Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.2007, Side 2

Eftir Kristján B. Jónasson
kbjonasson@gmail.com
Í
vikunni birtist frétt í 24 stundum
af því að þrjár konur sem allar
hafa haft sig frammi í umræðunni
um jafnréttismál á undanförnum
misserum, Drífa Snædal, Katrín
Anna Guðmundsdóttir og Sóley
Tómasdóttir, ætluðu ekki að koma fram í
Silfri Egils um ófyrirséða framtíð af því að
þær teldu forsendur umræðna þar ekki
jafnréttishugsjóninni til framdráttar. Við
fyrstu sýn vakti þessi frétt enga sérstaka
furðu. Áður hefur komið fram gagnrýni á
val viðmælenda í Silfur Egils á meðan sá
þáttur var á Stöð 2 og þar áður á Skjá ein-
um. Umræðan um stöðu kvenna í fjöl-
miðlum á sér langa sögu og gerðar hafa
verið mælingar hérlendis jafnt sem erlendis
sem sýna að fyrirferð kvenna í umræðum
um samfélagsmál, stjórnmál og efnahags-
mál endurspeglar ekki þá einföldu stað-
reynd að konur eru álíka fjölmennar og
karlar. Þetta mál hefur raunar verið svo ít-
arlega rætt að bera myndi í bakkafullan
orðalækinn að þylja hér þá miklu litaníu af
með- og mótrökum sem jafnvel eldri frænd-
ur geta þulið í fjölskylduboðum án þess að
fipast: röksemdir á borð við „konur hafa
engar sterkar fyrirmyndir ef þær birtast
ekki í fjölmiðlum“ eða „staðreyndin er að
konur eru í minnihluta í fjármálalífi og
stjórnmálum, er það mér að kenna?“ Allir
vita um hvað málið snýst. Fyrir vikið hefði
líklegast verið frumlegra að hlífa okkur við
enn einni ræðukeppninni um kosti og galla
femínisma og skoða þessa yfirlýsingu sem
vitnisburð um að feðraveldið eigi það sam-
eiginlegt með Rómaveldi að þurfa að ganga
í gegnum mjög langt hnignunarskeið áður
en það fuðrar upp nóttina þegar varðsveit-
irnar gleyma sér við að súpa bjór sem
keyptur var í kjörbúð og hala niður ósíað
porn.
En einmitt vegna þess að við getum þulið
fyrirfram upp allt sem femínistarnir og
gagnrýnendur þeirra munu segja ætti um-
ræðan að vera óþörf. John Stuart Mill tíndi
þegar á 19. öld til í riti sínu um Kúgun
kvenna mjög einföld rök fyrir jafnrétti sem
maður skyldi álíta að væru komin eitthvað
áleiðis inn í hausinn á þeim velmenntuðu
ungu mönnum sem nú jarma í slíkum hys-
teríukór á netsíðum um hættur „öfgafem-
ínismans“ að eyfirska Lúkasarguðspjallið
frá því í sumar virkar næstum eins og
mjálm í samanburðinum. En það er nú ald-
eilis ekki. Sú einfalda ábending Mills að það
sé sóun á mikilvægum hæfileikum og kröft-
um að útiloka annan hluta samfélagsins frá
gæðum sem hinn hlutinn telur sjálfsögð er
einfaldlega ekki viðurkennd skoðun í
ákveðnum þjóðfélagshópum. Strax sama
dag og fréttin í 24 stundum birtist snjóaði
inn í netheima slíkum hópeflisblamm-
eringum um „öfgafemínistana“ Katrínu
Önnu en einkum þó Sóleyju Tómasdóttur að
maður varð hálf tómur í framan yfir heift-
inni og rætninni. Það er einfaldlega absúrd
að sjá hlið við hlið á bloggsíðum og vefsetr-
um vandað efni úr pennum þessara ungu
karlmanna og síðan hatursrullur sem hafa í
mesta lagi gildi sem skoðunarefni á sviði
sálfræðinnar.
