Lesbók Morgunblaðsins - 11.02.2006, Qupperneq 15

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 11. febrúar 2006 | 15
KRISTÍN Helga Káradóttir er ung myndlist-
arkona sem sýnir sína fyrstu einkasýningu hér-
lendis í kjallara Kling & Bang gallerís. Sýn-
inguna nefnir hún „Hérna niðri“ og er
innsetning með þremur skjávörpum sem sýna
stutt myndskeið á veggjum gallerísins. Fyrst
ber að nefna myndskeið þar sem listakonan
svífur á dúnmjúku skýi og veifar niður til áhorf-
andans klædd rauðum kjól. Frásögnin er alger-
lega opin til túlkunar en tilfinning mín segir að
myndskeiðið hafi í sér léttleika, draumóra og yf-
irborðsmennsku í senn. Annað myndskeið sýnir
hvítklædda mær hlaupa á grasi. Maður veit
ekki hvers vegna hún hleypur en hún sýnist í
einhverri örvæntingu eða tilhlökkun.
Eitt sem Kristín virðist nota sem táknrænu
innan atburðarásar myndskeiðanna er litur
kjólanna sem konurnar klæðast. Þeir gefa
myndunum sameiginlega sjónræna vigt. Rauð-
ur kjóllinn sker sig frá skýinu og táknrænt séð
er þetta litur blóðs og losta, sem eru líkamleg
fyrirbæri og andstæð draumkenndu svifi. Hvít-
ur er hins vegar tákn tærleika eða sakleysis og
er ójarðneskur, enda stendur hann fyrir fjar-
veru lita.
Þriðja myndbandið er sýnt í afkima kjall-
ararýmisins niður við gólf. Svartklædd kona
liggur á svartri ströndu í vætu og rökkri. Mynd-
skeiðið hefur í sér tómleika og þyngd og mun
þægilegra er að stilla sig af við andardrátt hafs-
ins en endalaus hlaup. Virkar því vel að slíta það
frá áðurnefndum myndum.
Auk kjólanna sýnist mér myndskeiðin eiga
það sammerkt að vísa til eftirlífs. Það kann að
vera tilviljun en engu að síður er konan á skýinu
að kveðja okkur sem erum hér niðri. Svart-
klædda konan virðist einnig lögst til hinstu
hvílu og hvít klæði hlaupamærinnar kunna að
vísa til afturgangna. Allavega hugsaði ég strax
til Kathy í skáldsögu Emilys Bröntes, „Fýkur
yfir hæðir“, þegar ég horfði á stúlkuna hlaupa.
Uppsetningin myndanna er einföld og rök-
ræn í kjallararýminu. Hófstillt myndskeið og
innsetning sem ganga prýðilega upp en er held-
ur áhættulaust og fjarrænt. Eins og það vanti
áræðni eða festu og sýningin fellur dálítið inn í
fjöldann.
Konur í kjólum
Jón B.K. Ransu
Morgunblaðið/Ásdís
Kristín Helga Káradóttir, „Hér niðri“.
MYNDLIST
Kling & Bang gallerí
Opið fimmtudaga til sunnudaga kl. 14–18. Sýningu
lýkur 19. febrúar.
Kristín Helga Káradóttir
Leiklist
Við mælum með Glæp gegn diskóinusem sýnt er í Borgarleikhúsinu.
Þetta er svört kómedía um þrjá náunga
sem hver hefur sína sögu að segja og
gerir það í formi frísklegra eintala.
Það er leikhópurinn Steypibaðsfélagið
sem stendur að sýningunni á Litla svið-
inu, í samvinnu við Leikfélag Reykjavík-
ur.
„Glæpur gegn diskóinu er sýning leik-
aranna. Þeir ná allir að skapa sterkar og
eftirminnilegar persónur, standa með
þeim og skila þeim til okkar,“ sagði m.a. í
mjög jákvæðri umsögn gagnrýnanda
blaðsins eftir frumsýningu.
