Neisti - 30.01.1979, Side 6

1. tbl. Neista 1979, bls. 6
Viðtal við bandarískan félaga
Á undanförnum árum hefur kreppa
auðvaldsþjóðfélagsins grafíð um sig í
Bandaríkjunum, höfuðvígi heims-
valdastefnunnar. Afleiðing þessarar
kreppu hefur verið vaxandi barátta
verkafólks, kvenna og minnihluta-
hópa. Án tillits til efasemda margra
vinstri sinna (af tegund Marcuse o.fl.)
hefur bandarískur verkalýður sýnt að
fjölmennasta stétt iðnverkafólks í
heimi býr yfir miklu afli til baráttu
gegn auðvaldinu. Þróun stéttabarátt-
unnar í Bandarikjunum á eftir að hafa
mikil áhrif á baráttu verkafólks og
sósíalista annars staðar í.heiminum.
Um daginn var hér á ferð bandarísk-
ur félagi, Russel Block að nafni. Við
notuðum tækifærið og spurðum hann
nokkurra spurninga um þróun mála í
Bandaríkjunum að undanförnu. Russel
er félagi í Sósíalíska Verkamanna-
flokknum (Socialist Workers Party),
bandarísku deild Fjórða Alþjóðasam-
bandsins. Fyrst spurðum við hann um
áhrif verkfalls kolanámumanna og
baráttu vinstrisinnaðs hóps innan
verkalýðsfélaga stáliðnaðarmanna fyr-
ir auknu lýðræði og harðari baráttu-
línu innan sambands stáliðnaðar-
manna, en þeir stóðu að framboði
róttæks verkalýðsforingja, Sadlowsky,
til forsetakjörs í sambandi stáliðnaðar-
manna. Þessir atburðir settu mjög svip
sinn á baráttu verkafólks fyrir einu ári.
Russel: „Núna er lítil hreyfing meðal
þessara hópa. Ástæðurnar eru mis-
munandi. Meðan á kolanámuverkfall-
inu stóð, var augljóst, að verkamenn-
irnir höfðu gert uppreisn gegn forystu
verkalýðssambandsins. Það kom tvisv-
ar fyrir að þeir felldu samningsdrög,
sem forystan bar upp. f verkfallinu
voru verkamennirnir mjög vel skipu-
lagðir. Það er hefð fyrir slíku í námun-
um. Samstaðan hefur alltaf verið mjög
öflug þar. Þeim tókst m.a.s. að standa
gegn framkvæmd Taft-Hartley lag-
anna (lög í Bandaríkjunum, sem heim-
ila stjórninni að leita eftir dómsúr-
skurði sem skyldar verkalýðsfélög að
fresta verkfallsaðgerðum í 90 daga).
Verkamennimir neituðu að snúa til
vinnu sinnar og Carter neyddist til að
fá dómsúrskurðinum aflétt.
Þrátt fyrir andstöðu verkamann-
anna við forystu verkalýðssambands-
ins, þá skapaði verkfallið ekki nýja
forystu. Verkfallinu lauk, án þess að
verkamennirnir næðu fram öllum
kröfum sínum. Eftir verkfalhð lægði
öldurnar. En sú reynsla sem verka-
mennirnir öfluðu sér og þeir lærdóm-
ar, sem þeir kenndu öðrum hlutum
verkalýðshreyfingarinnar hafa varð-
veist. Ástandið er rólegt núna en það
getur hvenær sem er orðið sprenging
aftur.
í sambandi stáliðnaðarmanna voru
aðstæður aðrar. Þar var um að ræða
hreyfingu undir forystu óánægðra for-
ystumanna í nokkrum félögum. Sad-
lowsky hefur lengi starfað sem baráttu-
maður innan verkalýðsfélaganna.
Hann mótmælti t.d. stríðsrekstri
Bandaríkjanna í Víetnam á síðasta
áratug. Það er litið á hann sem
vinstrimann. Samtímis hefur hann
mjög sterka stöðu innan verkalýðs-
félaganna. f kosningaherferð sinni tók
Sadlowsky upp fjölmörg málefni, sem
ekki hefur heyrst neitt um innan
verkalýðshreyfingarinnar í 40 ár. Það
gerði kosningaherferð hans mjög
mikilvæga.