Samt hafa þær Katrín Anna Guðmunds-
dóttir og Sóley Tómasdóttir í raun ekki
sagt og gert annað en það sem góðir og
vandaðir menn, hófstilltir andstæðingar
„öfgafemínismans“ á borð við Þorstein Sig-
laugsson hagfræðing (tsiglaugsson.blog.is),
sem þjóðinni er kunnur sem maðurinn sem
reiknaði Kárahnjúkavirkjun út af borðinu
og Guðmund Magnússon sagnfræðing
(dv.is), sem þjóðinni er m.a. kunnur sem
höfundur bókarinnar um Thorsarana,
myndu hafa ráðlagt öðrum í sömu stöðu:
Maður haslar sér sinn eigin völl áður en
hólmgangan hefst. Annars eru átökin alltaf
á forsendum andstæðingsins. Þetta er
grunnatriði í almannatengslum og stjórn-
málabaráttu. En þessir herramenn auk
tveggja tuga annarra minni spámanna ýja
engu að síður sterklega að því að „öfgafem-
ínisminn“ sé fyrir vikið skaðlegur frelsi
borgaranna, já og sumir, einkum margir
hinna minni spámanna, halda því raunar
blákalt fram að hann ógni samfélagsgerð-
inni. Það eru engin ný tíðindi að þeir sem
eru sannfærðir um kosti frjáls markaðs-
búskapar og ókosti hverskonar íhlutunar
hins opinbera í líf og starf borgaranna líti
svo á að félagslegar röksemdir hópa í rétt-
indabaráttu séu varhugaverðar sósíalískar
hugmyndir sem hafi aukna forræðishyggju
og ríkisafskipti að leiðarljósi. Frjálsir ein-
staklingar og haftalausir séu í fræðilegum
skilningi jafnréttháir hver öðrum og því sé
jafnrétti best tryggt með sem minnstri
íhlutun hins opinbera um þessi mál. Þetta
er falleg hugsjón sem er þess meira en verð
að hún sé útskýrð og varin. En af hverju er
mönnum um megn að setja þessar skoðanir
fram skilmerkilega og heimfæra þær upp á
aðstæður í okkar samtíma? Af hverju
bregðast menn við því sem femínistar á
borð við Sóleyju Tómasdóttur hafa að segja
með úlfúð, útúrsnúningi, háði, svívirðingum
og einelti? Hafa þeir miður góðan málstað
að verja? Því þegar rökþurrðin ein blasir
við setjast karlmenn með þrefalt háskóla-
próf niður og fá klapp á bakið og ferföld
húrrahróp hjá félögum sínum úr ungliða-
hreyfingu stærsta stjórnmálaflokks landins
fyrir að skrifa svona nokkuð (þetta á nátt-
úrlega að vera ofsafyndið): „Áður en ég
skelli mér í Valhöll að horfa á grófar klám-
myndir og borða fimm þúsund kalla með
100 ríkustu karlmönnum Íslands vil ég
beina þeim tilmælum til Sóleyjar að slappa
aðeins af.“ (Deiglan.com, 28.11.2007) Finnst
forvígismönnum ungra og aldinna sjálfstæð-
ismanna og sjálfstæðiskvenna þetta virki-
lega frábært framlag til kynningar á hug-
myndum þeirra og hugsjónum?
Stöðvum öfga-
femínistana strax!
Deiglan.com Eru hinir vel menntuðu karlmenn sem skrifa á Deigluna.com metnaðarlausir?
FJÖLMIÐLAR »En af hverju er mönnum
um megn að setja þessar
skoðanir fram skilmerkilega
og heimfæra þær upp á að-
stæður í okkar samtíma? Af
hverju bregðast menn við því
sem femínistar á borð við Sól-
eyju Tómasdóttur hafa að
segja með úlfúð, útúrsnúningi,
háði, svívirðingum og einelti?
Hafa þeir miður góðan málstað
að verja?
2 LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
Eftir Padraig Mara
padraig@hi.is
!
Við hverju má búast þegar mað-
ur innritar sig á nýtt hótel?
Hlutlausum litum, lyktinni af
hreingerningalegi og nýþvegn-
um þvotti. Húsgögnum sem
stinga ekki í augu og eru valin
eftir notagildi. Málverk sem
uppfylla tilgang sinn með því að
vekja engar tilfinningar í brjósti þeirra
sem á horfa. Þetta á, að mestu leyti, við
sama hvert er farið, frá Kína til Kanada
og yfir til Kamerún og allt er þetta með
vilja gert. Hóteliðnaðurinn ákvað það
fyrir löngu að ferðalangar vildu snyrti-
legan griðastað sem minnti ekki á neitt
sérstakt eða nokkurn sérstakan stað.
Herbergi og rúm sem gæti verið hvar
sem er, gæti verið alls staðar.
