáeinum línum hvað
„Hún hefur gengið alveg þokka-
lega. Ég var einmitt að tala við
menn í Ameríku í gær og það eru
bara góðar markabshorfur
núna," segir Sigurjón Jónsson
framkvæmdastjóri Rækjuness í
Stykkishólmi.
Sigurjón segist ekki vera alveg
Samráðsnefnd um greihslu-
vanda heimilanna leggur til ab
sett verbi þak á innheimtu-
kostnab lögmanna, ab tekib
verbi tillit til fjölskyldustærbar
vib ákvörbun vaxtabóta og sett
verbi lög um vemd ábyrgba-
manna á lánum. Stefnt er ab því
ab frumvarp um skuldaablögun
verbi lagt fram á þingi í haust.
Samrábsnefnd um greiðslu-
vanda heimilanna, sem þáverandi
félagsmálaráðherra kom á fót í
desember á síðasta ári, hefur skil-
að af sér áfangaskýrslu. í skýrsl-
unni setur nefndin fram tillögur
til úrbóta og byggjast þær á rann-
sóknum og úttekt á stöðu mála
sem unnið hefur verið aö á þessu
ári.
í úttekt Húsnæðisstofnunar sem
miðast viö árslok 1994 kom fram
að þá voru 17.418 lántakendur í
vanskilum með um 2.009 milljón-
ir króna. Þar af voru 10 þúsund
skuldarar þremur mánubum á eft-
ir með greiðslur en tæplega 7.500
meö vanskil þriggja mánaða og
eldri. Páll Pétursson félagsmála-
ráöherra segir aö frekari greining
bendi til þess að- vanskilin hafi
vaxið enn frekar frá áramótum.
Hann telur því brýnt ab grípa til
aðgerða sem allra fyrst. Eitt af því
fyrsta sem félagsmálaráðherra
hyggst gera er ab beina því til Hús-
næðisstofnunar að þeir sem eru
með vanskil tveggja ára og eldri
verbi boðaðir til viðtals til aö leita
lausna á vanda þeirra.
Félagsmálaráöherra hefur þegar
skipað nefnd til að fjalla um
búinn að selja það sem hann hefur
unnið á vertíðinni. „Ég er búinn að
vera að vinna alveg þangað til í síð-
ustu viku. En það er mjög lítið sem
er óselt, bara þaö sem er búið að
framleiða núna síðustu dagana."
Skelfiskvinnslan er langstærsta
einstaka atvinnugreinin í Stýkkis-
skuldaaðlögun, sem er í samræmi
við tillögur nefndarinnar. For-
mabur nefndarinnar er ísólfur
Gylfi Pálmason alþingismaður.
ísólfur Gylfi segir að skuldaaðlög-
un sé bæði réttarfarslegt og félags-
legt úrræbi fyrir fólk sem er við
það ab veröa gjaldþrota. Skuldaað-
lögun gefur fólki möguleika á að
vinna sig úr vandanum og eykur
jafnframt möguleika lánadrottna
á að fá skuldina endurgreidda að
einhverju leyti. Ef vel tekst til á
hún því aö vera í þágu beggja að-
ila. Stefnt er að því að frumvarp
um skuldaaðlögun verði lagt fyrir
Alþingi í haust.
Nefndin leggur til að gerðar
verbi breytingar á fyrirkomulagi
vaxtabóta. Tekiö verði tillit til
fjölda barna við ákvörbun þeirra
með svipuðum hætti og gert er við
ákvörðun húsaleigubóta. Þá telur
nefndin mikilvægt að útborgun
vaxtabóta verði færð nær afborg-
un húsnæðislána og greiðsludög-
um þeirra fjölgað.
Nefndin vill að heimild lög-
manna til að krefjast innheimtu-
kostnaðar á vanskilaskuldir verði
takmörkuð með lagasetningu. Páll
Pétursson segir mjög mikilvægt að
slík lög verði sett og hyggst fara
frám á að dómsmálaráðherra
gangi í málið.
í skýrslu nefndarinnar er einnig
bent á mikilvægi þess að gerð
verði krafa um aukna upplýsinga-
skyldu innlánsstofnana til þeirra
sem taka að sér að ábyrgjast lán
þriðja aðila. Páll Pétursson tekur
undir þetta sjónarmið enda séu
hólmi, segir Ólafur Hilmar Sverris-
son bæjarstjóri. Þar af leiðandi hafa
sveiflur á erlendum mörkuðum
mikil áhrif á afkomu bæjarfélags-
ins. Veiðin sé hins vegar nokkuö
stöðug, þó þab séu sveiflur í henni
líka.