Á þeim vinnustöðum þar sem
hreyfmg Sadlowskys átti stuðnings-
menn, gekk þeim vel að skipuleggja
stuðningsmannalið. Þeim gekk verr á
þeim vinnustöðum þar sem þeir áttu
enga stuðningsmenn fyrir. Erfiðleik-
arnir voru í því fólgnir að verkamenn-
irnir eru tortryggnir gagnvart öllum
tilraunum til breytinga af hálfu for-
ystumanna innan verkalýðsfélaganna.
Þessi tortryggni þeirra er mjög eðlileg.
Þeir hafa oft séð hvernig hópur
verkalýðsforingja skipulagði herferð
undir því yfirskini að þeir ætluðu að
breyta ástandinu til batnaðar. Þegar á
reyndi kom í ljós að það eina sem þeir
höfðu áhuga á voru völd innan verka-
lýðshreyfingarinnar.
Sadlowsky fékk þriðjung atkvæða
samkvæmt talningu forystu sambands
stáliðnaðarmanna. Eftir að kosningar-
herferðinni lauk vonuðum við í Sósial-
íska Verkamannaflokknum að hreyf-
ingin héldi starfi sínu áfram, stofnaði
hópa í félögunum, gæfi út fréttablað og
fleira. Því miður skeði ekkert af þessu.
Þar með komu takmarkanir þeirrar
forystu, sem Sadlowsky er hluti af, í
ljós. Þeir gátu skipulagt herferð fyrir
kosningar í verkalýðssambandi, en
þeir gerðu sér ekki grein fyrir mikil-
vægi þess að skipuleggja sig sem
skoðanahóp, sem starfaði samfellt
innan verkalýðsfélaganna. Margir
þeirra sem störfuðu fyrir Sadlowsky
hafa nú engan starfsvettvang. Þeir
halda áfram að styðja hann og munu
vafalaust taka þátt í kosningaherferð-
um hans í framtíðinni. Þarna er afl,
sem í dag er ónotað, en á eftir að sýna
sig í verki.
Undanfarna mánuði hefur ástandið í
stáliðnaðinum farið versnandi. Eftir að
atvinnurekendur fengu því framgengt
að stjómin greip til verndaraðgerða
gegn erlendri samkeppni, hófu þeir að
loka þeim stáliðjuverum, sem gáfu
lítinn arð og ollu miklu atvinnuleysi í
mörgum borgum, t.d. í Ohio. Stáliðn-
aðarmenn hafa því enn meiri ástæðu í
dag til að hefja gagnsókn.
Það er ómögulegt að segja til um það
hvenær meiri háttar átök muni eiga sér
hreyfingarinnar fram slagorðið:,, Kjós-
um demókrata-meirihluta á þing“.
Þetta var þeirra eina svar við krepp-
unni 1973-74. Vandamáliðvaraðþeim
tókst þetta allt of vel. Nú hafa demó-
kratar meirihluta í báðum deildum
þingsins, 2/3 allra ríkisstjóra eru
demókratar, flestir borgarstjórar í
stóru borgunum eru demókratar og nú
er forsetinn demókrati. Þessum miklu
kosningasigrum demókrata hafa fylgt
hörkulegustu árásir, sem verkalýðs-
hreyfingin hefur orðið fyrir um ára-
tugaskeið. í dag er ómögulegt fyrir
forystu verkalýðshreyfingarinnar að
segja við verkafólk að það sem nú þurfi
að gera sé að kjósa enn fleiri demó-
krata!
Það er þetta sem veldur verkalýðs-
foringjunum þungum áhyggjum. Þess
vegna hafa sumir þeirra gagnrýnt
flokkur með fjöldafylgi, sem stofnaður
yrði í Bandaríkjunum, myndi mjög
fljótt vaxa og verða eitt af sterkustu
öflunum í bandarískum stjórnmálum.
Það er einmitt þetta sem forysta
verkalýðsfélaganna er hrædd við. Hún
veit að þessi þróun, sem hefur dregist
svo lengi, gæti vaxið þeim yfir höfuð.