Kvikmyndir
Kvikmyndin Walk the Line fjallar umævi bandaríska sveitasöngvarans
Johnny Cash. Kvikmyndin fékk fjórar
stjörnur hjá Sæbirni Valdimarssyni
gagnrýnanda Morgunblaðsins en hann
hafði meðal annars þetta um myndina að
segja:
„Satt að segja er með ólíkindum að
tekist hefur að flytja slíkt fjall yfir á
hvíta tjaldið, og það með jafn svip-
sterkum árangri og raun ber vitni. Vita-
skuld er það öðrum snillingum að þakka,
og þá fyrst og síðast Joaquin Phoenix,
sem tekst það ógerlega: Að fara í svörtu
fötin og láta þau smellpassa. Leiksig-
urinn kemur ekki alveg á óvart því Jamie
Foxx lék svipaðan leik í fyrra, sem hin
holdi klædda hliðstæða goðsögn, Ray
Charles. Phoenix slær honum jafnvel við
því hann gerir sér lítið fyrir og syngur
Cash. Syngur Cash! Það er nokkuð sem
menn verða að sjá og heyra til að skilja
hvílíkt afrek þessi ungi hæfileikamaður
er að vinna. Án hans hefði Walk the Line
aldrei orðið til, frekar en Ray án Foxx.“
Myndlist
Bandaríski myndlistarmaðurinn RoniHorn er orðin jafn samgróin ís-
lensku myndlistarlífi og hver annar – og
það jafnvel þótt lítið hafi sést af hennar
stærstu verkum hér á landi. Líkt og um
heim allan hafa verk hennar vakið verð-
skuldaða athygli hér, ekki síst þau sem
að einhverju leyti byggjast á íslenskum
minnum, mýtum og mærum. Heiti sýn-
ingar á verkum hennar sem opnuð verður
í Safni í dag – „Relaxness“ – er dæmigert
fyrir þann afhjúpandi leik að orðum sem
Horn stundar gjarnan. Túlkast óhjá-
kvæmilega sem skilaboð er á sinn tví-
tyngda hátt skila bæði framandleika og
kunnugleika, þvert á tímann og þvert á
söguna.
Tónlist
Glænýr óbókonsert eftir eitt besta ogvirkasta tónskáld okkar, fluttur af
einum besta óbóleikara okkar er nokkuð
sem Lesbók hlýtur að mæla með.
Á tónleikum Kammersveitar Reykja-
víkur í Ými, annað kvöld kl. 20 frumflytur
sveitin óbókonsertinn Cantus eftir John
Speight, og einleikari með Kammersveit-
inni er Daði Kolbeinsson. Tónskáldið seg-
ir konsertinn lýrískan, og að óbóið fái að
njóta sín vel.
Lesbók
Við mælum með
Morgunblaðið/Ómar
Glæpur gegn diskóinu „Þetta er svört kómedía um þrjá náunga sem hver hefur sína sögu að segja
og gerir það í formi frísklegra eintala.“
Lesarinn
Bob Dylan: Chronicles, Volume One,
Simon & Schuster UK 2004.
Engan veginn samfelld sjálfsævisaga frægðarmannsí stílnum „allt var gott sem gerði hann“. Enn síður
játningabók á persónulegum nótum þar sem höfuð höf-
uðskálds hvílir makindalega á lárviði og rifjar upp
„fræga menn sem kynntust mér“.
Miklu fremur þroskasaga og
jafnvel misþroskasaga gríðarlega
einbeitts listamanns sem veit allt
frá fyrsta degi kannski ekki beint
HVAÐ hann ætlar sér, heldur AÐ
hann ætlar sér það.
Dylan fjallar um rætur sínar,
allt frá fæðingu vorið 1941 í Dulúð
í Minnesota og uppvaxtarárum í
Hibbing. Dýfir sér í fimm köflum
hér og hvar ofan í eigin feril á
ýmsum tímum og litast um. Greinir frá og greinir sund-
ur af ótrúlegri snerpu og skerpu. Grobb og drýldni ekki
til. Stíllinn svo leiftrandi og beittur að unun er að. Slík-
ur aragrúi spaklegra setninga, hittinna líkinga og
djúpra pælinga að blýantur lesandans er stöðugt á lofti
og spássíurnar hrökkva varla til.
Þórarinn Eldjárn
Dagbókarbrot
Úr dagbók Tolstoys, 11. febrúar 1890.
Í Yasnaya Polyana.
Skrýtið – munúðarfullur draumur. Ég sef ekki mikið.Vanmætti. Ég vil skrifa en vantar kraft. Hugsaði í
dag: um bréfið sem ég byrjaði að skrifa til Kolechka;
helsta freistingin í þessari stöðu er sú staðreynd að líf í
óvenjulegum lúxusaðstæðum, sem maður lætur yfir sig
ganga fyrst í stað til þess að spilla ekki fyrir ástinni,
nær á endanum tökum á manni með freistingum sínum
og þá veit maður ekki lengur hvort maður sættir sig við
slíkar aðstæður til þess að spilla ekki fyrir ástinni eða
vegna þess að maður hefur látið undan freistingunum.
Merki um að hið fyrrnefnda sé reyndin – til dæmis að
maður standist freistinguna aðeins vegna þess að mað-
ur óttast að spilla fyrir ástinni – sjást á því að manni
hefur ekki tekist að friða samviskuna heldur bítur hún
æ fastar.
Þórarinn Eldjárn
SUMIR trúa því að sjö sé happatala. Og
hvað varðar tónskáldin Harald Vigni Svein-
björnsson og Eirík Árna Sigtryggsson þá
held ég að það sé alveg rétt. Á tónleikum
Myrkra músíkdaga í Háskólabíói á fimmtu-
dagskvöldið lék Sinfóníuhljómsveit Íslands
undir stjórn Rumons Gamba tónsmíðina Sjö
byltur svefnleysingjans eftir Harald Vigni,
en Sjöstirni eftir Eirík Árna. Bæði verkin
fá góða dóma hér. En reyndar ekki fyrir
neina heppni, því verkin voru prýðilega
unnin og ákaflega skemmtileg. Þó jaðraði
við að flutningurinn á Sjöstirni heppnaðist
ekki sem skyldi, a.m.k. voru margir tón-
arnir ekki eins hreinir og þeir áttu að vera.
