Morgunblaðið - 27.08.2007, Blaðsíða 19

sem sat grátandi í garðinum hjá mér á sunnu-
dagsmorgni með sundurskornar iljarnar eftir
glerbrotin á götunni. Ég bauð henni inn til að
þrífa sig af því ég vorkenndi henni, hringdi síðan
fyrir hana svo hún kæmist heim. Nú er ég orðin
svo harðbrjósta að „venjuleg“ öskur og læti
hreyfa ekki við mér. Ég sef meira að segja
þokkalega þótt glösin dynji með brothljóðum fyr-
ir utan (lokaðan) gluggann minn.
Og því skyldi ég þá vera að tíunda þettaallt saman opinberlega núna fyrst um-hverfi heimilis míns í miðborginni hef-ur alltaf verið dálítið frekt til fjörsins?
Það er vegna þess að undanfarna mánuði er eins
það sem áður virtist í mínum augum „einungis“
þreytandi áreiti sé orðið að hreinni og beinni
óöld. Í húsnæði þar sem áður voru kaffihús er
lokuðu um leið og verslanir, eða spiluðu tónlist á
„þolanlegum“ hljóðstyrk á meðan fólk sat yfir
ölkrús fram eftir kvöldi og jafnvel nóttu, eru nú
næturklúbbar sem varla láta á sér kræla fyrr en
eftir miðnætti. En þá með slíkum látum að dúnn-
inn dúar taktfast í koddanum mínum til hálfsex á
morgnanna. Í u.þ.b. fimmtíu til hundrað metra
fjarlægð við heimili mitt hafa sl. tíu ár verið
starfrækt fjölmörg kaffihús, krár og barir en ein-
ungis örfáir þessara veitingastaða hafa verið til
vandræða allan þann tíma, fyrr en nú. Fram að
þessu virtist sem veitingamenn reyndu að stilla
hávaðanum í hóf, gæta þess að viðskiptavinirnir
væru innandyra og að enginn færi út með áfengi.
Og maður virti viljann fyrir verkið. Upp á síð-
kastið virðist hins vegar sem veitingamenn sjái
ekki tilganginn í því að halda friðinn við ná-
granna sína – sem borgaryfirvöld, lögregla og
aðrir eftirlitsaðilar veiti ekki lengur það aðhald
að menn láti segjast. Þannig má af mínu heimili
með léttum leik greina tónlistarstefnur þriggja
skemmtistaða – en einungis á þeim tíma þar sem
flestir aðrir en næturhrafnarnir á djamminu sofa
svefni hinna réttlátu; frá hálfeitt til hálfsex
aðfaranætur laugardaga og sunnudaga. Og
stundum mánudaga eins og um verslunarmanna-
helgi og hvítasunnu, og reyndar í sérlega ýktu
formi á dögum á borð við síðasta vetrardag,
sautjánda júní, þegar Gay Pride stendur yfir og á
Menningarnótt. Um páska, jól og áramót, og svo
auðvitað líka þegar nýtt kreditkortatímabil hefst,
þegar skólar byrja og þegar þeim lýkur. Þegar
fólk fær útborgað, jólahlaðborðin hefjast, þorra-
blótin, árshátíðavertíðin o.sfrv. o.s.frv. Eða
m.ö.o. nánast allar helgar nema þegar veður er
með afbrigðum vont eða fólk timbrað og blankt
eftir fyrrnefnd stórtilefni.
Svo virðist sem reykingabannið hafi gert út-
slagið. Stór hluti gesta öldurhúsanna skemmtir
sér nú úti af því þar má reykja. Af hverju þróunin
hefur orðið eins og raun ber vitni er þó ekki alveg
ljóst, því eins og ýmsir hafa bent á á þá ríkir
reykingabannið allan sólarhringinn en veldur
ekki vandræðum fyrr en á nóttunni. Það virðist
deginum ljósara að þótt ráðstafanir hafi verið
gerðar til að tryggja að reykingabannið væri
haldið innandyra, þá hafa engar ráðstafanir verið
gerðar til að mæta afleiðingunum af banninu ut-
andyra. Þannig leiðir bannið t.d. til þess að ekki
einungis reykingafólk drekkur úti undir berum
himni, heldur slást í þann hóp fjölmargir sem
ekki reykja – en drekka og láta ýmsum illum lát-
um. Afmarkaðir reitir, eða jafnvel svalir, fyrir
framan eða aftan staði á borð við Sirkus, Boston,
Prikið, Q-bar og Sólon, eru stappaðir af fólki sem
hegðar sér alveg eins þar og inni á stöðunum.