-TÞ, Borgamesi
vandasömustu og viðkvæmustu
greiðsluvandamál fólks þessu
tengd. Nefndin telur koma til álita
að setja löggjöf um vernd ábyrgð-
armanna og vísar þar til lagafrum-
varpa sem nýlega hafa komið fram
í Noregi, Finnlandi og Svíþjóð.
Félagsmálaráðherra telur afar
mikilvægt ab greiöslumat lána-
stofnana verði ábyggilegra en það
er nú. í því sambandi leggur
nefndin til aö útbúinn veröi svo-
kallaður neyslustaðall sem gefur
til kynna framfærslukostnað eftir
fjölskyldugerð og stærð. Lagt er til
ab skipaður verði vinnuhópur til
ab vinna að gerð slíks staöals.
Nefndin tekur ekki afstöðu til
þess hvort rétt sé að lengja láns-
tíma húsnæðislána en bendir á að
Jóhannes í Bónus:
Jóhannes Jónsson, kaupmab-
ur í Bónus segir þab rangt ab
kaupmenn stingi helmingi af
söluverbi burbarpoka í eigin
vasa.
í framhaldi af skrifum Garra í
Tímanum sl. mibvikudag vill
Jóhannes koma því á framfæri
að þegar kaupmenn hafi greitt
virbisaukaskatt af plastpokum
sé verð þeirra komið niður í
6,42 krónur. Ágóði af sölu hvers
plastpoka á 8 krónur sé því 2,48
krónur en ekki 3-5 krónur eins
og Garri hélt fram.
Jóhannes segist hafa greitt í
pokasjóð Landverndar fram á
þetta ár en hætt því þá vegna
óánægju með aðferðir Land-
verndar. En telur hann ekki að
með því ab selja plastpoka
áfram hafi neytendur verið
blekktir, þar sem þeir hafi staðið
í þeirri trú ab hluti af söluverð-
inu rynni til gróburverndar?
„Plastpokar eru bara eins og
hver önnur vara sem er til sölu í
búðinni. Þetta er álíka og ab
lengingin sé ýmsum vandkvæð-
um bundin.
Nefndin vill að samstarfi um
skuldbreytingar á vegum Húsnæð-
isstofnunar og lánastofnana verði
haldið áfram og að stofnuð verði
upplýsingamiðstöð lánastofnana
sem hafi yfirsýn yfir heildarskuld-
ir einstaklinganna. Þá er lagt til að
samið verði námsefni um fjármál
fyrir öll skólastig og hyggst félags-
málaráðherra hafa samband við
menntamálarábherra vegna þess.
Þá er því beint til Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna, Húsnæðis-
stofnunar og annarra lánastofn-
ana ab bjóða lántakendum val-
möguleika varðandi fjölda gjald-
daga á lánum sínum.
segja að bændasamtökin ættu
að fá ákveðinn hluta af kartöflu-
sölunni okkar. Við höfum samt
haldið því saman sem kemur
inn vegna sölu á burðarpokum
og ákvábum núna síðast að nota
hluta af því til tækjakaupa fyrir
Hringinn. Það er okkur alveg
frjálst."
Það stendur þá ekki til að fara
að gefa pokana aftur eins og var
gert?
„Það er ekkert í lífinu frítt. Áð-
ur en farið var að selja pokana
var kostnaðurinn vib þá settur
inn í vöruverðið. Núna borgar
fólk fyrir þá poka sem það fær
og enginn annar er aö borga þá
poka. Þeir sem taka kassa undir
vörurnar eru t.d. ekki að borga
fyrir pokana."
Jóhannes segist ætla að fylgj-
ast með því úr fjarlægö hvernig
tekst til meb hinn nýja poka-
sjóð, umhverfissjóð verslunar,
áður en hann ákveður hvort
Bónus verslanirnar taki þátt í
honum. ■
Vinnsla á hörpuskel stœrsti atvinnuvegurinn í Stykkishólmi:
Góbar markabshorfur
Plastpokar eru sem
hver önnur söluvara