Fálkinn - 02.03.1929, Side 5

F Á L K I N N
5
Sunnudagshugleiðing.
,,l‘uí að Kristur leið líka eina sinni
furir syndir, rjettlálur fijrir rangláta,
til þess að hann mœlli leiða oss til
Ouðs — 1. Brjef Pjcturs, 3, 18.
Pistillinn, sem við hugleiðum
i dag snertir liftaugina í trú
vorri: friðþæginguna. Af óum-
ræðilegri ást Guðs til syndugra
inanna sendi hann son sinn ein-
getinn til vor mannanna, ekki
til að dæma oss heldur til að
frelsa oss með því að fórna Hfi
sínu fyrir oss. Spámaðurinn
Jesaia sagði þetta fyrir með þess-
Uin orðum: „Hann var særður
■vegna vorra synda og kraminn
vegna vorra misgjörða; hegning-
in sem vjer höfðum til unnið
koni niður á honum og fyrir
hans henjar urðuin vjer heil-
hrigðir. Vjer fórum allir villir
vegar sem sauðir, stefnduin hver
sína leið, en Jahve Ijet mis-
gjörð vor allra koma niður á
honum. Hann var hrjáður en
hann lítillætti sig og lauk ekki
Upp munni sínum, eins og lamb,
sem leitt er til slátrunar og eins
<>g sauður þegir fyrir þeim, sem
hlippa hann ....“. Þannig lýsir
spámaðurinn friðþægingu Jesú
Krist 700 árum fyrir fæðing
hans. Guð gaf oss syndugum
wiönnum son sinn, og sonurinn
gaf líf sitt fyrir oss.
Hlýtur ekki þessi fórn hins
algóða föðurhjarta og hinn ó-
Uiælanlegi kærleikur, sem er að
haki þessu, að gagntaka hverja
lifandi sál?
Hámarki sínu nær Guðs eilífa
miskunsemi með fórnardauðan-
hm á krossinum. Mættum vjer
aldrei, í orði eða verki þreytast
á því að minnast krossins og
hlóðs Krists, sem frelsaði oss
fi'á allri synd. Mættum við öðl-
ast kraft G,uðs náðar til þess að
hfa krosslífinu í hverri stöðu
sein við erum, undir tákninu
seni gert var yfir enni okkar og
hrjósti í heilagri skírn. Slíkt líf
er farsælt líf, þótt oft mæti mót-
læti og þjáningar. Og reynslan
hefir þráfaldlega sýnt, að lífið í
Kristi þarf ekki að verða sneytt
Veraldarláni heldnr þvert á móti.
fh'ottinn krefst hvorki meinlæta
nje fátæktar heldur aðeins þess,
að menn aldrei gleymi hvert að-
minarkmið lífsins er, og að
Hienn aldrei láti umhugsunina
Uni veraldleg gæði blinda sig
svo, að þeir missi sjónar á því
eina nauðsynlega. ,,Gef keisar-
anum það sem keisarans er og
Guði hvað Guðs er“.
Og fyrir hverja hefir Jesús
Kristur liðið fórnardauða? spyr
hú máske. — Fyrir synduga og
rangláta, svarar textinn, — fyrir
h'g og mig. Og þá vilt þú ef til
vill segja, að Guð sje ekki rjett-
hitllT, er hann veiti harðsnún-
Hni syndurum hlutdeild í náðar-
gjöf sinni. En þjer gleymist að
huð vill að allir menn verði
sáluhólpnir og lcomist til viður-
henningar á sannleikanum. Og
bnð geta þeir, ef þeir aðeins að
hljúgum hug játa syndir sínar
°g hafa einlægan hug á að betr-
ast.
Guð er elcki aðeins rjettlátur.
