Fálkinn - 04.04.1936, Blaðsíða 3

F Á L K 1 N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Rilstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvæmdaslj.: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifslofa:
Bankastræti 3, Reykjavik. Síini 221(1.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—(i.
Sicrifstofa i Osln:
A n I o n S c h j ö I h s g a d e 1 4.
Blaðið kemur út liver'n laugardug.
Askriftarverð er kr. 1.50 á mánuði;
kr. 4.50 á ársfjórðungi og 18 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftanir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millimeter.
Herbertsprent prentaði.
Skraððaraþankar.
Nú á tímum er það ekki handafl-
ið, sem ræður unt afkomu einstakl-
inga og þjóða. Náttúran leggur mánn-
inum til orkuna, en hans er að nota
hana. Náttúran leggur lil efnið, en
mannsins er að vinna ur því, svo vel
og ódýrl, að afurðirnar nái hylli og
þyki hetri en annara, og seljist ltelsl
nieð meira verði, en framleiðslan
hefir kostað. Það er kunnáttan og
verkhygnin, eigi siður en auðlind r
þjóðarinnar úr skauti náttúrunnar.
sem ríður baggamuninn um afkomu
atvinnuveganna.
Til skamms tíma hafa atvinnuveg-
ir þjóðarinnar verið reknir með æfa
gömlu sniði og kunnáttan lærst af
þeirri reynslu, sem fengin hefir ver-
ið mann frani af manni. Reynsla
þjóðarinnar sjálfrar er vitanlega und-
irstaða, en sú undirstaða táknar í
mörgum tilfellum kyrstöðu. Til þess
að geta staðist i timans straumi,
þarf jafnframt að augðast af reynslu
annara þjóða og hagnýta sjer upp-
götvanir visindanna og hugvitsnmnn-
anna í hverri grein, Jafnvel þær
þjóðir, sem lengst eru komnar áleið-
is, í verklegum éfnum, fyrirverða
sig ekki að kynna sjer aðferðir og
nýungar annara, því að þær skilia,
að ef þessar hinar þjóðir hafa eitt-
hvað betra en þær hafa sjálfar, þá
er þeim liætta búin í samkepninni.
Iðnstofnanir og verksmiðjur, sem
eignast liagnýta uppfyndning, er öðr-
um er ókunn, liggja á lienni eins og
ormar á gulli, þvi að hún gefur þeini
forrjetti'ndi fram yfir aðra: tækifæri
lil að framleiða vöruna betri og
ódýrari en aðrir.
Þjóð sem telur sjer trú um, að hún
þurfi ekkert af öðrum að læra, ér
dauðadæmd. Og hún er heimsk, því
að enginn maður nema heimsking-
inn þorir að segja, að hann liati
ekkert af öðrum að læra. íslending-
ar hafa lengi staðið að baki öðrum
þjóðum i verklegum efnum, og íiafa
ósköpin öll að læra. Og hverjum
þeim eyri, sem varið er til þess, að
auka þekkingu þeirra á verklegri
menningu er vel varið, því að hann
kemur margfaldaður aftur. Þjóðin
er farin að skilja, að bókvitið verður
látið i askana og hefir meira nær-
ingargildi fyrir þjóðina en hand-
aflið. Og hún lærir smámsaman að
skilja, að án bókvitsins, þ. e. vís-
indalegrar undirstöðu atvinnuveg-
anna, er alt unnið fyrir gíg, hand-
aflið fer forgörðum eins og hjá
Sysifos þeim sem steininum velti.
Með aðstoð visindanna og réynsl-
unnar — bæði heimafenginnar og
aðfenginnar — er íslenskri framtíð
borgið, efnalega. Því að ísland á
Tvítugt söngfjelag.
Það verður hvorki vegiö nje metið
hve mikinn skerf Karlakór K. F. U.
M. hefir lagt til hljómlistarlífs Reykja
vikur á undanförnum árum. Söng-
fjelög voru að vísu til fyrir þess
daga, en að jafnaði entust þau illa,
störfuðu af áhuga fyrsta kastið en
hjöðnuðu svo eins og bóla. En
Karlakór K. F. U. M. átti. því láni
að fagna, að eignast leiðtoga, sem
ekki mæddist eftir fyrsta sprettinn,
heldur fór að öllu gætilega, rasaði
ekki um ráð fram en endist vel.
Því að það er svo, að þegar litið
er yfir sögu Karlakórs K. F. U. M.
sem nú á 20 ár að baki sjer, þá
verður fyrst og fremst að þakka ]iað
söngstjóra fjelagsins, Jóni Halldórs-
syni, að fjelagið er enn i fullu fjöri
og að þvi hefir orðið svo vel ágengl,
sem raun ber vitni. Þó að Jón Hall-
dórsson hafi öll þessi ár haft ærn-
um störfum að sinna og ábyrgðar-
miklum, og jafnan gegnt þeim með
hinni mestu prýði, hefir honum jafn-
ar. unnist tími til að sirina fjelagi
sínu, og jafnan nent að fórna því
frístundum sínum. Og livað árangur-
inn af þessu starfi snertir þá sýna
verkin merkin. Söngsljórn hans hefir
jafnan borið vott um vandvirkni og
smekkvísi, og söngfjelagið öðlast ein-
læga vini og gert landinu stórfeldan
sóma með framkomu sinni á erlend-
uin vettvangi, þar sem hið allra besta
ei til samanburðar. Og hjer á landi
liefir Jóni Halldórssyni verið trúað
fyrir því, sem mestu þótti skifla, t.
d. aðalstjórn söngsins á Alþingisbá-
tiðinni. — Honum á Karlakór K. F.
