Tíminn - 05.12.1995, Síða 7

Þri&judagur 5. desember 1995
-t-
7

ÍK>I RÓTTIR • PjETUR SIGURÐSSON • ÍÞRÓTTIR
50. ársþing Knattspyrnusambands Islands:
Deildarbikarinn samþykktur
Molar...
... Á málþinginu kom fulltrúi leik-
manna, Haukur Magnússon sem
lék á&ur meö Þrótti, meö þá hug-
mynd að komið yröi á keppni á
milli liöa í knattspyrnulögunum, til
að freista þess aö auka þekkingu
þeirra á lögunum. Ekki er ólíklegt
að þessari hugmynd veröi hrint í
framkvæmd.
... Ásgeir Elíasson hefur látið af
störfum sem þjálfari íslenska lands-
liðsins í knattspyrnu og í þakklæt-
isskyni lét Knattspyrnusamband ís-
lands gera listaverk honum til
heiöurs. Voru listamanninum
fengnar Ijósmyndir af Ásgeiri, en
daginn áöur en afhenda átti lista-
verkiö var tilkynnt aö þaö hefði
sprungið og því var afhendingu
frestaö.
... Knattspyrnuspekingar í Eng-
landi velt því nú fyrir sér af hverju
Andy Cole, leikmaður Man. Utd, á
svo erfitt meö að skora sem raun
ber vitni, en um helgina misnotaöi
hann enn eitt dauöafærið þar sem
hann stóð nánast á marklínu, en
náði á einhvern ótrúlegan hátt aö
koma boltanum framhjá. Ein skýr-
ingin, sem komiö hefur upp, er að
hann fái ekki nógu góbar sending-
ar, en sú nýjasta tengist boltunum
sem leikib er með. Sagt er að
ákveðin tegund knatta, sem sum
úrvalsdeildarliðin nota, henti
kappanum ákaflega illa og ab
samræma þurfi hvaöa tegund er
notuö í leikjum í deildinni.
Knattspyrnusamband íslands,
KSÍ, hélt um helgina 50. árs-
þing sitt á Hótel Loftleiöum.
Meðal helstu mála, sem sam-
þykkt voru, var stofnun sér-
stakrar deildarbikarkeppni og
ab Meistarakeppni KSI skuli
fara fram ab hausti, en ekki
ab vori eins og hingað til hef-
ur verið.
Deildarbikarkeppnin veröur
samkvæmt þeirri tillögu, sem
samþykkt var, leikin á tímabil-
inu mars-maí og er því gert ráð
fyrir að um undirbúningsmót
verði að ræöa. Alls munu 36 lib
taka þátt í mótinu, öll lið úr
efstu deildunum þremur auk
sex liða úr fjórðu deild. Ekki er
þó líklegt að keppni þessi hefj-
ist í vor, þar sem stuttur tími er
til stefnu.
Einnig var samþykkt að
Meistarakeppnin verði leikin að
hausti, en ekki aö vori eins og
verið hefur hingab til. Þetta
þýðir að á næsta ári verður
bæði leikið í meistarakeppninni
að vori og að hausti.
Einhver breyting verður á
þátttöku 23-ára liðanna í bikar-
keppninni í knattspyrnu og
verða reglur um það hverjir eru
gjaldgengir í liðin. Engir eldri
leikmenn geta leikið með þess-
um liðum og heldur ekki þeir
sem voru í byrjunarliði A-Iiðs
félagsins í leiknum á undan.
Ákveðið var að breyta reglum
um fulltrúafjölda og hvernig
fulltrúar eru skipaðir á ársþing
KSÍ. í framtíöinni verður það
þannig að 1. deildarliðin fá 4
fulltrúa, 2. deildarliðin fá 3 og
svo koll af kolli. Auk þessara
fulltrúa munu héraðssambönd
einnig tilnefna fulltrúa á þing-
ið.
Breytingar á keppni í yngri
flokkum var einnig samþykkt,
þess efnis að samþykkt var að
bæta við 7 manna b- liðum í 3,-
4. flokki og 3. flokki kvenna,
auk þess sem tekin verður upp
deildarkeppni í 3. flokki eins og
í 2. flokki.
Tillaga Breiöabliks um að
taka upp föst númer í deildar-
keppninni og að þau yrðu frá 1-
40, var felld, en þetta er sama
fyrirkomulag og tíðkast t.d. í
Englandi.
Á ársþinginu var kosið um
fjóra fulltrúa, en úr stjórn áttu
að ganga þeir Guðmundur Pét-
ursson, varaformaður KSÍ, Helgi
Þorvaldsson, Eggert Steingríms-
son og Jón Gunnlaugsson.