Samt hefur meiningin með reykingabanninu
varla verið sú að stækka umráðasvæði skemmti-
staðanna og færa hluta þeirra út undir bert loft
yfir blánóttina? Í áfengislögum er bannað að
„bera með sér áfengi út af veitingastað“. Meira
að segja þeir staðir sem hafa sérstakt leyfi til að
veita áfengi á skilgreindum svæðum utandyra
mega ekki gera það eftir klukkan tíu á kvöldin.
Er nema von að fólk spyrji af hverju veit-
ingamönnum er leyft að brjóta áfengislög til að
framfylgja lögum um reykingarbann? Kannski
er það þannig á Íslandi að ef nógu margir brjóta
lögin þá þurfi lögreglan ekki að bregðast við því,
gefist einfaldlega upp fyrir ofureflinu. Með sömu
rökum ættu sem flestir að keyra of hratt því þá
hættir kannski lögreglan að sekta fyrir hrað-
akstur!
Þegar ég kvarta yfir tillitsleysi fólks í garð
okkar miðborgarbúa, reka ótrúlega margir upp
stór augu. „En þú valdir að búa þarna!“ segir fólk
„við hverju bjóstu eiginlega?“ Það er eins og ekk-
ert samhengi sé á milli hugmynda almennings
um miðborgina að nóttu og að degi. Enda má til
sanns vegar færa að borgarbúar nota miðborgina
helst til að skemmta sér. Verslun og þjónusta
hefur að mestu færst í aðrar miðjur – Kringluna
og Smáralind. Tengsl hins almenna höfuðborg-
arbúa við miðborgina eru ekki lengur eins og
mín, í gegnum hversdaglegar erindagjörðir að
degi til. Fólk sem kann sig í sínum Kringlum og
Smáralindum á daginn – og hugsanlega á Lauga-
veginum á góðviðrisdögum – sleppir gjörsamlega
fram af sér beislinu í bænum á nóttunni og brýt-
ur allar reglur um velsæmi og tillitssemi. Er óal-
andi og óferjandi. Mér er sem ég sæi það þola
það sem ég bý við í sínum hverfum.
En þrátt fyrir þetta allt saman er staðreyndin
samt sú að húsnæðisverð í póstnúmerinu 101 er
eitt hið hæsta á landinu. Svo einhverjir hljóta að
eiga sér draum um gott líf í mínu hverfi. Sá
draumur verður til vegna þess að þar er að finna
fallegustu götur og hús borgarinnar og svæðið er
líklega það eina á landinu sem minnir á búsetu í
stórborg. Ástæðurnar fyrir ásókn í búsetu í 101
eru í takti við strauma samtímans erlendis. Í 101
er til að mynda mun auðveldara en í öðrum
hverfum að komast af án þess að eiga bíl. Íbúar
komast fótgangandi í þjónustu af öllu tagi, til
skósmiðs, í bakarí, fiskbúð, ostabúð, heilsubúð,
lágvöruverðsverslun, vínbúð, banka og heilsu-
gæslu. Einnig er hægt um vik hvað menningar-
neyslu varðar; myndlistarsýningar, leikhús,
ópera, tónleikar og bíósalir eru í göngufjarlægð
frá heimilum auk þess sem frábær útivistarsvæði
á borð við Hljómskálagarðinn, höfnina, Gróttu og
Laugarnesið eru á næsta leiti.
Sá lífsstíll sem íbúum 101 stendur til boða
höfðar því til margra – er meira að segja um-
hverfisvænn. Hann höfðar ekki síst til þeirra
sem hafa búið við áþekk skilyrði erlendis, þeirra
sem ekki vilja ferðast langar leiðir til vinnu eða í
þjónustu, þeirra sem finnst miðborgarkjarni
áhugaverðara umhverfi en svefnhverfin. Þá
liggja einnig menningarsöguleg rök að baki
áhuga margra á miðborginni; sú staðreynd að
þar er til staðar nokkuð söguleg hefð í borg-
arþróun er mótast af norræni byggingarsögu,
sem er lítt áberandi í öðrum borgarhlutum.
Margir íbúar miðborgarinnar hafa lagt mikið af
mörkum til að viðhalda menningarhefð lands-
manna, ekki síst þeir sem búa í sögufrægum hús-
um og hafa lagt út ómældan kostnað og fyrirhöfn
við endurnýjun þeirra – öllum borgarbúum til
sóma. Sú uppbygging sem í slíkum gjörðum felst
fyrir þá ásýnd sem allir lofa á tyllidögum, er fót-
um troðin þegar ölæðið rennur á fólk eftir mið-
nættið.
Sumir segja að dýrðin í næturlífi miðborg-arinnar sé verðmætt aðdráttarafl, ekkisíst fyrir útlendinga sem finnist frábærtað geta á þessum stutta spotta frá
Bankastræti upp að Klapparstíg fundið tugi
skemmtistaða af öllu tagi sem opnir eru fram í
morgunsárið. Þetta sé einstakt. Ég er viss um að
það er satt. En ég velti því fyrir mér hvort ekki
séu til ferðamenn sem fá óbeit á þessum lifnaði.
