Samvinnan - 01.08.1975, Page 12

Um stjórnmál
it Sá stjórnmálamaður
nær beztum árangri, sem er
svo heppinn að geta sagt
það sem allir hugsa og seg-
ir það nógu hátt og skýrt.
Theodore Roosevelt
Heiðarlegur er sá
stjórnmálamaður, sem hægt
er að treysta — þegar mað-
ur er búinn að múta hon-
um!
Simon Cameron
•fc Stjórnmál eru alvar-
legra mál en svo, að hægt
sé að láta stjórnmálamenn
eina fjalla um það.
Charles de Gaulle
☆ Hyggilegast er að vera
annaðhvort til hægri eða
vinstri. Allir vita hvað ger-
ist þegar fólk er úti á miðri
götunni. Það er ekið yfir
það!
Aneurin Bevan
Hann var stjórnmála-
maður af lífi og sál. Hann
var vanur að hugsa í millj-
ónum — milljónum annarra
manna.
Arnold Bennett
it Hvaða kjáni getur
gagnrýnt — og margir gera
það.
C. Carbett erkibiskup
■fr Honum stóð hjartan-
lega á sama um, hvaða leið
bifreiðin ók — aðeins ef
hann fékk sjálfur að sitja
við stýrið.
Sagt um Lloyd George
it Það er langtum betra
að vera bundinn við akkeri
vitleysunnar, en leggja út á
hið hættulega haf hugsun-
arinnar.
J. K. Galbraith
Stjórnmál eru vísindin,
sem fjalla um það, hvernig
hver fær hvað, hvenær og
hvers vegna.
Sidney Hillman
■jír Trúarbrögð eru skipu-
lögð til að fullnægja þörfum
sálarinnar. Stjórnmálin
gegna sama hlutverki —
fyrir líkamann.
Joce Cary
jafnir eftir, þeir lifðu i þeim
og lifðu af. En sonur hans!
Pétur þekkti ekki ópíumgreni
nema úr bókum, og því olli
það honum angri í hvert sinn,
sem hann sá Jan grindhoraðan
fyrir sér á svefnbekknum í
þessari gráu og sjúklegu þoku,
að drengurinn fékk mongólskt
yfirbragð.
Þetta bráðlæti Jans hafði
einnig aðrar afleiðingar, eða
var það kannski tíðarandinn,
sem Bettína smitaðist af. Hún
hafði að minnsta kosti komizt
að raun um, að engin ástæða
væri til þess, að hún væri
heima að elda, úr þvi að Pétur
fór á safnið á hverjum degi
og kom ekki heim fyrr en að
kvöldi, og þau sáu Jan aldrei
hvort eð var. Bettína vildi
einnig gjarna hafa eitthvert
gagn af menntun sinni, og
einn daginn tilkynnti hún
Pétri, að hún hefði fengið
stöðu við menntaskólann í
hverfinu, 30 stundir á viku,
danska og franska. Hafi ein-
hver ihaldssemi leynzt í Pétri,
hlaut þetta að fá á hann. Út af
fyrir sig hafði hann ekkert á
móti því, að Bettína tæki að
sér starf, hann hefði meira að
segja skipað svo fyrir, ef þau
hefðu bara getað rætt málíð.
Allt í einu sögðu hvorki kona
hans né sonur honum, hvað
þau hugðust taka sér fyrir
hendur, og það olli Pétri óör-
yggi. Pétur hafði ekki haft að
mörgu að hverfa í lífinu, ef
undan eru skilin safnið og
sunnudagarnir sælu fyrir
löngu. Þó hafði hann ætíð átt
sér eitt algert og víðfeðmt
skjól; það mátti kalla lífsval
hans og hald í lífinu; það voru
Bettína, Jan og raðhúsið
þeirra, hverfið þeirra, erfið-
leikar þeirra, hraðlestin; sjálf-
ur lífsstíll þeirra, hreinn og
gljáfægður; að allt var eins
og það var. Nú komu skellur
i gljáann, en það hefði heldur
ekki komið að sök, ef Pétur
hefði sjálfur verið ósnortinn af
umbrotunum. Jafnvæginu —
ihaldssömu eða frjálslyndu —
var raskað, og dag einn sá Pét-
ur í fyrsta sinni eftir sjö ára
samstarf, að vinnufélagi hans,
Lotte Brinkland mag. art. og
safnvörður, hafði bæði lendar
og barm og lítið ljósrautt eyra,
sem brá allt í einu fyrir, þegar
sólin skein inn um háa glugg-
ana og á það gegnum hárið.
Og ekki nóg með það: Pétur
fann, að þetta eyra á Lotte
Brinkland þarfnaðist snerting-
ar, og engum öðrum en honum
var ætlað að fitla við það.
Dag einn skaut fulltrúa
barnaverndarnefndar upp
heima hjá Pétri og Bettínu.
Lögreglan hafði ráðizt til inn-
göngu i „dópgreni“, og meðal
þeirra, sem þar héldu sig, var
Jan. Nú langaði fulltrúa barna-
verndarnefndar til að vita,
hvernig heimilisástæðurnar
væru hjá Jan. Pétur og Bett-
ina litu snöggt hvort á annað,
en einhverra hluta vegna
litu þau strax undan. Rétt á
eftir gat þó Pétur sagt, að
þetta gengi ágætlega, ekkert
los væri á neinu og báðir for-
eldrarnir ynnu fyrir kaupi...
