Samvinnan - 01.08.1975, Side 3

■ $ Samvinnan
Samstarf Norðurlanda mikilvægt
Á því sumri, sem nú er senn liðið, héldu nor-
rænir samvinnumenn árlegan fund sinn hér á
íslandi. í setningarræðu minntist Erlendur Einars-
son á helztu erfiðleikana, sem nú þyrfti að glíma
við i islenzku efnahagslifi. Hæst bæri þar skugga
verðbólgu, sem hefði verið meiri á síðastliðnu
ári en áður og langt yfir venjuleg hættumörk.
„islendingar eru ýmsu vanir i þessum efnum“,
sagði hann. „En segja má, að á siðastliðnu ári
hafi keyrt um þverbak. Lækkandi verð á útflutn-
ingsafurðum okkar hefur mjög aukið á vandann.
Aðstaðan gagnvart löndum Efnahagsbandalags-
ias er einnig afar óhagstæð, þótt samningur is-
lands við EBE hafi gengið í gildi 1. april 1973.
Tollalækkunum átti að vera að fullu lokið á árinu
1977. Þá hefðu ýmsar þýðingarmiklar íslenzkar
sjávarafurðir, svo sem frystur fiskur, orðið toll-
frjálsar við innflutning til EBE.
Vegna útfærslu fiskveiðilögsögu islands i 50
mílur kröfðust Vestur-Þjóðverjar þess, að banda-
lagið frestaði framkvæmd ákvæðanná um tolla-
laekkanir á sjávarafurðum. Þess vegna hafa toll-
ar á íslenzkum sjávarafurðum innfluttum til landa
EBE hvergi lækkað, en sums staðar hækkað, t. d.
i Bretlandi, þótt íslendingar lækki tolla á EBE-
iðnaðarvörum, sem fluttar eru inn til íslands.
Meðan hér fæst engin breyting á eru íslendingar
að mestu útilokaðir frá þýðingarmiklum mörk-
uðum fyrir sjávarafurðir i löndum EBE. Þar sem
þvingunarráðstafanir gagnvart íslandi ná til út-
flutningsafurða, er taka yfir % af útflutningi lands-
manna, er hér um að ræða mjög harðvitugar
refsiaðgerðir og er leitun á slíku meðal Evrópu-
þjóða. i augum islendinga eru þessar aðgerðir
furðulegar, þegar þess er gætt, að nokkur af
ríkjum EBE hafa lýst yfir þeim ásetningi sínum
að færa út lögsögu sína í 200 mílur.
Refsiaðgerðunum er án efa beitt gagnvart is-
lendingum vegna þess, að í hlut á eitt smæsta
ríki í Evrópu.
Varðandi fiskútflutning islands og EBE, þá
veldur það okkur þungum áhyggjum, að Efnahags-
bandalagið h'efur nú byrjað á því að veita upp-
bætur á sjávarafurðir og er þess þegar farið að
gæta sem undirboð á freðfiski á Bandaríkjamark-
aði og getur valdið islendingum verulegu tjóni“.
i framhaldi af þessu vék Erlendur að samstarfi
samvinnumanna á Norðurlöndum og sagði:
„Hér er alls ekki vettvangur að ræða efnahags-
vanda íslands; hann snýr fyrst og fremst að okkur
íslendingum sjálfum . .. Ef til vill er afsökun mín
að minnast á þessi mál hér helzt sú, að við Is-
lendingar eigum frekast að mæta gagnkvæmum
skilningi frá frændþjóðum okkar á Norðurlöndum,
og vináttuböndin milli samvinnumanna á Norður-
löndum eru traust og einlæg. islenzkir samvinnu-
menn telja Norðurlandasamstarf og þátttökuna í
NAF og NAE mjög mikilsverða. Þar endurspegl-
ast raunhæft samstarf Norðurlanda á efnahags-
sviðinu. Það hefur einnig sýnt sig, að NAF getur
verið stökkpallur til samstarfs á ýmsum sviðum,
t. d. á sviði iðnaðar.
ibúatala islands er aðeins 1% af íbúatölu allra
Norðurlandanna. Við erum því litli bróðirinn í
samstarfi Norðurlanda og verðum því oftast að
treysta á forsjá hinna stærri. Vonandi geta þó
íslendingar þótt smáir séu lagt ýmislegt jákvætt
til mála i Norðurlandasamstarfi, ekki sízt á sviði
menningarmála".
