Samvinnan - 01.04.1960, Blaðsíða 9

uðum stíl og Franz, hélt á-
fram við Louvre og lét hefja
byggingu Tuleriehallanna,
þar sem Frakkakonungar síð-
an sátu. Um þetta leyti stóðu
trúarbragðastríðin í Frakk-
landi sem hæst, og var það
Parísarbúum að miklu leyti
að þakka eða kenna, að ka-
þólíkar urðu að lokum ofan
á. Vörðust þeir svo vasklega
Hinriki fjórða, sem var mót-
mælandi, að hann varð að lok-
um að ganga að nokkru að
kröfum þeirra_
Á tímum hinna ríkilátu Lúð-
víka var margt gert borginni
til vegsemdar, einkum á dög-
um sólkonungsins, Lúðvíks
fjórtánda. Frá þeim tíma eru
margar glæsilegar byggingar
og minnismerki, til dæmis
Institut de France, þar sem
franska Akademían hefur að-
setur sitt. Þá var einnig unn-
ið að gatnagerð í stórum stíl,
meðal annars var hafin lagn-
ing Champs Elysées, sem vart
mun eiga sinn líka meðal
borgarstræta í víðri veröld.
Glæsileg torg voru gerð og
skreytt listaverkum af frá-
bærri snilld. Eitt þeirra er
Place de la Concorde, en þar
kvað Anatole France vera
fegursta landslag í heimi,
gert af mannahöndum. Var
vegur Parísar aldrei meiri en
einmitt um þessar mundir, er
Frakkar stóðu á hátindi veldis
síns. En blóðstraumar stjórn-
arbyltingarinnar gerðu skjót-
an enda á konungsveldinu og
hóglífi yfirstéttanna, er því
fylgdi. Svo kom Napóleon
mikli til sögunnar eins og
vígahnöttur, sem lýsti ger-
valla álfuna ægibjarma og
hvarf síðan. Enda þótt lítill
vafi sé á því, að hann hefði
reynst jafn nýtur stjórnandi í
friði sem stríði, gafst honum
lítt tóm til að sýna það og
sanna. Helztu minjar, sem
París ber eftir valdadaga
hans, er sigurboginn mikli á
Vendométorgi, er hann lét
reisa í minningu sigurs síns
við Austerlitz. Var hann
steyptur úr fallbyssum, er
teknar voru herfangi af Rúss-
um og Austurríkismönnum.
Á stjórnarárum Napóleons
keisara þriðja breytti borgin
mjög um svip og fékk þá að
miklu leyti það yfirbragð, er
hún liefur enn í dag. Á sein-
ustu áratugum hefur hún
vaxið stórkostlega, og munu
íbúar hennar vart vera undir
hálfri sjöttu milljón, ef út-
borgir eru með taldar. Getur
þar margt glæsilegra bygginga
frá síðustu tímum, þar sem
áhrif meistara eins og Le Cor-
busiers koma í ljós. Þá ber að
geta liins fræga Eiffelturns, er
kenndur er við bygginga-
meistara þann, er réði smíði
hans. Er hann um 300 metra
á hæð og sér úr toppi hans yfir
alla borgina.
Það, sem hér hefur verið sagt
um París, gefur auðvitað að-
eins sáralitla hugmynd um
heimsborg með slíka sögu að
baki. Allt frá því að Svarti-
skóli var stofnaður um alda-
rnótin 1200 og fram að orust-
unni við Trafalgar 1806, var
þessi glæsilega borg höfuð-
borg heimsins, stjórnmála-
lega, félagslega og menningar-
lega séð. Þar lifðu og störfuðu
margir helztu frömuðir á sviði
hverskyns lista og vísinda, er
mannkyninu hafa fæðst. Þar
lögðu andleg ofurmenni á
borð við Voltaire og Rous-
seau grundvöllinn að mann-
helgi nútíma menningar-
þjóðfélaga. í París liafa nýjar
stjórnmála- og hugsjónastefn-
ur oft rutt sér til rúms, ekki
ósjaldan með ógnum, en sá
fjársjóður, er Parísarbúar
hafa goldið dýru verði með
dreyra sínum, hefur orðið öll-
um heimi til heilla. Stjórnar-
byltingin rnikla fæddi af sér
lýðræði VésturÍanda. Og þess
má einnig geta, að fyrsta
byltingartilraun kommúnista
var gerð í París 1871. Þá tóku
verkamenn völdin í borginni
og stofnuðu lýðveldi, sem að
vísu lifði skamma hríð. Frá
París hefur frönsk menning
farið sigurför um allar álfur
heims, og þó að Frakkland
sé nú hrörnandi ríki og áhrif
þess þverrandi á flestum svið-
um, er höfuðborg þess þó enn-
Framh. á bls. 19.
Séð yfir París frá Montmartre. Eiffelturninn er til hægri á myndinni.
Gömul gata 1 París.
SAMVIN NAN 9