Samvinnan - 01.08.1975, Qupperneq 17

Þegar ræðumaður þagnaði, dundi við hlátur og
^ ^ kátína í salnum. Með þessari sögu hafði Ásgeir
Ásgeirsson unnið sinn fyrsta sigur í kjördæmi ^ ^
Jóns Sigurðssonar. %%
flokksins, þ. e. sjálfstæðis-
manna.
Ásgeir Ásgeirsson var fæddur
13. maí 1894 í Kóranesi á Mýr-
um. Hann varð stúdent 1912,
tók guðfræðipróf í Reykjavík
1915. Hann hafði verið bisk-
upsskrifari, bankaritari í
Landsbankanum og kennari
við Kennaraskólann frá 1918.
Árið 1917 kvæntist hann Dóru
Þórhallsdóttur biskups Bjarna-
sonar.
Guðjón Guðlaugsson var
fæddur 9. desember 1857 á
Skarði á Skarðsströnd. Hann
hafði numið búfræði hjá Hall-
dóri Jónssyni búfræðingi á
Rauðumýri við ísafjarðardjúp
og síðar verið við ræktunar-
störf í Danmörku. Þá hafði
hann verið bóndi í Steingríms-
firði og jafnframt kaupfélags-
stjóri í Hólmavík 1907 til 1919.
Hann hafði verið þingmaður
Strandamanna 1893 til 1907 og
1912 til 1913 (kosinn 1892 og
1911), landskjörinn þingmaður
1916 tU 1922. Guðjón hafði
starfað í fjölmörgum milli-
þinganefndum og var orðinn
gæzlustjóri Söfnunarsjóðsins
frá 1922. Hahn var tvíkvæntur.
Pyrri kona hans var Ingibjörg
Magnúsdóttir. Hún lézt 1913.
Seinni kona hans var Jóney
Guðmundsdóttir.
Forvitni og tilhlökkun var
meðal fundarmanna áður en
leikurinn hófst, því að nú
komu hér fram til að keppa
um þingsætið nýir menn, sem
héraðsbúar þekktu ekki nema
af orðspori, en um langt skeið
undanfarið höfðu innanhér-
aðsmenn verið í framboði.
Ásgeir var óskrifað blað á
þessum sviðum, hafði að vísu
tekið þátt í félagsmálum fyrir
sunnan og gengið í Framsókn-
arflokkinn undir forustu mágs
síns, Tryggva Þórhallssonar,
er um þessar mundir var rit-
stjóri Tímans.
Guðjón frá Ljúfustöðum var
hins vegar gamalkunnur bar-
dagamaður á landsmálasvið-
inu.
í fyrstu ræðu sinni hóf Guð-
jón frásögn af ýmsum fram-
faramálum þjóðarinnar á síð-
ustu áratugum og kom þar
talsvert við sögu sjálfur, því
að hann hafði borið fram mörg
niál á þingi, einkum varðandi
jarðræktarmál og búnaðar-
framkvæmdir. Hann sá fram
á nýja tíma og taldi reynsluna
i starfinu undanfarna áratugi
verða mikils virði og nauðsyn-
lega fyrir þá, sem ættu að ráða
niálum.
Ásgeir flutti þar jómfrúr-
ræðu sína og ræddi landsmálin
nokkuð á víð og dreif, en þar
kom brátt, að hann lýsti þvi
að nýir tímar og umbótasókn
væri framundan á þjóðmála-
sviðinu, að vísu hefði sú sókn
hafizt fyrir nokkrum áratug-
um, en nú risi hún hærra með
hverju árinu sem liði, fyrir til-
verknað hins unga og vaxandi
Framsóknarflokks. Beindi
hann sjónum að hinum mikla
hildarleik, sem nýlega væri
lokið, en umrót væru á mörg-
um sviðum og margt í undir-
búningi, sem flokkur sam-
vinnumanna myndi beita sér
fyrir að leysa til heilla fyrir
land og lýð.
Eftir framsöguræðurnar hóf-
ust svo hin eiginlegu vopna-
viðskipti.