U. M. fyrst og fremst að þakka það,
sem á hefir unnist, þó að ýmsir aðr-
ir hafi lagt nýta hönd að.
Núna i vikunni hjelt kórið hljóm-
leika í Gamla Bió lil minningar um
afmælið. Voru þeir fjölsóttir eins
og vænta mátti. „Fálkinn" óskar fje
laginu til hamingju með ágætt starf
og þykist viss um, að það eigi enn
eftir að vera höfuðstaðnum það i
marga mannsaldra, sem það hefir
verið honum tvo undanfarna áratugi.
Brautryðjandi í aldarfjórðung.
Árið 1911 óraði fæsta íslendinga
fyrir þvi, að á næstu árum mundi
hefjast nýtt tímabil, með gjörbreyt-
ingu á samgönguháttum fslendinga, á
landi. Menn höfðu að visu heyrt tal-
að uni „Thomsensbílinn“, en höfðu
fyrir satt, að hann væri mjög svo
óábyggilegt samgöngutæki, sem lielst
þyrfti að hafa nálægt sjer riðandi
mann með nokkra aktygjaða hesta lil
þess að „draga“ þegar blíllinn ekki
„drö“. Iín svo kom Vestur-íslending-
ur hingað með Fordbil, og sýndi, að
á þurrum vegi gat biílinn komist á-
fram hestlaust. En samt hugðu þá
nægar auðlindir. Þjóðin getur lifað
kongalífi á þeim, ef hún lærir að
nota þær rjett.
.4 jaæ.
flestir „vitrir menn“, að bílar ætlu
ekki framtíð fyrir sjer hjer á l>essu
landi, íslandi.
Milli atburða þessara gerðist það,
að Geir G. Zoega vegamálastjóri.
rjeðst aðstoðarverkfræðingur hjá þá-
verandi landsverkfræðingi, Jóni heitn
um Þorlákssyni. Zoéga var þá nýkom-
inn heim með ágætt próf frá Poly-
teknisk Lære'anstalt i Kaúpmanna-
höfn. En það var ekki aðeins góða
prófið, sem liann kom með, heldur
ineð lieilán fjársjóð af hugmyndum,
sem hann hefir verið að koma í fram-
kvæmd síðan. Og sá fjársjóður þrotn-
ar aldrei, því að altaf bætast við ný
viðfangsefni, sem koma þarf fram.
Og ávalt er það vegamálastjórinn
sjálfur, sem er fyrstur lil að finna
þau.
Þegar Jón Þorláksson sagði af sjer
einbætti 1917 var Geir G. Zoéga skip-
aður eftirmaður hans. Og þá var far-
ið að sjást, að bilarnir áttu framtið
hjer á landi og að þeir gátu skapað
hina mestu breytingú á lima sem
orðið hefir siðan á landnámsöld, að
óbreyttu rúmi eða fjarlægðunum.
Það varð verkefni núverandi vega-
málastjóra, að reyna að fullnægja
þeim kröfum, sem fram koniu með
bifréiðunum, um aukna vegi, fleiri
brýr. Þegar fólk fór að nota bjlana,
fanst því, að það ætti lieimtingu á,
að komast jafnlangt með þeiiri á 10
tímum eins og það áður hafði kom-
ist á 10 tímum á hestbáki. Fjarlægð-
irnar urðu minni, — í tíma — þó að
þær væri nákvæmlega jafnlangar á
leiðinni eins og áðnr.
Svo vel hefir núverandi vegamála-
stjóra tekist að ráða frani úr þessu
nýju viðfangsefni, að ef nokkur mað-
ur hefði spáð því þann 1. april 1911
að hægt væri að aka um þá staði,
sem nú eru orðnir sporgötur bifreiða,
mundi hann hafa verið talinn eilt-
livað talsvert brenglaður á sönsunum.
En staðreyndirnar þekkja allir: Fyr-
ir fjórum árum hófust fastar hifreiða-
samgöngur milli Reykjavíkur og Ak-
ureyrar, og nú er sámfeld hifreiða-
leið úr höfuðstaðnum alla leið á
Austfirði — Seyðisfjörð og Reyðar-
fjörð. — Vestur á Snæfellsnes, sunn-
an og norðan, norður á Hólmavik,
austui' í Fljótshverfi og svo margt og
inargt. Jafnvel inn að Hvítárvatni.
þegar Sogsbrúin, sem fy.r var, verður
opnuð almenningi lil fyrirgreiðslu í
óbygðir íslands.
Þau þrekvirki, ^eiu urinin hafa ver-
ið af athafnamesta landsverkfræðingi
og vegamálastjóra íslands, eru m. a.
talandi lákn ]iess, að hann skilur þá
líma sem hann lifir á. Það eru meslu
breylingartímar, sem orðið hafa i
samgöngum á landi lijer. Og má
þakka það því, að Geir Zoéga þekkir
ávalt sinn vitjunartíma. Hann er
framsýrin maður og hygginn en hef-
ir jafnframt til að bera þann eigin-
leika sem þarf að sameinast þeim
fyrnefndu: að vera stórhuga og á-
ræðamikill. Þessir eiginleikar valda
]>ví, að verk hans eru orðin svo
mikil, að enginn mundi mótmæla því,
að segja — að þvi er vegamálin
snertir:
Hanu .......hrinti voriim hag á leifí
með heillar aldar taki“.
Geir G. Zoéga vegamálastjóri gerir
sjer, að því sem oss er sagt af fólki.
sem þekkir hann vel, alls ekki far
um, að láta geta sin að nokkru. En
nauðugur viljugur verður harin að
gera það nú á aldarfjórðungsafmæli
sínu, vegna þess, að verkin tala.