Hvort þau rifust? Aldrei. Loks-
ins ræskti maðurinn sig og
fór með þeim ummælum, að
þau heyrðu nánar frá sér síð-
ar. Seinna kom bréf þess efnis,
að gætu þau ekki haft stjórn á
Jan og haldið honum burtu
frá „skaðlegu umhverfi", yrðu
yfirvöldin að grípa í taumana.
Drengurinn var þá þrettán ára.
En allt í einu höfðu þau ekki
svo ýkja miklar áhyggjur af
honum, heldur hinu, að þau
gátu ekki sagt neitt af viti
hvort við annað. Frelsisskerð-
ingarhótunin hafði haft ein-
hver áhrif á drenginn. Hann
fór að halda sig mikið heima,
þar sem hann sat og drúpti
höfði, svo oft sást ekki einu
sinni framan í hann, ekkert
nema sítt hár, sem virtist gró-
ið við borðplötuna. Ekki var
unnt að fullyrða, hvort hann
virti foreldra sina fyrir sér
gegnum fortjaldið, en þetta
minnti á þann hluta dýragarðs,
sem ætlaður er smærri rán-
dýrum, þar sem þau vafra í
hringi í þröngum búrunum í
senn inni í sér og vitandi um
granna sína, úfin í skapi og
full löngunar, en alls ófær að
komast gegnum rimlana.
Pétur var ekki viss um,
hvort það var nokkuð fleira en
franskan og danskan, sem
Bettina sóttist eftir í skólan-
um. Hann vissi aðeins, að hon-
um sjálfum nægði ekki lengur
ljósrautt eyra Lotte og sólskin-
ið i afsteypudeildinni. Hann
vildi meira, og hann fékk það.
Bettína var sá aðili, sem
greinilega beið hnekki við
þetta, og þegar svo langt var
gengið, hélt hún Jan. En það
undarlega var, að samt sem
áður hafði eiginlega ekkert
gengið hjá Pétri. Víst flutti
hann að heiman, og vissulega
hafði hann tíð samskipti við
Lotte Brinkland mag, art. En
Jan stóð milli þeirra, og Bett-
ína var heldur ekki dauð, og
húsið þeirra stóð ennþá, og
þegar allt kom til alls, var ring-
ulreiðin slík, að ekki var ýkja
auðvelt að henda reiður á
henni. Þetta stafaði af þvi, hve
Jan var gugginn og leit út eins
og liðlega áttrætt gamalmenni,
þótt hann væri þrettán ára.
Meðan Pétur sat og smá-
geispaði yfir nýju riti um kon-
unglega danska portrettmál-
ara, reyndi hann að rifja þetta
upp fyrir sér. Hvað hafði
stjórnað lífi hans til þessa?
Skynsemin? Hann var þess al-
búinn að fallast á það. En svo
reyndi hann að láta hugmynd-
ina um ,,skynsemina“ koma
heim og saman við 1) Bett-
ínu, 2) Jan, 3) Lotte Brinkland.
Það gekk ágætlega með númer
eitt, en aðeins litla stund. Svo
varð hann að spyrja aftur:
Hvers vegna giftist ég henni?
Var það af skynsemi? Þvaður.
Af ást? Ójá. Og Jan? Hvers
vegna eignuðumst við hann?
Af skynsemi? Þvaður. Það var
of erfitt. Og Lotte? Skynsemi?
Píp. Það var eyra, ljósrautt, og
svo hitt, sem á eftir kom. Hon-
um hlýnaði af að hugsa um
það, en varð einnig órótt. Hann
fékk glýjur í augun og leit af
bókstöfunum, sem voru farnir
að sindra fyrir augum hans.
Rétt á eftir var hann farinn að
fara yfir atriðin aftan frá og
kom að Jan. Honum var enn
heitt og óróleikinn ágerðist.
Loks hugsaði hann um Bettínu
og stóð á fætur með sting í
hjartanu. Hann var óstyrkur og
gat ekki verið kyrr. Pétur fann
sig sekan. Þetta var gamaldags
sektartilfinning með kökk J
hálsinum, og hann langaði til
að leggja niður rófuna. Hvað
hafði hann gert? Hann hafði
kvænzt Bettínu, getið með
henni son og búið með henni
i 14 ár, og hann kunni ekki
ótvírætt svar við hvers vegna!
Þetta var hneyksli! Allt til
þessa hafði hann kennt Jan
um, að hjónabandið fór út um
þúfur, en hann vissi nú, aö
hann var sekur, hann einn, en
um leið gerði hann sér einnig
ljóst, að hann gæti aldrei snú-
ið aftur til Bettínu. Það væri
ekki einungis glappaskot, held-
ur einnig hörmulegt áfall.
Sennilega kærði hún sig ekk-
ert um hann. Honum var heitt
og hann gekk órór um gólf í
litlu skrifstofunni. Hann leit í
allar áttir, en það var sama
hvert hann beindi augum sín-
um; alls staðar sá hann hið
sama; lítinn þrettán ára öld-
ung, sem faldi sig bak við sítt
hár og gægðist gegnum riml-
ana. Pétur neri hendur sínar
og tautaði fyrir munni sér.
Eitt andartak langaði hann að
skjótast til Lotte, en vann bug
á því með því að yppta öxlum
hálfvegis eins og af skyldu-
rækni. Það hlaut að vera ein-
hver leið, einhvers konar
„lausn", sem hann fann ekki
lykilinn að. Ótal myndir þutu
12