Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1968, Side 24

Örn Steinsson:
STERK SAMTÖK
Félagsfáni Vélstjórafélags íslands er hvítur. — Á myndinni
cr Hallgrímur Jónsson, sem var formaSur félagsins í 24 ár;
og eiginkona hans, Rannveig GuSmundsdóttir, en þau hjónin
gáfu félaginu þetta nýja flagg.
«----------------------------------------------------------------a
Á merkum tímamótum sem
þeim, er við minnumst 30 ára af-
mælis heildarsamtaka yfirmanna
á íslenzkum skipum, kemur margt
upp í hugann.
Ég sé fyrir mér í fjarlægð hina
fyrstu skipstjóra mynda félagsitt
Ölduna árið 1893. Okkur, sem enn
erum á bezta skeiði, finnst þetta
langur tími, sem er þó ekki nema
meðal mannsævi.
Á þessu tímabili hafa geysileg-
ar framfarir orðið með þjóð okk-
ar og gjörbreyting orðið á högum
alls almennings í landinu. Frá
kútterum og skútum, sem stór
skip þóttu á þeim tíma, þótt ekki
væru stærri en 60—100 tonn, þró-
aðist flotinn í mótorbáta og eim-
knúin togskip, og loks fengum við
myndarleg flutningaskip. Þróunin
hin síðari árin hefur svo orðið
sú, að skipin verða stærri og full-
komnari.
Með tilkomu hinna nýju vél-
knúðu farartækja kemur ný stétt
fram á sjónarsviðið, en það eru
vélstjórarnir. Þeir stofna fyrsta
stéttarfélag sitt árið 1909 og vekja
strax athygli fyrir samtakamátt
sinn, sem verið hefur mjög til
fyrirmyndar allt fram á þennan
dag.
Með komu vélanna verður
breyting á störfum manna um
borð, stéttaskipting er komin og
skipstjórnarmennirnir verða ekki
alls ráðandi um borð og áður var.
Rísa þá nokkrir úfar með mönn-
um, þótt jafnan ristu ekki djúpt.
En þó nægilega djúpt til að koma
í veg fyrir félagslegt samstarf.
Þannig má sjá í fundargjörðar-
bókum félaganna fremur kaldan
anda á stundum stétta í milli. —
Þessi kali kemur þó ekki ein-
göngu í ljós milli þilfarsmanna
og vélaliðs, heldur og milli sams-
konar starfshópa með mismun-
andi menntagráðu. Leifar þessa
sjást enn í dag og koma fram í
því, að í Reykjavík einni skulu
vera 4 félög skipstj órnarmanna
starfandi og 2 félög vélstjóra.
Og myndi ég segja ósamræmið
öllu meira hjá skipstjórnarmönn-
um þar sem félagar hinna ýmsu
skipstj órnarmanna-félaga hafa
hlotið mjög svipaða menntun úr
sömu menntastofnun.
Hvað vélstjórana snertir hef-
ur málið horft dálítið öðruvísi við,
þar sem tvær leiðir hafa verið
farnar við skólun vélstjóra ogþað
á vegum óskyldratveggjamennta-
stofnana. Með nýrri kennslulög-
gjöf, sem byrjað er að kenna eft-
ir í einni stofnun ættu vélstjór-
arnir að geta orðið ein heild í ein-
um félagssamtökum. Að þessu er
nú unnið og er það von mín að
takast megi að sameina þessar
tvær voldugu félagseiningar í
eina sterka heild og þar með
mynda félagskjarna, sem tryggir
félögum þess meiri festu og meira
félagslegt öryggi.
Svo virðist sem vélstjórnar-
menn komi fyrstir auga á að víð-
tækt samstarf starfandi sjó-
manna sé happadrýgst til að
koma málum í höfn.
Þannig kemur fram tillaga á
fundi Vélstjórafélags Islands ár-
ið 1922 um að stofna Farmanna-
ráð 12 manna, sem yrðu úr röð-
um skipstjóra, stýrimanna, vél-
stjóra og háseta. Skyldi þetta ráð
ræða öll sameiginleg hagsmuna-
og öryggismál sjómannastéttar-
innar og beita sér fyrir fram-
VÍKINGUR
24