Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1968, Side 13

ég ekki. Enda ekki um síldar-
farma af Skagafirði að ræða.
Félagið átti upphaf að fleiru,
bæði frá fyrstu hendi og í félagi
við aðra, sem of langt yrði upp
áð telja.
Eitt var það mál, er félags-
menn lögðust þungt á móti, en
það var að maður, sem hafði með
útgerð að gera, væri tilnefndur
sem skoðunarmaður skipa og
báta. Töldu þeir það geta haft
hinar alvarlegustu afleiðingar og
sendu frá sér margvíslegar á-
bendingar þetta mál varðandi, en
þær munu hafa fengið misjafnar
undirtektir.
Það er öllum kunnugt, sem les-
ið hafa skráðar heimildir og
einnig eldri mönnum, er muna
nokkuð aftur í tímann, að Norð-
menn þóttu nokkuð álgengir við
landhelgi okkar, þegar þeir voru
að hefja herpinótaveiði hér við
land. — Ennfremur voru mikil
brögð að því, að reynt væri að
koma norskum skipum undir ein-
hverjar þær íslenzkar heimildir,
að þau mættu veiða innan ís-
lenzkrar landhelgi. Voru oft þau
ráð tekin að fá íslenzka skip-
stjóra á skipin, án þess þó að
skipin yrðu skráð sem íslenzk
eign. Þetta var eitt af mörgu, sem
Skipstjórafélag Norðlendinga lét
sig varða og lagðist þá alveg á
móti þessari skipan og reyndi allt
sem það gat til þess, að íslenzkir
skipstjórar létu ekki hafa sig til
slíkrar atvinnu. Af gjörðabókum
félagsins má sjá, að félaginu hef-
ur orðið töluvert ágengt í málinu,
enda bar mikið á þessu við bæjar-
dyr félagsins, þar sem síldarverk-
smiðjan í Krossanesi var norsk
eign og aðalflotinn, sem lagði upp
í verksmiðjuna, voru norsk skip.
Ekki þróaðist félagið þannig,
að engin átök yrðu innbyrðis í
því. Áður en ég skýri frá því nán-
ar, vil ég geta þess, að strax eftir
stofnun þess hafði það tekið þá
stefnu að vera á móti hvers kon-
ar undanþáguveitingum í starfi
skipstjóra eða stýrimanna. Þótt
félagið á seinni árum vegna
breyttra viðhorfa í sjávarútvegi
landsmanna neyddist til að mæla
VÍKINGUR
Þorsteinn Stefánsson, liöfundur þessarar
greinar. Hann var forinaSur félagsins í 7 ár.
með nokkrum undanþágum, er fé-
lagsandinn sá sami í dag og allt
frá stofnun að vera á móti öllum
undanþágum í þessum störfum.
Skal þá skýrt frá tveimur hin-
um stærstu ófriðaröldum, sem
gengu innbyrðis ýfir félagið, og
munaði minnstu að hin síðari
klyfi það.
Áður en skipstjórafélagið var
stofnað, hafði sýslumanni Eyja-
fjarðarsýslu orðið þau mistök á
að gefa nokkrum mönnum, er
höfðu 30 smálesta próf, stýri-
mannsskírteini allt að 300 brúttó-
smálestir í innan- og utanlands-
siglingum. Hvernig þessi leiðu
mistök urðu til, upplýstist aldrei,
sem frá félagsins hendi var á
margvíslegan hátt reynt að kom-
ast eftir. Við stofnun félagsins
urðu sumir þessir menn, er hlut
áttu að máli, meðal stofnenda.
Þegar þetta upplýstist innan fé-
lagsins risu talsverðir úfar. —
Gengu nú klögumálin sitt á hvað,
svo sem bækur félagsins frá þess-
um tíma sýna. Er staðið í sífelld-
um viðtölum, bréfaskiptum og
skeytasendingum við sýslumann
Eyj afj arðarsýslu, skólastj óra
Stýrimannaskólans og Stjórnar-
ráðið. Voru á fundum heitar um-
ræður. Vildu sumir bera klæði á
vopnin, þar sem þetta snerti hags-
muni félaga Skipstjórafélagsins,
en aðrir vildu engum sönsumtaka
og kröfðust ábyrgðar þeirra, er
þessi mistök höfðu gert, jafnvel
og ekki síður þeir félagar, sem
fengið höfðu þessi ólöglegu skír-
teini í hendur. Endir á þessu varð
sá, að þessi umdeildu skírteini
voru felld úr gildi, en þeir sem
höfðu haft þau, fengu skírteini í
innanlandssiglingum allt að 300
brúttó-smálestir.
Hélzt nú sæmilegur friður inn-
an félagsins um mörg ár, þar til
félagið fær bréf, þar sem það er
beðið að mæla með undanþágu
handa skipstjóra, sem ekki hafði
réttindi, en verið var að smíða
skip beinlínis handa honum. —
Fundi þeim, sem haldinn var út
af þessu máli, ætla ég ekki að
lýsa fyrir lesendum, en hann end-
aði með því, að mælt var með
undanþágunni, sem hafði þau
áhrif eftir á, að stjórn félagsins
sagði af sér. Tók þó síðar á ný
við stjórnarstörfum fyrir beiðni
margra félaga.
Árið 1920 var því hreyft á fé-
lagsfundi, að félagið þyrfti að
eignast fána, en eins og svo oft í
starfsemi félagsins háði fjár-
skortur framkvæmdum. Það er
fyrst árið 1939, sem fánahug-
myndin verður að veruleika, en
þá eignaðist félagið fagran fána.
Ein var sú stofnun, sem Skip-
stjórafélag Norðlendinga hafði
mikla andúð á frá upphafi starf-
semi hennar, en það var Síldar-
einkasalan. Var mikið um bréfa-
skriftir og munnleg viðtöl við
stjórn einkasölunnar og alþingis-
menn með tilmælum um, að þetta
fyrirtæki yrði lagt niður, sem þó
ekki fékkst fyrr en það lagðist út
af sjálfkrafa, sem ekki gekk þó
hávaðalaust og hafði þung eftir-
köst.
Á fyrstu starfsárum félagsins
virðist sem meðlimum þess hafi
ekki þótt matsveinar á fiskiskipa-
flotanum héðan frá Akureyri
vaxnir sínu starfi, voru þá ekki
gerðar sönni kröfur um fæði og
nú. Árið 1919 ákveður félagið að
koma á námskeiði fyrir matsveina
á fiskiskipum. Er ráðinn kennari
og námskeiðið auglýst. En þá
bregður svo við, að enginn sækir
13