Hann er lílca miskunnsamur. Og
minnast má þess, að ræninginn
á krossinum var sá fyrsti er var
hjá Jesú í Paradís. Dómurinn,
sem fullnægt var með fórnar-
dauða hans var náðunardómur
vor syndugra manna,
Guð veiti oss náð sína til þess
að öðlast hlutdeild í fórnargjöf-
inni miklu og sanna og lifandi
trú á hann, sem drakk bikar
þjáninganna í botn, til þess að
við skyldum hljóta eilíft líf.
FRÁ LIÐINNI TÍÐ
Frá fellinum 1882.
Eftir Vigfús Guðmundsson.
Lítum nú á Landsveit.
Jón Bjarnason bóndi í Austvaðsholti
segir í „ísafo!d“ (12. jan. 1882) frá
afla og útkomu þar i sveit um liaust-
ið. Ileyjast hafði alls á heimajörðun-
um: Stóruvöllúm 30 hestar, Skarði
40 h., Klofa 15 h., Galtalæk 26 h.,
I.eirubakka 20 h., Hvammi 27 h. o. s.
frv. — Ekkert á Fellsmúla. „Eigi gat
lieitið sauðgróður um mitt sumar.
Málnytjupeningur var því nær arðlaus,
og stórgripir stóðu hungraðir á þess-
ari liagleysu. —■ Þess munu dæmi, að
kýr hafi verið skornar í þessar sveit
næst liðið liaust, sein ekki voru
mergjaðar, en þó án allra vanmeta“.
Hestar megri en venjulega á vordög-
um; og heyskap varð að sækja á sum-
um hæjum „meira en þingmannaleið“.
í öllum hálendum og þurlendum
sveitum yfir höfuð, varð heyskapur
miklu minni en í meðal ári.
Vantaði sumstaðar helming eða
meira alls, og á töðuna %—Vs. En
nýting var ágæt til höfuðdags. Um
Norður- og Austurland o. fl. hjeröð,
var munurinn minni. Svo varð upp-
gripa heyskapur við Safamýri, og á
einstökum úrvalsstöðum.
Fellis-aðdragandi.
Svo sem nú er lýst á lökustu stöð-
unum, var þannig undirhúningur und-
ir fellirinn: Þrautarbeitilandið nærri
graslaust, liey lítil (þó fyrningar
hjálpuðu nokkuð víða), og sumt af
húfjenu í vorholdum undir veturinn.
Engin almenn fjársala syðra og „fóð-
urbætir“ var ekki á boðstólum —
heyrðist varla nefndur. Nema þá lielst
matarúrgangur, dropalögg ef til var,
hrís og skógarlim, og hrossaket.
Ilrossum var slátrað sumstaðar, lil
þess að lialda lífi í kindum.
Veðurfar var hrakasamt á Suður-
landi um veturinn, en aldrei mjög mikil
liarðindi fyr en um vorið. Haustið
var líka liralcasamt, og þvi illur und-
irbúningur.
Um fjallferðina var krapaslagvcðrið
svo stórfelt, að f jallhestarnir sumir
drógust varla til bjargar á eftir, og
varð að farga mörgum þcirra. í
Hvanngili — milli jökla, instu leit á
Laufaleitum, afrjett Kangv. svifti
veðrið tjaldi af fjallmönnum. Vöfðu
þeir um sig slitrunum og urðu svo
að sitja á skrínum sinum lioldvotir
í slagveðrinu alla nóttina. Þrekaðir
urðu þeir mjög við söfnunina á eftir,
og komu heim blóðrisa um fætur og
ölnliðu. Ekki varð komist fram með
safnið á rjettum tinia, og varð því
að fresta rjettum um einn dag..
Undirbúningurinn var slæmur og
útlitið ilt, enda var bísna miklum
fjenaði fargað og ljett af heyjum þá
um liaustið.
Vil sýnt þess dæmi. — Og leyfist
kannske um leið, að geta um gömlu
slátrunarsiðina, sem þá hjeldust enn
sumstaðar á stórbúum Suöurlands.
Slátrun.
