Morgunblaðið - 27.08.2007, Qupperneq 18

18 MÁNUDAGUR 27. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Fríðu Björk Ingvarsdóttur
fbi@mbl.is
Ég fór í gönguferð um hverfið mitt fyrirnokkrum dögum. Ég var rétt kominnokkrar húslengdir, áleiðis að næstahorni, þegar ég þurfti að víkja mér
undan reiðum manni sem sló til mín með hnef-
anum og reyndi að hrifsa af mér myndavélina
mína. Og þegar ég beygði fyrir horn og inn í
næstu götu sveif að mér annar samborgari minn
og hellti úr skálum reiði sinnar yfir mig vegna
þessarar sömu myndavélar, sem þó er ósköp
venjuleg – alveg eins og þær sem ferðamennirnir
brúka. Slíkt líkamlegt áreiti gagnvart mér í mínu
nærumhverfi heyrir þó sem betur fer til und-
antekninga. En bara vegna þess að ég hef alla
jafna vit á því að fara ekki út á tilteknum tímum
sólarhringsins. Rétt eins og allflestir grannar
mínir. Ég bý í 101. Þarf tæpast að nefna það. Í
póstfangi sem orðið er að samnefnara fyrir sam-
tímann á Íslandi; póstfangi sem bæði er búið að
skrifa um bók og búa til kvikmynd um.
Vegna þess hvar ég bý hef ég vanist tilhugs-
uninni um það að dópsali noti tröppurnar hjá mér
(bakatil í afgirtum garði) til að selja vöru sína. Ég
heyrði í sölumanninum fyrir utan gluggann
minn, í u.þ.b. metra fjarlægð og lét sem ekkert
væri til að baka mér ekki vandræði. Mér fannst
einna helst forvitnilegt hvert gagnverðið á
gramminu væri. Ég kippi mér ekki upp við það
þótt fólk kasti af sér vatni yfir blómabeðin mín
því rigningin skolar því í burtu. Varð reyndar um
að sjá virðulega jafnöldru mína ganga örna sinna
í garðinum hjá mér á meðan vinkona hennar stóð
hjá til að halda á veskinu hennar. En ég tíni upp
sprautunálar, bjórdósir, glös, smokka, sígar-
ettustubba, matarleifar, bréfarusl og fleira af
lóðinni eins og ekkert sé – spúla ælupollana í
burtu. Ég er orðin svo sjóuð að ég lít varla undan
við innkaupin á laugardagsmorgnum þegar ég sé
fuglana gogga í álíka ókræsilega polla á göt-
unum. Ég hef vaknað við stunur velklæddrar
konu sem braust inn í geymsluna mína og dó þar
ölvunardauða, og skemmt mér yfir tilhugsuninni
um það hvernig upplitið á henni hafi verið þegar
lögreglan skilaði handtöskunni sem hún gleymdi
daginn eftir. Mér finnst eðlilegt að læsa hliðinu
að garðinum mínum og álasa sjálfri mér fyrir að
hafa ekki endurnýjað lásinn eftir að hann bilaði.
Reiði bærði þó á sér þegar dimitterandi mennta-
skólanemar spörkuðu þannig í nýmálaðar þak-
rennurnar á mínu virðulega hundrað ára gamla
húsi að þær eru ónýtar. Sömuleiðis varð ég ill –
og reyndar líka skelkuð – þegar ég stóð í eldhús-
inu um miðnæturbilið og horfði í vantrú á hóp
jakkafataklæddra manna taka upp kústskaft fyr-
ir utan og hlaupa af stað með það rétt eins og um
burtreiðar á tímum Hróa hattar væri að ræða og
reka síðan í gegnum rúðuna á borðstofunni
minni. Sem var reyndar líka hundrað ára gömul
og úr rándýru handblásnu gleri. Og ég varð sleg-
in þegar sonur minn grillaði hamborgara fyrir
vini sína í garðinum á blíðviðrisdegi í fyrrasumar.
Á meðan foreldrarnir brugðu sér í kvöldgöngu í
kringum tjörnina bar að fólk sem vildi komast í
„partíið“. Ungmennin lokuðu hliðinu inn í garð-
inn en óboðnu gestirnir létu ekki segjast, spörk-
uðu því upp (enn einni hundrað ára gamalli völ-
undarsmíði úr járni sem þurfti að gera við) kýldu
unga stúlku í andlitið og pilt í brjóstið. Lögreglan
kom reyndar tilkölluð en þótti ekki taka því að
skrifa skýrslu því ólátabelgirnir höfðu þegar
skallað mann og nefbrotið á Skólavörðustíg sem
vildi ekki leyfa þeim að kyssa kærustuna sína.
