Náttúrufræðingurinn - 1933, Qupperneq 10

40
nAttúrufr.
Botngróðíir sjávaríns.
Útvarpsræöa eftir Bjarna Sæmundsson.
NiSurlag.
I>að er gaman, þegar svo stendur á, að horfa niður í sjóinn
og virða fyrir sér mógrænan þangskóginn, sem þá rís fyrir flot-
krafti loftblaðranna, kló við kló, eins og örlítil tré, með smáa,
bleikrauða polýpa-klasa, hangandi eins og blóm á greinunum, sem
fjörudoppurnar naga, en þanglýs og marflær skjótast eins og
fljúgandi fuglar milli „trjánna“, og máske má sjá einstaka sprett-
fisk eða sogfisk sveima milli steinanna. Þó er ennþá meira gam-
an að virða fyrir sér fjölbrej'tnina úti í þörunum, stærð ,,trjánna“,
sem keppa í hæð við skógarhríslurnar á landi, hin undursamlegu
litbrigði, sem sólargeislarnir valda, þegar þarablöðin og rauðþör-
ungarnir iða og dúa fram og aftur fyrir ósýnilegu afli sogadrátt-
arins, líkt og trjágreinar eða gras í vindi. Milli „trjánna" má ef
til vill sjá fastgróin skeldýr, rangskreiða krabba eða skræpótta
marhnúta mjaka sér hægt eftir botninum, eða krossfiska og tungl-
stórar sæsólir skína í kapp við himinsólina og með endurkasti af
liennar ljósi. Ufsaseiði (varaseiði) og þorskseiði má og sjá, og
að vor- og sumarlagi hrognkelsi við eggjabúr sín. — Já, það má.
sjá margt fleira og get eg tekið undir með Bellman og sagt: „Om
den prakt för ögat stár, sjunge de som kunna“, en það verða
skáldin að gera. — Sé farið út á 8—10 m. dýpi, sést ekki lengur
í botn, enda minnkar þaragróðurinn úr því og hættir á 30—40 m.
Þá er að fara nokkrum orðum um þýðingu botngróðursins.
fyrir dýralíf sjávarins.
Bein þýðincj botngróðursins fyrir sjódýrin er fremur lítiL
Ýmis fastgróin dýr, eins og pólýpar, mosakórallar og hrúður-
karlar, sitja oft á þangi, þönglum (leggjum) og blöðum þara og á
sölvum, en taka næringu sína úr sjónum, þar sem ýmsir bobbar
og alnbogaskeljar ganga á beit á þanginu eða þaranum og naga
þau, og í sama augnamiði ganga smábobbar á marhálminum, þar
sem hann er. Kuðungslausir sniglar og fleiri dýr eru líka þarna
á ferðinni, til þess að eta pólýpana. — Svona mætti lengi telja,
en miklu fleiri smádýr, eins og krossfiskar, ormar, krabbar, mar-
hnútar, sprettfiskar, keilubróðir og sogfiskar finna skýli og vernd
gegn sjávarrótinu og óvinum sínum í þaranum og rótum hans, og
hrognkelsunum þykir þar gott að vera, meðan hrygningin og
klakið standa yfir. — Ungviði sumra hinna miklu nytjafiska, eins
og ufsa og þorsks (varaseiði og þaraþyrsklingur) halda sig all-