Þeir eru í erfiðri stöðu í dag. Þeir þora
ekki að stofna eigin flokk, en samtímis
er Demókrataflokkurinn orðinn ónot-
hæfur. Það er þess vegna alls óvist
hverju þeir taka upp á“.
Neisti: Sósíalíski Verkamannaflokk-
urinn hefur að undanförnu beint starfi
sínu í vaxandi mæli að verkalýðsfélög-
unum. Hvernig gengur að útbreiða
hugmyndir hins byltingarsinnaða sósí-
alisma meðal bandarísks verkafólks?
Russel: „Á síðasta áratug reyndum
við að nýta uppsveifluna meðal stúd-
enta og einbeittum okkur að því að efla
stöðu okkar innan háskólanna og afla
félaga. Markmið okkar var engu að
síður, að ná til verkafólks, einkum iðn-
verkafólks. Áherslan á háskólanna var
í okkar augum einungis krókur á þeirri
leið. En vegna þeirra aðstæðna sem
ríktu þá færði þessi krókur okkur nær
markmiðinu.
Það er verkafólk í iðnaði, sem er í
þeirri stöðu, sem þjóðfélagslegt afl
verkalýðsstéttarinnar er fólgið í. Sér»
hver byltingarsinnaður flokkur verður
að ná til þessa fólks, ef hann ætlar að
framkvæma ætlunarverk sitt. Ástand-
ið í dag er að verulegu leyti frábrugðið
því sem ríkti á 7. áratugnum. Þá var
mjög erfitt að fá verkafólk til að gefa
sósíalískum hugmyndum einhvern
gaum. Nú hefur þetta gjörbreyst.
Víetnamstríðið, Watergate-málið og
,, Verkafólk leitar nú ákaft eftir ein-
hverjum valkosti við núverandi
ástandi.
Það er þess vegna alls ekki andsnúið
sósíalískum hugmyndum. “
r bókinni: Still hungry in America
jósm. : Clavton
stað. En ég er þess fullviss að herferð
Sadlowskys verður þess valdandi að
næstu átök verða markvissari og meira
meðvituð“.
Neisti: Meðal verkafólks í Banda-
ríkjunum má sjá vaxandi óánægju með
aðgerÖir Carterstjómarinnar til að
sporna gegn efnahagskeppunni. Þessi
óánægja hefur neytt marga íhaldssama
foringja innan verkalýðshreyfingar-
innar, sem lengi hafa stutt Demókrata-
flokkinn, til að mótmæla opinberlega.
Gæti þessi þróun leitt til þess að verka-
lýðshreyfingin hætti að styðja Demó-
krataflokkinn?
Russel: „Allt frá því á 4. áratugnum
hefur forysta verkalýðshreyfingarinn-
ar miðað stefnu sína við stuðning við
Demókrataflokkinn, í stað þess að
treysta á sjálfstæða baráttu. Eftir síðari
heimsstyrjöldina, þegar róttæki hluti
bandarísku verkalýðshreyfingarinnar
hafði horfið af sjónarsviðinu, þá
verður þessi stefna ofan á. Á 6. og 7.
áratugnum, þegar efnahagsþenslan var
ríkjandi, þá gat forysta verkalýðshreyf-
ingarinnar bent á árangur af þessari
stefnu. Atvinnuleysi var tiltölulega
lítið og nokkrar umbætur náðu fram
að ganga.
Demókrataflokkurinn reynir ekki
að láta líta svo út sem hann sé verka-
lýðsflokkur. Aftur á móti eru margir
einstaklingar innan hans, sem þykjast
vera vinir verkafólks.
Þegar tímabil efnahagskreppunnar
hófst fyrir um 10 árum, þá var Repú-
blikanaflokkurinn við völd. Það var
þess vegna auðvelt fyrir forystu verka-
lýðshreyfingarinnar að segja að vanda-
málið væri í því fólgið, að við stjóm-
völinn stæðu óvinveittir aðilar. Lausn
þeirra var að kjósa fleiri demókrata á
þing, þannig að þeir fengju meirihluta
á þingi. Árið 1974 setti hluti verkalýðs-
Carter opinberlega. Þetta ástand olli
athyglisverðri þróun í síðustu kosning-
um, einkum í Ohio. Þar bauð s.k.