Guðmundur gaf ekki kost á sér
til endurkjörs, en auk hinna
þriggja voru þeir Lúðvík S. Ge-
orgsson og Andrés Pétursson í
kjöri og fékk Lúðvík sæti Guð-
mundar í stjórn KSÍ, en Andrés
var úti.
Á ársþinginu var dregið í
töfluröð í deildarkeppninni
næsta ár og eru fyrstu umferðir
í deildunum á eftirfarandi hátt:
1. deild
ÍA-Stjarnan
Keflavík-KR
Leiftur-ÍBV
Valur-Grindavík
Breiðablik-Fylkir
2. deild
Leiknir-Völsungur
FH-Þór A.
Þróttur-Fram
KA-Víkingur
Skallagrímur-ÍR
3. deild
Þróttur N.-Reynir S.
Fjölnir-Selfoss
Grótta-HK
Ægir-Dalvík
Víðir-Höttur
1. deild kvenna
ÍBV-ÍA
Breiðablik-Valur
KR-Stjarnan
Afturelding-ÍBA
Molar...
... Það litla sem af er tímabili hafa
þrír leikmenn í frönsku knattspyrn-
unni falliö á lyfjaprófi og eiga nú
yfir höfbi sér leikbann.
\
... Nú eru uppi hugmyndir um aö
enska úrvalsdeildarlibib Wimbled-
on flytjist til Dublin á írlandi. Þab
er eigandi félagsins, Sam Hamm-
am, sem er að skoba þetta mál, en
libið er nánast heimilislaust og
leikur heimaleiki sína á Selhurst
Park, heimavelli Crystal Palace, þar
sem völlur þeirra í Wimbledon er
aö hruni kominn. Skilyrbi fyrir að
hægt verði að flytja félagiö er að
þaö haldi sæti sínu í úrvalsdeild-
inni og þrátt fyrir að liöib yröi ab
breyta um nafn, héldi þab líklega
sæti sínu. Vaknaö hafa spurningar
um hvort í kjölfarið kæmu ekki
kröfur frá Glasgow Celtic og Ran-
gers um að fá einnig heimild til ab
leika í ensku deildinni og ekki er
ólíklegt að þau lib reyni að fylgja í
kjölfarib, ef Wimbledon flytur og
fær aö leika áfram í Englandi.
... Á málþingi á ársþingi KSÍ var
fjallaö um dómaramál frá ýmsum
hliðum. Meðal annars flutti Þórir
Jónsson, formabur knattspyrnu-
deildar FH, framsöguerindi frá
sjónarhóli forystumanna. Hann var
nokkuð harðorbur í garð dómara
og sagði að eitthvað þyrfti að gera
í þessum málaflokki. Hann nánast
fullyrti ab FH heföi fallið vegna
stiga sem dómarar tóku af þeim.
95 ára:
Eiríkur Björnsson
Svínadal
Eiríkur Björnsson í Svínadal er níu-
tíu og fimm ára í dag. Hann fædd-
ist þar 5. desember aldamótaárið,
sonur hjónanna Björns Eiríkssonar
frá Hlíö og Vigdísar Sæmundsdótt-
ur frá Borgarfelli, síðari konu hans.
Eirítur var næstelstur tólf alsystk-
ina sem upp komust. Nokkru eldri
var hálfbróðirinn Björn, sem var
síöasti bóndinn í Svartanúpi í
Skaftártungu, en sú jörð fór í eyði,
þegar hann flutti þaðan eftir
Kötlugosið 1918.
Svínadalur var í alfaraleið, áður
en vegur var lagbur yfir Skaftár-
eldahraunið snemma á þessari öld,
þar sem þá var ferjab yfir Eldvatn-
ib hjá Svínadal á meðan það var
óbrúað. Var það því hlutskipti
heimilisfólksins í Svínadal ab ann-
ast ferjuna og veita ferðalöngum
aðra nauðsynlega aðstoð.
Eiríkur ólst þannig upp á heim-
ili, þar sem sjálfsagt var talið að
bregða skjótt viö, þegar aðstoðar
var leitað, enda urðu störf hans
síðar fyrst og fremst í annarra
þágu. Ungur að árum fór Eiríkur
að vinna fyrir aðra við smíðar og
önnur slík störf, sem léku í hönd-
um hans. Það urðu þó samskipti
hans við Bjarna Runólfsson í
Hólmi, sem beindu honum inn á
þá braut, er síðan varð ævistarf
hans.