Ilversu mjög fjenaði var fækkað á
Keldum, fyrir fellirinn, get jeg ekki
sagt — og þvi siður á öðrum stöð-
um. Hitt man jeg, að byrjað var að
skera sauðfjeð um 1. rjett og haldið
áfram í hverri viku fram um nýár,
eftir því sem hægt var að koina í
verk og matreiða jafnóðum, að þeirra
tíma sið.
Smalað var á mánudögum og skor-
ið um kveldið, eða á þriðjudags-
morgnum (sauðir fyrst, ær svo), líka
á fimtu- eða föstudöguni (lömb).
Blóðmör og slátur — með gulrófum
— var soðið flest alla rúinhelga daga,
og notið til kveldmatar —• soðið
drukkið með. Gærur rakáðar á kveld-
vökum, skinnin látin í ílát, ineð blá-
steinsvatni, og siðan liengd á sköft
og grindur i eldliúsi, uns nokkuð
voru reykt, þá dregin á þveng, 10 í
kippu liverri, og reykt betur. Mörinn
var barinn og bræddur á miðviku-
dögum. (Látinn 1 sauðarmör eða sem
þvi svarar í ærskinn þurkað, og gerð-
ur úr kyllir með fyrirbandi. — Á
sama hátt var skyr flutt í nautshúð-
um, frá scljum i fornöld. — Mörinn
var svo barinn með sleggju á flötu
fjalhöggi, uns hann varð lungamjúk-
ur). Sviðin rökuð á föstud., sviðin á
laugard., soðin og etin að nokkru á
sunnudag. Ketið saltað á miðvikudög-
um og laugardögum. Mikið reykt — og
selt nokkuð — af sauðaketinu. Var og
notað um allar hátíðir og tilhalds-
daga, í ferðir og á engjar.
Ekki var lambsfótur eða langi, lát-
in fara til ónýtis.
Sumarmálaneðrið milcla 1882.
Eftir vondu fjallferðina var fremur
gott liaust, en veturinn mjög hraka-
samur. Eftir blota hljóp oft í útsuður
með slæmum jeljum, og siðan i norð-
ur með byl og gaddi, og rak að landi
liafís inikinn. Vorbati var byrjaður,
fjárdauði varla teljandi, og tiðarfar
ekkert sjerlega óvanalegt fyr en veðr-
ið mikla byrjaði 23. april. Stóð það í
viku eða meira sumstaðar, með dæma-
lausu ofsaroki af landnorðri, gaddi og
snjóbyl á norðurlandi og til fjalla um
alt laiid, en mvrkum sandbyl, því nær
eingöngu, um Land og Rangárvelli.
Svo var myrkur sandbylurinn á Keld-
um, að varla var lesbjart meðan hæst
var dagsins. Eklíi grilli í varpann úr
bæjardyrum, en þeim lá við köfnun
sem opnaði þær. Jón bróðir minn var
þá kominn á þrítugsaldurinn, og eng-
inn óvera eða örkvisi. Samt var það
einn morgun, að hann sat klukku-
stund á bekk í bæjardyrunum, áður
en liann braust út til gegninganna.
Moka varð sandinn frá sumum hús-
dyrum, og eftir veðrið voru traðir við
bæinn, á talsverðum lcafla, sljettfull-
ar af sandi, li. u. b. tveggja álna
djúpar. Skaflarnir urðu og á blettum
jafn háir húsagarðinum, svo þar gátu
allar skepnur gengið upp. — Lengi
um vorið og lika um nokkur ár eftir
þetta, mátti liópur karlmanna beygja
liakið við það að hreinsa túnið og
verja það algerðri eyðileggingu.
Þeir, sem aldrei hafa komið út i
þessu svipað veður, geta víst naumast
trúað því, live satl það er „að súrna
tekur i augum“, hve mikill sandur
getur orðið fastur i nefi, munnviki
o. s. frv., eða hversu moldin lemst
inn í hvern hlut og lokuð húsin, svo
þar má skrifa með fingri á hvern
harðan hlut.