frjálslyndur vinur verkafólks, Dick
Clark, sig fram til þings. Hann var
mjög háður stuðningi verkalýðsfélag-
anna í vélaiðnaðinum. Þessiverkalýðs-
félög sögðu Clark það fyrirfram að þau
mundu ekki styðja hann, ef hann
greiddi atkvæði með orkuáætlun
Carters, en þessi áætlun hafði það
markmið að auka gróða olíufyrirtækj-
anna á kostnað verkafólks. Clark
greiddi orkuáætlun Carters atkvæði
sitt, verkalýðsfélögin í vélaiðnaðinum
neituðu að styðja hann og hann féll út
af þingi. Á þennan hátt ætluðu
verkalýðsforingjarnir að hegna demó-
krötum. Þetta er svipuð stefna undir
nafninu „launaðu vinum þínum og
hegndu óvinum þínum“. Vandamálið
er að verkafólk á enga vini meðal
demókrata, eða meðal repúblikana.
Þessi staða setur á dagskrá stofnun
verkalýðsflokks. Bandaríkin eru eina
iðnvædda auðvaldsríkið þar sem
enginn verkalýðsflokkur með fjölda-
fylgi er til. í dag höfum við einungis tvo
borgaralega flokka. Stofnun verka-
lýðsflokks, sem byggði fylgi sitt á
verkalýðshreyfingunni yrði þess vegna
stórt spor fram á við jafnvel þótt slíkur
flokkur yrði endurbótasinnaður og
forysta hans skrifræðisleg.
Stofnun slíks flokks mundi gjör-
breyta pólitísku ástandi í Bandaríkj-
unum. Stefna valdastéttarinnar hefur
byggst á því undanfarið að tryggja að
fólk kæmi ekki auga á neina aðra val-
kosti en demókrata og repúblikana.
Þeir hafa neytt allra bragða til að
tryggja þetta. Svo þekktustu dæmin
séu tekin, þá voru bæði Malcolm X og
Martin Luther King myrtir við dular-
fullar kringumstæður.
Það er skoðun mín, að verkalýðs-
vaxandi efnahagskreppa hafa séð fyrir
því. Verkafólk leitar nú ákaft eftir ein-
hverjum valkosti við núverandi ástand.
Það er þess vegna alls ekki andsnúið
sósíalískum hugmyndum. Þetta hefur
gert okkur kleift að senda félaga til
mikilvægra vinnustaða í stáliðnaðin-
um, í námunum og fleiri greinum iðn-
aðar.
Sú breyting á starfi Sósíalíska
Verkamannaflokksins, sem við höfum
verið að framkvæma undanfarin 2-3
ár, hófst með því að við reyndum að
stofna deildir í sem flestum mikilvæg-
um borgum. Þegar við byrjuðum voru
deildir í um 20 borgum. Nú höfum við
deildir í meir en 50 borgum. Eitt af
vandamálum bandarísku verkalýðs-
hreyfingarinnar hefur lengi verið, að
uppreisnir verkafólks í einum lands-
hluta hafa ekki breiðst út til annarra
landshluta. Árið 1934 voru t.d. alls-
herjarverkföll í Minneapolis og San
Fransisco. Verkafólk tók að verulegu
leyti völdin í þessum borgum um tíma.
En hreyfingin náði ekki að breiðast út
til Chicago, New York og annarra stór-
borga. Til þess að verða sigursæl
verður bylting í Bandaríkjunum að ná
til allra landshluta.
Að undanförnu höfum við stofnað
deildir þar sem sósíalistar hafa aldrei
verið áður. Nýjasta deildin okkar er
t.d. í Birmingham í Alabahma, í hjarta
Suðurríkjanna.
Við höfum deildir í Houston í Texas,
San Diego, Denver í Colorado og
Miami í Florida. Allt eru þetta nýjar
deildir. Við sendum fólk frá borgum
þar sem við höfðum stórar deildireins
og í New York og Chicago og létum
það stofna deildir á nýjum stöðum og
afla félaga. Þetta hefur gengið mjög
vel.
Nú er komið að öðru stigi í þessari
þróun. Nú leggjum við áherslu á að