Bjarni í Hólmi hafði unnið með
Halldóri Guðmundssyni, raffræð-
ingi frá Eyjarhólum í Mýrdal, að
uppsetningu rafstöðvar hjá Helga
Þórarinssyni í Þykkvabæ í Land-
broti árið 1913. Var það önnur raf-
stöð í sveit á íslandi. Eftir þau
kynni af rafmagni tók Bjarni að sér
eftirlit og viðhald með þeirri stöð.
Hann ræðst svo í það árið 1921 að
koma upp rafstöð heima hjá sér í
Hólmi. Smíðabi hann túrbínuna
sjálfur, þó að hann væri nær verk-
færalaus, nema þau sem hann
ÁRNAÐ HEILLA
smíbaði sér jafnóðum.
Nokkru síöar býður Bjarni Eiríki
að koma til sín og þá kynnist hann
rafstöðinni í Hólmi og viðhaldi
hennar. Það leiðir til þess að árið
1925 setur Bjarni upp rafstöð í
Svínadal í samstarfi við Eirík. Sama
ár ræðst Eiríkur til starfa í Hólmi.
Óhætt er að fullyrða að á næstu
sex árum, sem Eiríkur dvelur þar,
er unnið einstakt afrek og ómetan-
legt brautrybjendastarf. Þá smíða
þeir Bjarni og Eiríkur ásamt Sigur-
jóni, bróður Eiríks, sextíu og sjö
túrbínur. En Sigurjón, sem andab-
ist fyrr á þessu ári, kom að Hólmi
16 ára gamall árið 1926 og var þar
í tíu ár.
Undir verkstjórn Bjarna settu
síðan þeir félagar ásamt fleiri að-
stoðarmönnum flestar túrbínurnar
nibur og komu rafstöbvunum í
gang. Voru þessar stöðvar í flestum
sýslum landsins. Má því segja að
þar með kæmist skriður á hina
fyrri rafvæðingu sveitanna.
Ábur en hægt var að hefjast
handa við rafvirkjun, þurfti að fara
og kynna sér staðhætti, mæla fall-
hæð og vatnsmagn og meta að-
stæður ab öðru leyti hjá þeim, sem
vildu ráðast í slíkar framkvæmdir.
Að því loknu var tekin ákvörðun
um gerb og stærð túrbínunnar, svo
að hægt væri að panta rafala og
annað efni frá útlöndum. Ekki var
þó varið miklum tíma í vinnu við
flóknar teikningar, því ákvarðanir
og athafnir voru fyrst og fremst
byggðar á ótrúlegri glöggskyggni
og innsæi.
Heima í Hólmi var síöan byrjað
á að afla efnis í túrbínurnar, því ab
þab var ekki til á lager í verslun vib
hliðina. Mest af því var sótt í skips-
flök á sandströndinni í Meðal-
landsbugt, þar sem þau lágu nærri
hlið við hlið og stundum hvert of-
an á öðru. En erfiðið var mikib að
losa járn og annab smíðaefni með
hamri og meitli. Og síðan var eftir
að flytja það heim að Hólmi. Var
ótrúlegt hvað Bjarna tókst að kom-
ast um algjörar vegleysur á bílnum
sínum, en Bjarni keypti fyrsta bíl-
inn í Vestur-Skaftafellssýslu árið
1926 og annan 1929.
Er engin furða þó að því séu tak-
mörk sett hversu lengi hægt er að
standast slíkt álag og þrotlaust erf-
iði. Árið 1931 fer Eiríkur aftur
heim ab Svínadal, þar sem hann
hefur búið síðan. BjÓrn faðir hans
hafði látist árið 1922 en Vigdís
lifði til ársins 1955.
En þráðurinn frá Hólmi er tek-
inn upp aftur áður en langt um
líður. Þegar Bjarni fellur skyndilega
frá árið 1938, tekur Eiríkur að sér
að smíða túrbínur, sem Bjarni var
búinn ab lofa, og kemur þeim raf-
stöðvum upp.
í framhaldi af því kemur Eiríkur
sér upp frumstæðri aöstöðu heima
í Svínadal til að smíða túrbínur og
endurbætir hana smátt og smátt.
Sami háttur var hafður og áður að
fá notað efni til smíöanna. Endur-
vinnsla var því í heibri höfð. Það
kom þó ekki niður á gæðum fram-
leiðslunnar og verðinu haldið
niðri með því ab hafa launataxta í
lágmarki.
Eiríkur hafði keypt sér árið 1930
sinn fyrsta bíl, Ford fólksbíl. Mun
hann hafa verið meira notaður í
annarra þágu en eigin. Árið 1947
fékk hann sér Dodge Weapon, sem
hann lengdi sjálfur og byggði yfir.