Það þótti m.ö.o. nóg á ófriðarseggina að sinni.
Þau málalok unnu þó ekki á óróa minnar fjöl-
skyldu.
Undanfarið ár hef ég tekið því – að því er mér
finnst sjálfri – með aðdáunarverðri rósemd þótt
þrisvar sinnum hafi verið ráðist á bílinn minn
með hnífi og einu sinni brotin í honum rúða.
Þrjár heimsóknir á sprautuverkstæði og ein
vegna rúðunnar á rúmu ári eru bara hversdags-
viðburðir í mínu hverfi segir lögreglan, þetta er
víst alltaf að gerast. Og auðvitað hringi ég bara í
lögregluna til að fá skýrsluna fyrir trygging-
arfélagið því lögreglan gerir ekkert í málum á
borð við þessi – það er víst alveg tilgangslaust.
Mér finnst óhugsandi annað en að vera sjálfs-
ábyrgðarlaus með bílinn minn, og lét mig hafa
það að punga út fé fyrir hellulögn á stóran hluta
flatarinnar í annars litlum garðinum mínum til að
koma bílnum í skjól um helgar. Það er nefnilega
svo þreytandi fyrir vinnandi fólk að vera alltaf
með bílinn sinn á verkstæði. Kostnaður af
skemmdarverkum á mínum eigum í miðborginni
undanfarið ár nemur um líklega um tólf til fjór-
tán hundruð þúsundum – hundrað þúsundum á
mánuði. En ég er vel tryggð og reyni að velta
mér ekki of mikið upp úr veseninu.
Ofangreint er þó bara mín persónulega
reynsla, að sjálfsögðu. Reynsla eins íbúa, í einu
húsi við eina elstu götu borgarinnar, sem kennd
er við sjálfan landnámsmanninn Ingólf. Það stæl-
ir þó í mér bakuggann þegar ég heyri að ég er
ekki ein um reynslu af þessu tagi. Nágrannakona
mín ein spurði mig á förnum vegi í liðinni viku
hvort ég svæfi við opinn glugga. Ég sagðist gera
það virka daga en ekki um helgar. „Ég líka“,
svaraði hún, eins og það væri sjálfsagt mál að fá
ekki ferskt loft um helgar. Við ræddum líka um
notkun á eyrnatöppum, sem ég get t.d. ekki not-
að, en hún segir reynast sér mjög vel. Eiginlega
alltof vel, því hún hefur tvisvar lent í því að
ókunnir menn spenni upp hjá henni gluggana og
komi óboðnir inn til hennar án þess að hún heyri
til þeirra – annan fann hún í rúminu sínu. Ég
velti því fyrir mér hvort hún myndi heyra í reyk-
skynjara ef kviknaði í hjá henni, en lét það vera
að spyrja. Ég las líka í Morgunblaðinu sl.
fimmtudag að granni minn neðar úr götunni
hefði verið kýldur þegar hann spurði mann sem
var að pissa á húsið hans hvað hann væri að gera.
Svo heyrði ég í enn annarri grannkonu minni í
hverfinu 101 sem býr á vetrum í miðborg Parísar
en á sumrin í bakhúsi við Laugaveginn. Hún
sagði mér að sjálf milljónaborg hins ljúfa lífs
væri hreint og beint friðsæl miðað við Reykjavík.
Samt skemmtir fólk sér víst ágætlega í París –
þótt ótrúlegt megi virðast. Fyrir fimm eða sex
árum var, að hennar sögn, bannað í París að leika
tónlist eftir miðnætti á krám og klúbbum í allri
borginni. „Meira að segja á einum frægasta
djassklúbbi Parísarborgar New Morning, er
hætt að spila klukkan tólf. Þeir sem vilja
skemmta sér fram eftir nóttu taka leigubíla á
næturklúbba“, útskýrði hún. Klúbbarnir eru þar
sem þeir trufla engan, hljóðeinangraðir og þann-
ig frá þeim gengið að af þeim er hvorki hávaða-
mengun né umhverfisspjöll. Parísarbúar sömdu
sig að þessum nýju reglum án sögulegra átaka.
