Samvinnan - 01.12.1935, Blaðsíða 13

7. HEFTI
SAMVINNAN
Heimilið -
Kvenfólkið -
Börnin
H. S. B.
Fjöðfélag með óhollum íbúðum
er þjóðfélag úieð mörgum spítöl-
um og fangelsum.
Þessir þrir stafir eru sjálfsagt öllum
kunnir, sem komið hafa til Sviþjóðar á
síðari árum. Þeir cru upphafsstafir eins
stærsta samvinnubyggingarfélagsins, sem
til er í Evrópu, Hyresgásternas Sparkasse
& Bj'ggnadsförening. I'élag þetta liefir
aðalbækistöð sina i Stokkliólmi.
Á 10 ára afmæli félagsins, árið 1933, voru
12 000 fjölskyldur skrásettir meðlimir, og i
Stokkhólmi einum saman var bókfært verð-
mæti reistra bygginga um 100 000 000,00
króna.
Tilgangur félagsins er að gera meðlimum
sinum mögulegt að eignast hollar, þægi-
legar og ódj'rar íbúðir. Með tilliti til
þeirra gæða, sem húsin hafa að bjóða, má
segja, að þetta hafi tekizt. ÖIl Iiús H. S.
II. eru stórhýsi. Það eru sambyggingar
fjölda mismunandi stórra ibúða með sam-
eiginlegri upphitun, sameiginlegum þvotta-
liúsum, barnaleikskálum og leikvöllum, og
viða eru tennisvellir og leikfimissalir fyrir
fullorðna og unglinga. Þá eiga Stokkhólms-
félögin sameiginlegt hótel, barnasumar-
heimili og skemmtistað úti í Skerjagarðin-
um, þar sem félögum H. S. B. er heim-
ilaður aðgangur fyrir mjög sanngjarnt
verð. Til húsanna er vandað af fremsta
megni. Sérstök áherzla er lögð á það, að
eldhúsin séu hentug og sniðin við störf
húsmóðurinnar. I nýjustu liúsum II. S. B.
eru eldliúsin liöfð mjög litil með fjölda af
innbvggðum skápum og skúffum til að
geyma í. A þann hátt sparar húsmóðirin
sér margan óþarfa snúning, sem fylgir
stórum eldhúsum. Þarna eru sameiginleg
þvottahús, þar sem flestallt er unnið með
rafknúnum vélum, þvottur, vinding, þurkun,
síétting á líni o. m. 11. Þar eru einnig
vélar, sem lireinsa gólfteppi, sængur, púða
o. s. frv. Eitt atriði er merkileg uppfinning
H. S. B. Það er, að öllu rusli, sem til fellst,
er brennt i miðstöðinni. Sparast þar tvennt;
eldiviður og mikill timi, sem daglcga fer
í að losa ruslfötur. A göngum H. S B.
húsanna er dálítið op, likt og á iniðstöð;
i það er allt rusl látið, og fer það beina
leið niður i miðstöðina.
Hver cr mismunurinn að búa í eigin
íbúð eða leigja?
Því hefir H. S. B. í Stokkhólmi svarað
þannig:
a. »Maður og kona, sem eru nálægt 25
ára, stofna heimili. 05 ára gömul hafa
þessi hjón i liestum tilfellum greitt ekki
minna en U0 000 00 krónur í húsaleigu,
Þessi upphæð hefir verið greidd fvrir rétt
til að nota íbúðina í ákveðinn tima, sem
með vissu miilibili befir verið framíengdur
af húseiganda. Eftir 40 ára húsaleigugjöld
standa leigjendurnir enn uppi án þess að
eiga þak yfir liöfuðið — ibúðin tilheyrir
enn öðrum manni.«
b. »Maður og kona, sem eru nálægt þvi
25 ára, stofna heimili. Þau hafa með að-
stoð byggingarsamvinnufélags fengið trvggt
eignarhald á ibúð. Þar með hafa þau orðið
eigin húsráðendur og þurfa ekki að óttast
uppsögn eða ófyrirsjáanlegar hækkanir
húsaleigu. Þau búa i þægilegri og hollri
ibúð. en árlegar greiðslur vcgna hennar
eni nokknð ncðan við hina almennu húsa-
lcigu. Þegar þau eru 65 ára gömul, hafa
árgjöldin lækkað um 40-45°/o. Með lcigunni
hafa þau á liðnum árum greitt fyrir
ibúðina og þar með trj'ggt sér góðan og
ódí’ran dvalarstað í ellinni«.