Guðjón brá nú brandi sin-
um forna á loft og lagði til
andstæðingsins, — ekki til
samvinnumanna beinlínis, því
að sjálfur hafði hann stofnað
verzlunarsamtök og verið
kaupfélagsstjóri, — heldur
gengu vopnalög hans gegn
Framsóknarmönnum, sem nú
væru til komnir og vildu gína
yfir málunum og eigna sér það,
sem aðrir hefðu borið fram til
sigurs. Nefndi hann í þvi sam-
bandi umbætur á jarðræktar-
málunum, sem hann hefði
barizt fyrir. Eitt þeirra voru
girðingalögin, — um gadda-
vírinn, — sem nú væri strengd-
ur til varna kringum tún og
engjalönd landsmanna og
kæmu í stað grjótgarðanna og
vallargarðanna fornu.
í næstu ræðu sinni sagði Ás-
geir þessa sögu af hananum og
hænunum hans:
— Það var einu sinni hani,
sem átti heima með hænunum
sínum í litlum kofa. í vetrar-
kuldanum var hurðin ekki
opnuð, en það var lítið kringl-
ótt gat á hurðinni, sem han-
inn fór út um, þegar hann vildi
viðra sig. Og hænurnar eltu
hann út um litla gatið og inn
aftur.
Þannig gekk þetta allan vet-
urinn, — haninn fór með hæn-
urnar sínar út og inn um litla
gatið. Þegar sólin hækkaði á
lofti og vorið settist að völd-
um, var hurðin opnuð upp á
gátt, til þess að sólin gæti lýst
og vermt þessa vistarveru.
En nú brá svo við, að han-
inn sat kyrr inni með hænurn-
ar sínar. Hann fann hvergi
litla gatið til að smjúga út um.
Eins er það með Guðjón
Guðlaugsson: — meðan allt
var í ólagi með jarðræktarlög-
in, þá var Guðjón með á nót-
unum og fór út og inn um litla
gatið, eins og haninn, en þegar
Framsóknarmenn hafa opnað
hurðina upp á gátt, þá er Guð-
jón ekki með og situr sem fast-
ast inni, af því að hann finnur
ekki litla gatið.
Þegar ræðumaður þagnaði
dundi við hlátur og kátina í
salnum. En vafalaust má telja,
að með þessari sögu hafi Ás-
geir unnið sinn fyrsta sigur i
kjördæmi Jóns Sigurðssonar.
En Guðjón hafði ekki veriö
vanur því að láta andstæðing-
inn eiga hjá sér smámuni, enda
notað þau vopnin, sem næst
voru hverju sinni og tíðum
skyrpt í eggjar.
Hann brá nú á það ráð að
veitast að Ásgeiri persónulega,
— benti skilmerkilega á
reynsluleysi hans í stjórnmál-
um, og þar með, að hann væri
eins og eitt snoturt gluggablóm
i Laufási, þar hefði hann látið
sólina verma sig og að lokum
hreppt biskupsdótturina fyrir
konu.
— Já, sagði Ásgeir, — ég hef
ekki komið í gegn neinum
gaddavírslögum, en ég tel mig
samt ekki alveg þekkingarlaus-
an í atvinnuháttum lands-
manna, því að á skólaárum
mínum var ég í kaupavinnu,
kynntist þá mörgu og lærði
margt. En viðvíkjandi því, sem
Guðjón talar um veru mína í
Laufási og líkir mér við glugga-
blóm, get ég sagt honum það,
að mér hefur liðið vel í Laufási
og er ánægður með minn ráða-
hag.
Það var þegar auðsætt, að
Ásgeir hafði fengið hinn á-
kjósanlegasta andstæðing, þar
sem Guðjón á Ljúfustöðum
var. Fundurinn þótti hinn
skemmtilegasti, en viðureign
þeirra benti brátt til þess, að
leikurinn var ójafn, einkum
eftir að Guðjón tók að mæðast.
Þeir stóðu á hösluðum velli,
annar seigsterkur og forn, hinn
mjúkur og lipur og fer í loft
upp eða hverfur undan, — er
afsleppur, eins og keila í sjó-
lokunum.
Áheyrendum hvarflar jafn-
vel í hug stef úr Grettisljóð-
um Matthíasar, sem hefst með
þessum orðum: — Svo takast
þeir á, — þó að langt sé frá að
samlíking Matthíasar hæfi hér,
nema að litlu leyti.
Guðjón brýndi að vísu enn
17