„Fólk fer bara fyrr út á lífið. Íbúar í París láta
nefnilega ekki vaða yfir sig eins og hér, þar sem
þeir eru eins og hvert annað aukaatriði. Í flestum
löndum væri það sem dynur á fólki hér í mið-
borginni álitið vera brot á mannréttindum og
friðhelgi heimilisins“, sagði hún. Ég fékk líka
staðfestingu frá íbúa í miðborg Berlínar um að
þar giltu áþekkar reglur; barir í miðborginni loka
skömmu eftir miðnætti og þá taka við nætur-
klúbbar sem staðsettir eru utan íbúabyggðar. Og
til að klykkja út með enn einni sögu af lang-
þreyttu fólki í 101; ég frétti af rótgrónum mið-
borgaríbúum – í þriðja ættlið – sem velta því fyr-
ir sér að færa gamla, fallega og nýuppgerða
fjölskylduhúsið af grunninum sem það hefur
staðið á í rösk hundrað ár, í rólegra hverfi og fá
síðan byggingarverktaka til að byggja atvinnu-
húsnæði á miðborgarlóðinni fyrir sig. Reyndar
hef ég heyrt af tveimur fjölskyldum sem eru með
áform af þessu tagi.
Þegar ég flutti í hverfið mitt fyrir tíu árum síð-
an var ég mun næmari fyrir umhverfi mínu. Ég
tók mannlífið meira inn á mig og hélt til að
mynda að það væri verið að nauðga eða mis-
þyrma fólki sem öskraði. Frá þessum fyrstu ár-
um minnist ég sérstaklega barnungrar stúlku
s
d
g
þ
f
s
h
þ
i
Þ
þ
þ
ó
l
„
ö
n
e
i
m
f
s
u
v
þ
h
v
O
k
e
g
a
a
m
s
f
s
a
s
h
f
s
M
a
þ
f
b
m
m
e
s
s
h
l
r
e
d
g
h
Gönguferð
Menningarnótt „Fólk sem kann sig í sínum Kringlu
samlega fram af sér beislinu í bænum á nóttunni og
SVARA FULLUM HÁLSI
Áhrifamenn í Bandaríkjunumhafa að undanförnu haldiðuppi töluverðri gagnrýni á
Nuri al-Maliki, forsætisráðherra
Íraks. Maliki hefur svarað þeim full-
um hálsi eins og vera ber. Það er ekki
ráðamanna í Bandaríkjunum að
ákveða hver skuli vera forsætisráð-
herra Íraks.
Eitt það bezta, sem Bandaríkja-
menn hafa gert í Írak er að tryggja að
þar færu fram lýðræðislegar kosn-
ingar til þings Íraka. Það tókst og á
grundvelli þeirra kosningaúrslita var
mynduð ríkisstjórn í Írak.
Bandaríkjamenn geta ekki ákveðið
að Maliki, sem myndaði ríkisstjórn í
Írak að loknum þingkosningunum láti
af embætti forsætisráðherra, þótt
þeir telji að hann hafi náð takmörk-
uðum árangri í störfum sínum. Það er
þingið í Írak, sem getur tekið þá
ákvörðun en ekki Bandaríkjamenn.
Fyrir nokkrum vikum vakti Bush,
Bandaríkjaforseti, athygli á þessari
staðreynd. Hann benti á að Banda-
ríkjamenn gætu ekki sett af lýðræð-
islega kjörna ríkisstjórn í Írak. Í
þessum efnum talar forsetinn af
meira viti en ýmsir andstæðingar
hans.
Það voru Bandaríkjamenn, sem
tryggðu framgang lýðræðis í Írak og
nú sitja þeir uppi með afleiðingar
þess, hvort sem þeim líkar betur eða
ver.
Bush hefur sagt ýmislegt fleira af
viti að undanförnu eins og m.a. var
rakið í fréttaskýringu í Morgun-
blaðinu í gær. Forsetinn hefur vakið
athygli á því, að brottför Bandaríkja-
manna frá Írak væri erfiðleikum
bundin. Í því sambandi hefur hann
minnt á hvað gerðist, þegar Banda-
ríkjamenn yfirgáfu Víetnam. Hver
urðu örlög þeirra Víetnama, sem
studdu Bandaríkjamenn í stríðinu
þar? Þeir urðu að sjálfsögðu fyrir
barðinu á þeim, sem tóku völdin og
margir þeirra flúðu land.
Það ber í sjálfu sér að fagna því, að
Bush rifjar þetta upp. Bandaríkja-
menn hafa yfirleitt ekki haft áhyggj-
ur af örlögum þeirra, sem hafa stutt
þá í átökum á borð við þau, sem fóru
fram í Víetnam og fara nú fram í Írak.