Urðu þá viðbrigðin mikil frá því
sem áður var, því á honum gat
hann flutt efni og verkfæri, hvort
sem var að sækja smíðajárn í
ströndin eða reisa rafstöðvarnar.
Þessum bíl ekur Eiríkur enn þó að
verkefnin hafi breyst.
Rafstöðvamar, sem Eiríkur smíð-
abi túrbínur í og reisti aö öðru
leyti á eigin ábyrgð, urðu fimmtíu
og ein á árunum 1938-1970, auk
viögerða og endurbóta. Og áhugi
hans er ennþá vakandi. Mér veröur
ógleymanleg heimsókn Eiríks til
mín, þegar hann var kominn á tí-
ræðisaldur. Hann skoðaði þá raf-
stöb með túrbínu, sem smíðuð var
í vélsmiðju í Reykjavík, en hefur
aldrei skilaö því afli, sem henni var
ætlað og abrar abstæbur veita. Er
það þveröfugt við það sem reynsl-
an var af rafstöðvunum, sem Eirík-
ur reisti. Var áhugi hans svo mik-
illl, að hann kom aftur eftir fáa
daga til að athuga málið nánar.
Leyndi sér ekki brennandi áhugi
hans á að ganga þegar til verks til
að lagfæra þab sem þyrfti.
Áhugamál Eiríks koma einnig
fram á fleiri sviðum tækninnar.
Þar má nefna, að það dylst ekki, að
honum finnst alltof mikið tómlæti
hafa verið sýnt hér á landi um nýt-
ingu raforku á samgöngutæki. Þar
vanti vilja og athafnir, því að tæki-
færin séu fyrir hendi.
Fáir munu frekar en Eiríkur í
Svínadal, þessi hógværi aldni
Skaftfellingur, hafa stöðu til að
fullyröa, að tæknileg vandamál
megi leysa. Hann var í hópi þeirra
brautryðjenda, sem nærri meb
tvær hendur tómar, hófu í sveitum
landsins eina mestu tæknibyltingu
þessarar aldar, rafvæðinguna. Meb
hugviti, seiglu, dugnabi og vilja til
að leggja fram krafta sína til að
nýta landsins gæði, þá var sigrast á
erfibleikum, sem flestir aðrir hefbu
talið óviðráðanlega.
Slíkur lærdómur getur verið
framtíðinni ómetanlegt veganesti
og miklu meira viröi en mannvirk-
in, sem mölur og ryb fær grandað.
Þessa lærdóms þarf því að gæta vel
og skila honum til komandi kyn-
slóða.
Sambýliskona Eiríks í meira en
sextíu ár er Ágústa Ágústsdóttir.
Hún er fædd í Þykkvabæ í Land-
broti 8. október 1905 og varð því
níræð á þessu hausti. Foreldrar
hennar voru Anna Þorláksdóttir
frá Þykkvabæ og Ágúst Jónsson frá
Hellisholtum í Hrunamanna-
hreppi. Hún elst upp með móður
sinni á nokkrum bæjum í sveit-
inni, lengst í Arnardrangi, þar sem
Stefán móðurbróðir hennar bjó
lengi.
Til Eiríks ab Svínadal flytur Ág-
ústa árið 1932 frá Efri-Fljótum í
Meðallandi, þar scm móöir hennar
var bústýra hjá Hávarði Jónssyni í
áratugi. Síðar, árið 1964, flutti
Anna einnig ab Svínadal til Ágústu
og dvaldi þar þangað til hún fór á
sjúkrahús, þar sem hún andaðist
103 ára að aldri.
Börn þeirra Ágústu og Eiríks eru
Sigurdís Erla, Björn og Ágúst. Erla
er búsett í Svíþjóð en bræðurnir í
Reykjavík.
Vegna starfa sinna aö rafvirkjun
var Eiríkur oft fjarri heimili og
hafði því ekki tök á að vinna mikiö
ab búrekstri. Kom það í hlut þeirra,
sem heima voru. Einn bræðra
hans, Jón eldri, hefur alltaf verið
þar og unnið að búskapnum. Síð-
asta árið hafa þeir bræður tveir ver-
ið einir heima í Svínadal, eftir að
Ágústa varð að flytja á hjúkrunar-
heimilið Klausturhóla ab Kirkju-
bæjarklaustri.
Á þessum tímamótum á æviferli
þeirra Ágústu og Eiríks er þakklæti
efst í huga Skaftfellinga og annarra
samferðamanna og óskir um að
ævikvöldiö veröi þeim sem hæg-
ast.
jón Helgason