Og ég velti því líka fyrir mér hvort þetta ástand
sé það sem við kjósum að beita til að gæða mið-
borgina „lífi“, eða bera hróður okkar til um-
heimsins.
Myndirnar sem fylgja þessum skrifum voru
teknar í gönguferðinni um hverfið mitt á Menn-
ingarnótt. Í gönguferðinni þar sem myndavélin
fór svo óskaplega fyrir brjóstið á miðborgar-
gestum að ég tók flestar myndirnar undan trefl-
inum mínum til að verða ekki lamin. Þeirri sömu
Menningarnótt er menn voru almennt svo
ánægðir með; þar sem allt fór „stórslysalaust
fram“, eins og lögreglustjóri lýsti því. Hann við-
urkenndi reyndar í Morgunblaðinu tveimur dög-
um seinna að „töluvert mikið [hafi verið] um ölv-
un og eitthvað um slagsmál og pústra og annað í
þeim dúr.“ Og svo hafi líka verið „nokkuð um
skemmdarverk.“ En eftir stendur að svo virðist
sem gríðarleg ölvun hundruða ef ekki þúsunda
manna fram undir morgun, hávaði, subbuskapur
og fjölmargar kvartanir til lögreglu sé metið sem
viðunandi ástand í hjarta höfuðborgar lands sem
ekki telur nema um þrjúhundruð þúsund sálir.
Að ef hátíð líður hjá án þess að fólk verði fyrir
stórfelldum líkamsárásum og enginn lætur lífið,
megi vel við una.
Ég tek auðvitað undir þau orð lögreglustjór-
ans að það að efla löggæsluna um helgar „dugi
ekki eitt og sér til þess að ná góðum tökum á
þeim vanda sem við er að etja“. Þau vekja með
mér von um að til þess bær yfirvöld sjái til þess
að mannasiðir nái aftur fótfestu á Íslandi. En er
lögreglustjóri talar um mikilvægi sýnileika og
gagnsemi gönguhópa, minnkar trú mín á gjörðir
hans. Mér finnst nefnilega umhugsunarvert að
vaskur – og mjög svo sýnilegur – gönguhópur
laganna varða sem ég gekk í humátt á eftir á
Laugaveginum á Menningarnótt, þegar klukkan
var rétt að verða sex um morguninn, hafði hvorki
afskipti af drukknu fólki sem lá þar afvelta, fólki
sem braut glös við nefið á þeim eftir að hafa
teygað úr þeim síðasta sopann, né af þeim sem
migu utan í hús. Sömuleiðis finnst mér umhugs-
unarvert að þegar ég vatt mér að lögreglumanni
í bíl við hornið á minni götu í ærandi hávaðanum
frá skemmtistöðunum og spurði hann hvort það
mætti hafa svona hátt um miðja nótt, þá yppti
hann bara öxlum og sagði „Ég veit það ekki“.
Verst þykir mér þó að þótt ég hafi hringt tvisvar
í lögregluna þessa umræddu nótt menningar í
Reykjavík vegna háreystinnar og látanna og lög-
reglan hafi lofað að láta lækka í tónlistinni, þá
skiluðu umkvartanir mínar sér ekki á veitinga-
húsið sem ég kvartaði yfir. Í það minnsta kann-
aðist veitingastjóri staðarins ekki við það þegar
ég labbaði við hjá honum daginn eftir.
Áður en ég lagði upp í þessa hversdagslegu
gönguferð um hverfið mitt um síðustu helgi
hvarflaði að mér að hringja í borgarstjórann og
bjóða honum í tebolla heim í eldhús til mín og fá
hann svo á rúntinn með mér. En ég gerði það
ekki af tillitssemi við hann – kunni ekki við að
gera honum ónæði á þessum tíma sólarhrings-
ins. En mér varð hugsað aftur til hans þegar ég
kom heim um hálfsjöleytið til að leggja mig. Því
þá tóku við drunurnar af bílum hreinsunardeild-
ar borgarinnar sem stóðu yfir í nærri tvo tíma til
viðbótar. Hvernig væri að láta það vera að
hreinsa upp eftir næstu stórátök í borginni og
leyfa borgarbúum að vakna upp við timbur-
mennina; leyfa þeim að sjá óhroðann sem skilinn
er eftir; skoða ummerkin um næturlífið sem ekki
virðist mega hrófla við?
ð um hverfið mitt
Morgunblaðið/Fríða Björk Ingvarsdóttir
um og Smáralindum á daginn – og hugsanlega á Laugaveginum á góðviðrisdögum – sleppir gjör-
brýtur allar reglur um velsæmi og tillitssemi. Er óalandi og óferjandi.“
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. ÁGÚST 2007 19