A siðustu árum liafa orðið miklar breyt-
ingar á viðhorfi kvenna til atvinnumögu-
leika. Nú eru þær ekki lengur bundnar
við að vinna aðeins heimilisstörf; verksvið
þeirra hefir víkkað; þær taka einnig þátt
i þeirri hörðu lifsbaráttu, sem bafin er
utan heimilisins. Þessi straumhvörf á
vinnumarkaðinum og möguleikar fyrir
hærra kau)ii annarstaðar en borgað er
»í húsum<( valda þvi, að það verður
erfiðara með hverjum degi að fá hjálp i
heimilinu. Viða erlendis er ómögulegt að
fá neina hjálp »i húsinu« nema fvrir ærna
peninga, sem almenningur hefir engin ráð
á að borga. Við þessa atýinnubreytingu
hefir komið mikill skriður á barnaleik-
skálahreyfinguna viða um heim. Hún er
til orðin til að létta undir með húsmæðrum,
sem liafa litil börn og þurfa sjálfar að
gera heimilisstörf, innkaup o. m. 11.
Barnaleikskálinn í H. S. B.-byggingum
vekur almenna athygli Islendinga, sem
heimsækja þá i Stoklihólmi. Leikskálinn
er venjulega hafður sólarmegin móti garð-
inum, á neðstu hæð byggingarinnar. Hann
er stór, bjartur og loftgóður og létt að
lialda hreinum. Þar inni eru sandhrúgur,
litil, steypt tjörn, sem börnin láta skip
sigla á, hyllur og slcápar með allskonar
leikföngum, leikfimisáhöld og fjöldi ein-
faldra, sterkra borða, sniðinna við stærð
þessara litlu þjóðfélagsborgara, sem nota
þau. Einnig er þarna sérstök stofa fvrir
ungbörn, svo þau geti verið þar i ró og
næði.
Börn, er eiga foreldra, sem bæði vinna
úti, koma í barnaleikskálann milli 8 og 9
á morgnana (fólk fer fyr á fætur þar en
hér) og eru sótt kl. 5—6 á kvöldin. Stofnunin
sér um þau að öllu leyti þennan tima.
Þau borða þar, leika sér og hvila sig, allt
eftir vissum reglum.
Milli kl. 10—1230 á morgnana geta hús-
mæður, sem ekki vinna úti, liaft börn sín
í leikskálanum, meðan þær eru að vinna
beimilisstörfin, og geta ekki sinnt börnum
sinum. Eins geta mæður komið börnunum
fyrir i nokkrar ldukkustundir, þegar þær
stund úr deginum eða að kvöldinu þurfa
að vera fjarverandi.
Ein móðir, sem býr i H. S. B.-húsi,
lýsir þannig barnaleikskálunum: »Bik
kona skilur börn sin eftir hjá barnastúlku
sinni, þegar hún fer út til að gera inn-
kaup eða i heimsóknir. Þvi skyldi þá
ekki fátækari systir hennar hafa siðferðis-
legan rétt til að koma börnum sinum
fyrir í skemmtilega og hreinlega barna-
lcikskálanum, þegar ln'in jiarf að fara i
vinnu, gera innkaup, þvo þvott o. s. frv.?
ltik kona hefir efni á að halda sérstaka
barnastúlku. Við, sem erum fátækari, get-
um gert það í sameiningu, og þannig er
til komin þessi víðtæka hughynd og fram-
kvæmd með barnaleikskálana, sem riður
sér til rúms víða um heim.«
Það er athyglisvert í barnaleikskálum
H. S. B., að öll börn innan 5—6 ára og
heilsulítil börn, þó þau séu eldri, fá 1 lji
klst. miðdagsdúr! Börnin hvilast þá mikið
109