í þessu veðri og upp úr því varð
aðalfjárfellirinn víða um land, og þö
allra lielst um Land og llangárvelli.
Góður lcafli áður, og fjeð farið að
leita nýgræðings við sandana. — Mörg
pund af sandi lilóðust í ullina á þeim
kindum, sem lagst liöfðu fyrir i gár-
unum eða við þá, svo toglagðar einir
tóku upp úr sandliellunni. Slíkur
sandstakkur sligaði fjeð. Og fyrir kom
það, að ekki sást nema annað liornið
af kindinni uppúr sandskaflinum.
Hraunborgir — er veila skyldu við-
nám flækingsfje — fyltust sumar af
sandi alveg upp í topp. Og má vel
vera að þar liggi enn lieinagrindur
undir.
Á S K O R U N.
Á næsta vori verður í sam-
bandi við fermingu ungmenna
hafin fj'ársöfnun um land alt
til hjálpar bágstöddum börn-
um. Munu prestar gangast fyr-
ir henni hver í sínu prestakalli
og ýmsir fleiri verða þeim til
aðstoðar. Opinber skilagrein
verður gjörð fyrir fje því, er
safnast, og nánar skýrt frá því
síðar, hvernig því verður varið.
En markmiðið er að vinna að
því, að bágstödd börn hjer á
lándi megi eignast góð heimili.
Þjóðin má ekkert mannsefni
missa.
Vjer, sem kosnir höfum verið
í nefnd til þess að vinna að
þessu máli, leyfum oss að heita
á alla landsmenn að bregðast
vel við fjársöfnun þessari og
ininnast orða Krists: „Svo
framarlega sem þjer hafið gjört
þetta einum þessara minna
minstu bræðra, þá hafið þjer
gjört mjer það“.
í febrúarmánuði 1929.
Bjarni Jónsson,
dómkirkjuprestur, Reykjavik.
Guðmundur Einarsson,
prestur, Mosfelli.
Iídlfdán Helgason,
prestur, Mosfelli.
Ólafur Magnússon,
prófastur, Árnarbæli.
Þorsteinn Briem,
prestur, Akranesi.
Ásmundur Guðmundsson,
dósent, Reykjavík
(ritari nefndarinnar).
Máttur auglýsinganna.
Á þingi í Detroit lijelt ameriskur
auömaður nýlega fyrirlestur um mátt
auglýsinganna. Sagði hann, að árið
1928 hefðu Ameríkumenn varið tveim
miljörðum dollara til auglýsinga í
blöðum og tímaritum. Nefndi liann
ýms dæmi um áhrif auglýsinganna.
Þannig hefði verslun ein, sem auglýsti
mikið, aukið umsetningu sína um
300% á 8 árum og hefði getað fært
niður vöruverðið. Önnur verslun hefði
sparað sjer 30% af reksturskostnaði
með auglýsingum. Þá mintist hann á
slagorðið: „Segið það með blómum“,
sem að 4500 blómaverslanir notuðu
víðsvegar um heim. Hefði verslun fje-
laganna í blóinasambandinu aukist
uin 400% á siðustu 7 árum.
Ganili Svíabær heitir þorp eitt í
Ukraine við ána Dnjeper. Búa þar
um 900 Sviar, afkomendur manna,
sem fyrir 300 árum fluttust til Dagö
í Eystrasalti, en voru fluttir þaðan
að valdboði rússnesku stjórnarinnar
suður til Ukraine árið 1728. Þeir
halda enn siðum sínutn og tungu og
eru Svíar í liúð og liár. Nú er hung-
ursneyð mikil í Ukraine á þeim slóð-
um er þeir búa, og hafa þeir þvi sent
nefnd manna til Sviþjóðar til þess
að fá leyfi til að flytjast þangað og
setjast þar að. Þykir líklegt að þetta
megi takast, því ýmsir sænskir álirifa-
menn liafa heitt sjer fyrir því, m. a.
Nathan Södcrblom erkibiskup i Upp-
sölum.
Frli.