Hið sama mun óhjákvæmilega ger-
ast í Írak, þegar Bandaríkjamenn
fara þaðan.
Það er hins vegar gott til þess að
vita, að Bandaríkjaforseti gerir sér
grein fyrir þessu og að honum stend-
ur ekki á sama. Sá stjórnmálamaður
Víetnama, sem studdi Bandaríkja-
menn bezt þar í landi, Ngo Dinh
Diem, var drepinn eftir að CIA hafði
gefið grænt ljós á að honum yrði fórn-
að. Bandaríkjamenn hafa fórnað
mörgum bandamönnum sínum víða
um heim. Það verður fróðlegt að sjá,
hvort Maliki verður að lokum fórnað
og þá hvernig.
Fyrir Bandaríkjamenn sjálfa er
þetta grundvallaratriði. Þeir munu
enga bandamenn eiga eftir ef það
verður lýðum ljóst, að þeim er fórnað,
þegar hagsmunir Bandaríkjamanna
krefjast þess að svo verði gert.
ÓRÓI Í MYANMAR
Í fyrsta skipti í mörg ár hafa komiðfram vísbendingar um, að ekki sé
allt sem sýnist í Myanmar, sem áður
var kallað Burma. Síðustu daga hafa
borizt fréttir af átökum á götum
helztu borgar landsins vegna mikillar
hækkunar á eldsneytisverði. Herfor-
ingjastjórnin, sem ríkt hefur í landinu
í áratugi hefur barið uppreisnina nið-
ur og fangelsað helztu leiðtoga henn-
ar. Þó stóðu átökin í nokkra daga.
Samhliða þessum fréttum hafa bor-
izt vísbendingar um, að fleiri hópar
andófsmanna séu orðnir til en þeir
sem slegið hafa skjaldborg um Aung
San Suu Kyi, helzta leiðtoga stjórn-
arandstöðunnar í landinu, sem verið
hefur í stofufangelsi um langt árabil.
Þessir nýju hópar eiga rætur sínar í
stúdentauppreisn fyrir tveimur ára-
tugum.
Óróinn í Myanmar hefur vakið at-
hygli víða um heim, þó sérstaklega í
Bretlandi vegna gamalla tengsla
Bretlands og Myanmar en einnig í
Bandaríkjunum, þar sem einhverjir
andófshópar eru starfandi.
Herforingjunum í Myanmar hefur
tekizt að einangra landið og loka því.
Stórveldin hafa ekki svo mikla
hagsmuni af breyttu stjórnarfari í
Myanmar, að þau sinni landinu og
málefnum þess að nokkru ráði. Að
vísu eru refsiaðgerðir í gangi en þær
eru taldar hafa lítil áhrif m.a. vegna
þess, að Evrópuþjóðir taki takmark-
aðan þátt í þeim.
Herforingjarnir eru yfirleitt lítið
menntaðir og þekkja lítið veröldina
utan landamæra Myanmar. Þeir
hugsa um það eitt að halda völdum.
Stundum hefur verið sagt, að Sam-
einuðu þjóðirnar eigi ekki að reyna að
hafa áhrif á stærstu deilumál á milli
þjóða svo sem í Mið-Austurlöndum en
að samtökin eigi að geta haft áhrif á
öðrum svæðum, þar sem hagsmunir
stórveldanna eru ekki jafn miklir.
Sameinuðu þjóðunum hefur hins
vegar orðið lítt ágengt í Myanmar,
sem væntanlega er til marks um, að
möguleikar samtakanna til þess að
hafa einhver áhrif eru mjög takmark-
aðir.
Vestrænu stórveldin mundu vafa-
laust vakna upp af löngum dvala í
sambandi við málefni Myanmar, ef í
ljós kæmi að Kínverjar væru að seil-
ast þar til áhrifa, sem vel getur gerzt.
Þá mundu Bandaríkjamenn sennilega
telja, að hagsmunum þeirra væri ógn-
að.
En svo er auðvitað spurning, hvað
Vesturlandaþjóðum koma málefni
Myanmar við. Hafi menn áhyggjur af
því, að lítil og ljót herforingjaklíka
hafi lagt undir sig eitt Asíuríkjanna sé
eðlilegast að nágrannaríkin láti sig
málefni þessa ríkis einhverju varða.
Óróinn, sem hefur brotizt fram síð-
ustu daga vegna verðhækkunar á
benzíni bendir hins vegar til að undir
niðri kraumi óánægja og löngun til
uppreisnar.