Er sjö þá kannski óhappatala hljómsveit-
arinnar?
Sjö byltur svefnleysingjans dregur nafn
sitt af því að Haraldur Vignir mun hafa
fengið hugmyndina að tónlist sinni að næt-
urlagi, og hún hélt fyrir honum vöku. Eins
og titillinn gefur til kynna er hún í sjö köfl-
um og eru þeir fremur stuttir og hnitmið-
aðir. Verkið hélt athygli minni allan tímann,
enda samanstóð það af snörpum andstæðum
ólíkra tónhugmynda og einnig andstæðra
blæbrigða mismunandi hljóðfæra. Hvergi
var neinu ofaukið; tónlistin samsvaraði sér
prýðilega, hún var snyrtilega byggð upp og
grípandi; áheyrendur fögnuðu líka ákaft.
Ekki eins mikið var um leik ólíkra lita í
verki Eiríks, enda eingöngu strengjaleik-
arar hljómsveitarinnar sem fluttu það. En
það var samt ekkert síðra. Sjöstirni vísar til
sjöundahljóma sem voru áberandi í fyrri
hluta tónsmíðarinnar, en síðar tók völdin
stef sem minnti á sykursæta kvikmynda-
tónlist úr Hollywood um miðbik síðustu ald-
ar. Merkilegt nokk hljómaði það mun betur
á tónleikunum en það gerir hér. Eiríkur
beitti fyrir sér einhvers konar ýkjustíl,
Hollywoodstefið var keyrt áfram af kald-
hæðnislegri ákefð og þegar ómstríðum tón-
bilum var blandað saman við velluna af
mikilli list var útkoman undarlega heillandi,
þrátt fyrir nokkuð subbulegan flutning.
Tvær aðrar tónsmíðar voru leiknar á tón-
leikunum, Þrenjar eftir Þorkel Sigurbjörns-
son og Sinfónía eitt eftir Þorstein Hauks-
son. Sú fyrrnefnda var konsert fyrir fiðlu,
selló, píanó og hljómsveit og einleikarar
voru þau Auður Hafsteinsdóttir fiðluleikari,
Bryndís Halla Gylfadóttir sellóleikari og
Örn Magnússon píanóleikari. Þau stóðu sig
yfirleitt ágætlega. Þrenjar þýðir þríeggjað
sverð (hvernig sem það nú lítur út) og
byggðist tónlistin á einfaldri hendingu sem
tónskáldið lék sér með á allan hugsanlegan
hátt. Hugmyndaauðginni virtust engin tak-
mörk sett og antiklímaxinn í lokin, þ.e. lág-
stemmdur endirinn (vanalega enda konsert-
ar á tónrænni flugeldasýningu) var hrífandi
skáldlegur. Konsertinn var líka snyrtilega
skrifaður fyrir einleikshljóðfærin, a.m.k. gat
ég ekki betur heyrt en að möguleikar
þeirra væru nýttir á markvissan hátt. Er
þrír kannski happatala Þorkels?
Þrátt fyrir að verkin sem hér hafa verið
til umfjöllunar væru öll hin skemmtilegustu
verður að segjast eins og er að hápunktur
tónleikanna var Sinfónía eitt eftir Þorstein
Hauksson, sem fyrr var nefndur. Hún var í
þremur köflum og einkenndist af sjald-
heyrðri dirfsku sem fór samt aldrei yfir
strikið. Brjálæðislegur slagverksleikur í
fyrsta þættinum var þrunginn ógn og síend-
urtekin, einföld hending í næsta kafla var
dáleiðandi, enda ísmeygileg undiraldan auð-
fundin. Skrautlegur þriðji þátturinn, þar
sem allskonar tónefni ægði saman en var þó
raðað á snilldarlegan hátt, var jafnframt
einstaklega seiðandi. Flutningurinn undir
nákvæmri stjórn Gamba var líka glæsi-
legur.
Þessi fyrsta sinfónía Þorsteins lofar svo
sannarlega góðu; óskandi er að þær verði
miklu fleiri. Vonandi er einn ekki eina
happatala Þorsteins!
Eru einn, þrír og
sjö happatölur?
Jónas Sen
TÓNLIST
Háskólabíó
Myrkir músíkdagar: Sinfóníutónleikar
Tónverk eftir Harald Vigni Sveinbjörnsson, Eirík Árna
Sigtryggsson, Þorkel Sigurbjörnsson og Þorstein
Hauksson. Flytjandi var Sinfóníuhljómsveit Íslands
undir stjórn Rumon Gamba. Einleikarar: Auður Haf-
steinsdóttir, Bryndís Halla Gylfadóttir og Örn Magn-
ússon. Fimmtudagur 9. febrúar.