Náttúrufræðingurinn - 1933, Qupperneq 14

44
NÁTT0RUFR.
vér íslendingar getum einhverntíma, ekki aðeins lifað að veru-
legu leyti á gróðri sjávarins, heldur einnig miðlað öðrum þjóð-
um af honum.
Hverníg á eg að þekkja fjörttgróðurínn?^
Hér skal eigi rita langt mál um fjörugróður, en í sambandi við
hina merku ritgjörð dr. Bjai'na Sæmundssonar, sem hér fór á und-
an, skulu birtar nokkrar myndir, einkum af þörungum. Þörunga-
lífið hér við strendur landsins er mjög auðugt, og vel rannsakað, í
þeim rannsóknum liggur æfistarf dr. Helga heitins Jónssonar.
Helgi heitinn skrifaði talsvert á útlendum málum um íslenzka
sæþörunga, má þar helzt nefna doktorsritgjörð hans: ,,Om Alge-
vegetationen ved Islands Kyster, Köbenh. 1910“, ,,The Marine
Algæ of Iceland (Bot. Tidsskrift 1901-—1903)“ og ritgjörð hans
um íslenzka þörunga í „Botany of Iceland“. Eftir hann liggja einn-
ig nokkrar ritgjörðir á íslenzku, mætti þar benda á greinar hans í
20. og 32. árgangi Búnaðarfélagsritsins.
Af blómplöntum er fátt hér í sjó, aðeins marhálmurinn (Zo-
stera marina) getur talist sævarplanta, eins og dr. Bjarni getur
um í ritgjörð sinni. Hann er af ættum nykranna, sem víða vaxa í
vötnum, og líkist að lit og lögun grasi frekar en þörung. Önnur
planta af sömu ætt hefir einnig seilzt til ,,landvinninga“ í sjón-
um, en sú er lónajurtin (Ruppia maritima). Hana er helzt að hitta
í hálf-söltum lónum. Hana má þekkja frá marhálminum á því, að
blómin eru ekki vafin inn í stoðblað, og skýld í því, eins og á honum.
Af þörungum eru taldir fjórir flokkar, nefnilega blágrænþör-
ungar (Cyanophycæa), brúnþörungar (Phæophycæa), rauðþörung-
ar (Rhodophycæa) og grænþörungar (Chlorophycæa).
Blágrænþörungarnir lifa, a. m. k. lang-flestir í vötnum. Þeir
eru mjög einfaldir að allri gerð, og lítilmótlegir ásýndum. Margir
munu kannast við slorpungana (Nostoc), litlar dökkar kúlur, sem
finna má í hrönnum við strendur vatna.
Grænþörungarnir lifa flestir í vötnum, en nokkurir í sjó. Þeir
eru grænir að lit, eins og plönturnar á landi. Af þeim má nefna
grænhimnuna (Ulva lactuca), og ýmsa þráðlaga þörunga, sem vaxa
við strendur landanna. Grænþörungarnir eru til lítilla beinlínis nota.
Af rauðþörungunum, sem eins og nafnið bendir til, eru rauðir
að lit, má nefna purpurahimnuna, sölin og fjörugrösin. Pvrpura-
’) Myndirnar úr Riis: Den danske Strand. Reitzels Forlag, Kbh.