ÁgCst 1975, 69. érgangur, 6 hefti
útggtr.nrti Samfaand Istenzkra samvinnu-
létaga. Ritstjorí: Gylfi Gröndal. Af-
gretðsla og auglýsingar: Erna Egils-
dottir, Rítstjórn og nigreiðsla: Suður-
landsbraut 32, sirnl 61255. Kerrtur út
tiu sinnum á ári. ÁskrMtarverð: 1500
krónur, I lausasölu 200 krónur hverl
heftí. Gcrð mynrtamóta: Prommyndastol-
an ftf. Litgreimng á torslðu: Prentmynd
sf. Prentun: Prentsmiðjan Edda hf.
3 Fornstugrein og ritstjóra-
rabb.
4 JÞróun byggðar á íslandi,
grein eftir Bjarna Einars-
son bœjarstjóra á Akur-
eyri.
Ö Barnasiðan.
10 Jan, smásaga eftir Kiaus
Rifbjerg, þýöing: Trausti
Ólafsson, blaðamaöur.
12 Sagt
13 Viðhorf; Sjaldan veldur
einn þá tveir deila, eftir
Jón Grimsson.
14 Ársfundur NAF í Reykja-
vik.
16 Vor fyrir vestan, frásögn
eftir Gunnar M. Magnúss,
rithofund.
19 Mayonnaise, sagt frá sögu
þess og birtar nokkrar upp-

Bjami Einarsson
Bjarni Einarsson, bæj-
arstjóri á • Akureyri,
skrifar athyglisverða
Qrein um byggðaþróun,
°9 birtist hún í þessu
°9 næsta hefti Sam-
vinnunnar. i fyrri hlut-
anum er rakin saga
þýggðaþróunar hér á
landi frá upphafi vega
til okkar daga. Er óhætt
að fullyrða, að ekki
hafi áður birzt svo
Gunnar M. Magnúss
greinagott yfirlit yfir
þetta mikilsverða mál.
í síðari hlutanum vik-
ur Bjarni nánar að
samvinnufélögunum og
hlutdeild þeirra i þró-
un byggðar hér á landi.
Er sá hluti greinarinn-
ar ekki síður forvitni-
legur en hinn fyrri.
Margir munu eflaust
hafa ánægju af að lesa
Klaus Rífbjerg
minningabrot Gunnars
M. Magnúss, sem birt-
ist i þessu hefti. Hann
hefur rifjað upp stjórn-
málasögu sína í létt-
um dúr og hefst hún,
er hann var unglingur
fyrir vestan og studdi
Ásgeir Ásgeirsson for-
seta með ráðum og
dáð. Lýsingin á fyrsta
framboði Ásgeirs til
þings er skemmtileg.
Að lestri hennar lokn-
um skilst vel, að þjóðin
skyldi fela Ásgeiri Ás-
geirssyni að gegna
æðsta virðingaremb-
ætti þjóðarinnar.
Smásaga þessa heftis
er eftir Klaus Rifbjerg.
Hann er tvímælalaust
kunnasti nútímahöfund-
ur Dana og afköst hans
og vinsældir á ritvell-
inum með ólíkindum.
Hann hefur sent frá sér
flestar gerðir ritverka:
skáldsögur, smásögur,
Ijóð, leikrit, ritgerðir,
revíur. Eins og kunn-
ugt er hlaut Rifbjerg
hin eftirsóttu bók-
menntaverðlaun Norð-
urlandaráðs fyrir skáld-
söguna „Anna, ég,
Anna" — en það er
eina þókin, -sem þýdd
hefur verið eftir hann á
íslenzku.
20 Sjá nú hvað ég er beina-
ber ..., minning Bólu-
Hjálmars i tilefni af
hundrað ára ártíðar hans
eftir Eystein Sigurðsson.
22 Sunrarkvöld yfir Dyrfjöll-
um, ljóð eftir Sigurð Ó.
Pálsson.
20 Verölaunakrossgáta.
26 Visnaspjall.
70RSÍÐAN;
i’orsíðumyndin er frá Fiateyri
rtð Önundarfjörð og er birt í
úlefni af titilgrein þessa heft-
is um þróun byggðar hér á
landi eftir Bjarna Einarsson,
bæjarstjóra. Það er rnikið rætt
ag ritaö um jafnvægi í byggð
landsins og byggðastefnu, en
fæstir gera sér ljóst, hvað átt
er viö i raun og veru. Greinar
Bjarna Einarssonar varpa
skýru ljósi á þetta mikilvæga
mál. Flateyri kemur raunar
lika við sögu i frásögn Gunn-
ars M. Magnúss i þessu hefti —
Vor fyrir vestan. (Ljósm. Mats
Wibe Lundt.
3