Hótel Chelsea í New York, betur þekkt
sem The Chelsea Hotel, sneiðir alfarið
hjá þessari sótthreinsuðu tísku. Bygg-
ingin sjálf svignar undan sögulegum
þunga. List, gömul jafnt sem ný, þekur
alla ganga. Í herbergjunum finnur maður
völundarhús af sprungum, dældum og
flagnandi veggfóðri. Hótel Chelsea aug-
lýsir sig sem „viðkomustað fyrir einstaka
einstaklinga“, og óneitanlega hefur fjöldi
merkilegra listamanna kallað hótelið
heimili sitt í gegnum tíðina, allt frá
Brendan Behan til Milos Forman, og
mikið hefur verið gert úr því hvernig hót-
elið stuðli að listsköpun. Hvað sem það nú
þýðir. Maður spyr sig, hvernig hótel (sem
rukkar 150 dali fyrir nóttina), eða nokkur
annar staður, geti eignað sér verk þeirra
sem læðast þar um gangana.
Í augum Chandlers var Los Angeles
sveipuð dulúð, of mikilfengleg og subbu-
leg til að geta verið af þessum heimi. Du-
blin var skáldagyðja Joyce og hans versti
óvinur. Hann reyndi að yfirgefa hana en
hún yfirgaf hann aldrei. Orhan Pamuk
átti sína Istanbúl og William Kennedy
valdi sér Albany, líklega vegna þess að
enginn annar vildi neitt með borgina
hafa. En hvað hefur hótel upp á að bjóða,
sem gæti vakið skáldagáfuna? Chelsea-
hótelið heldur í hefðina, innan veggja
þess er að finna New York sem nú hefur,
að mestu, horfið. Það var byggt í lok 19.
aldar og var eitt af fyrstu fjölbýlishús-
unum í borginni. Hönnun hússins er
áþekk öðrum risum sem er að finna á
austurströnd Bandaríkjanna, aðal-
inngangurinn gæti verið fenginn úr
hvaða St. Aidan eða Lady of Mercy frá
Gunhill Road til Hoboken. Þarna er eng-
in herbergisþjónusta, enginn matur yfir
höfuð, enginn minibar, engin MTV-áveita
inn í herbergin (nokkuð sem þeir hreykja
sér af í auglýsingum). Ósamstæð hús-
gögnin, gömul og ný, liggja óttaslegin,
umkringd gifsveggjum sem svigna undan
hverju málningarlaginu á fætur öðru.
Lyftan æpir og bilar í sífellu og á baðher-
bergjunum eru sprungurnar eins og
köngulóavefur á flísainnréttingunni.
Þarna má enn finna fyrir gamla, slæma
andanum, frá þeim tíma þegar menn fóru
á Time Square til að verða sér út um föls-
uð skilríki og kynlífsþjónustu á kosta-
kjörum, þegar menn keyptu sér heróín í
austurhluta borgarinnar, ekki dýrt kaffi.
Ljóðskáld, listmálarar, leikstjórar og
tónlistarmenn gista enn Chelsea-hótelið
þó að það sé ekki lengur nándar eins
ódýrt, en nú endurspeglar það ekki leng-
ur raunveruleikann utan veggja. Dansinn
sem þar dunar er ekki dansaður lengur.
Kannski er það öll þessi saga, öll þessi
orð sem þarna voru rituð, allar þessar
uppákomur, allir þessir söngvar og allt
það blóð sem þarna var úthellt (mörg
morð, mörg sjálfsmorð), kannski eru það
þessir draugar sem nú veita mönnum
innblástur. Kannski er það starfsfólkið,
sem hefur ekki of miklar áhyggjur af því
að bjóða góðan daginn eða elta fólk á
röndum, og leyfa þér, andskotinn hafi
það, að gera það sem þú þarft að gera.
Eða kannski eru það þykku veggirnir
sem halda hávaðanum úti, og leku glugg-
arnir sem hleypa umferðarómnum inn.
Hótel
Chelsea
Lesbók Morgunblaðsins Hádegismóum 2, 110 Reykjavík, sími 5691100, Útgefandi Árvakur hf. Ritstjórnarfulltrúi Þröstur Helgason, throstur@mbl.is Auglýs-
ingar sími 5691111 netfang augl@mbl.is Bréfsími 5691110 Prentun Prentsmiðja Morgunblaðsins