Fálkinn - 10.10.1936, Side 2

6
F Á L K I N N
*

QAMLA BÍÓ
Mjólknrsalinn.
Afarskemtileg gamgnmynd.
AðalhlutverkiS leikur
HAROLD LLOYD
Það er ekki nema sjaldan, sem
kvikmyndagestir fá tækifæri til þess
að sjá Harold Lloyd nú orðið. En í
myndinni „Mjólkursalinn“ kemur
hann fram á ný, bráðfjörugur og
fyndnari en nokkru sinni áður, eins
og þeir leikendur gera að jafnaði sem
„eiga sig sjálfir'* og leika þegar þeim
finst þeir hafi efni hið innra frá
sjer. Þetta geta þeir leikendur gert,
sem ríkir eru, en hinir verða að
hlýða húsbændunum og taka hlut-
verkin, þegar þau bjóðast. Harald
Lloyd leikur aðeins þegar lionum
sýnist, því að hann er einn af þeim
fáu kvikmyndaleikurum sem er rík-
ur; og verkin sýna merkin. Þegar
hann leikur, þá er hann ávalt enn-
þá betri en hann var síðast. Og þetta
sannast m. a. í leik hans, sem „Mjólk-
ursalinn".
Harold er mjólkursali í þessari
mynd. Hann selur samsölusull á göt-
unum í New York. En svo vill til,
að hann hittir tvo hnefleikameistara,
sem eru að gerast nærgöngulir við
systur hans kornunga (Helen Mack)
og hann ræðst á þá og slær þá báða
niður. En þessir menn eru báðir
meistarar í hnefleik, og þegar for-
ráðamaður þeirra, Gabby Sloan
(Adolphe Menjoue) frjettir það, að
maður hafi slegið tvo fræga hnef-
leikamenn hans i gólfið, þá vill hann
ólmur ná í afreksmanninn. Blöðin
hafa lýst honum þannig, að hann sje
„stór, hrottalegur dóni úr þyngsta
flokki". En þegar Harold Lloyd kem-
ur eftir boði á fund forráðamanns-
ins verður hann æði vonsvikinn.
Hann hefir búist við, að sjá stóran,
hrottalegan dóna úr þyngsta flokki,
en i staðinn sjer liann veslings písl-
ina hann Harold Lloyd, og finst
hann fjarri því að vera sigurvænleg-
ur. En galdur Harolds liggur i því,
að beygja sig undan höggunum hjá
hnefleikaköppunum, og fær hann
tækifæri til þess að sýna í myndinni
hvernig hann fer að þvi.
Sögulokin verða ekki sögð hjer.
En leikur Harolds Lloyd er með
þeim afburðum, að það iðrar þess
engan að sjá hann, sem mjólkursal-
Nýja framhaldssagan.
í þessu blaði h§fst ný framhalds-
saga: „Granni maðurinn" (The Thin
man). Er hún eftir ungan ameríkansk
an höfund, sem ekki hefir verið
þýtt eftir á íslensku áður; heitir hann
Dashiell Hammett og hafa skáldsög-
ur hans vakið geysilega eftirtekt og
verið þýddar á fjölda tungumála.
Ritháttur hans er mjög frábrugðinn
ritliætti eldri höfunda og miklu list-
fengari en á venjulegum „reyfurum“.
Hefir höfundurinn lag á því, að vera
skemtinn og fyndinn jafnframt því,
sem hann spinnur dramatíska og. á-
takanlega örlagaþræði persónanna,
sem koma fram í sögunni.
í þessari sögu eru helstu persón-
urnar þessar: Granni maðurinn, sem
aldrei kemur frain á sjónarsviðið
sjálfur — hann er frægur hugvits-
maður og heitir Clyde Wynand —,
kona hans fráskilin og tvö börn
þeirra og seinni maður hennar, enn-
fremur málaflutningsmaður granna
mannsins, Macaulay að nafni, Guild
lögreglufulltrúi og njósnarinn Nick
Charles og Nora kona hans. — Þá
má nefna einkaritara granna manns-
ins, Juliu Wolf, stúlku með flekkótta
fortíð. Hún finst myrt heima hjá sjer
einn góðan veðurdag. Nick Charles
er beðinn að taka málið til rann-
sóknar og gerir það á móti vilja sín-
um.
Saga þessi er svo meistaralega
bygð að það er ósvikið gaman að
lesa hana. Lesendur Fálkans munu
fylgjast með henni frá upphafi og
jafnan híða næsta blaðs með óþreyju
eftir að fá framhaldið. — Hinn
frægi rithöfundur Sinclair Lewis seg-
ir um höfund hennar, að hann sje
tvímælalaust snjallastur allra leyni-
lögreglusagnahöfunda i Bandaríkjun-
um. Það er því ómaksins vert að
kynnast Dashiell Hammett og
„granna manninum“ hans.
Bókafregnir.
WILLIAM LE QUEUX:
ÆFISAGA RASPÚTINS
Jón H. Guðmundsson þýddi.
Bókaverslun Sig. Kristjáns-
sonar gaf út. 1936.
í tíð núlifandi manna hefir eigi
verið meira um annan mann talað
en rússneska siðleysingjann Rasput-
in, sem með dáleiðsluáhrifum tókst
að vefja taugaveikluðu fólki um fing-
ur sjer og komast til æðstu valda í
Itússlandi. Saga Rasputins er svo
lygileg, að maður á bágt með að trúa
henni. En það er ekki hægt að neita
staðreyndum.
Skáldsagnahöfundurinn William
le Queux dvaldi í Rússlandi á ófrið-
arárunum og fyrir ófriðinn, sem
fregnritari stórblaðsins „The Times“
í London. Kyntist liann þá mörgu
um Raspútin og safnaði sönnunar-
gögnum um hann og á þeiin gögnum
er bók hans bygð, sem nú hefir ver-
ið þýdd á íslensku. Bókin er skrifuð
i skáldsögustil, en efni hennar er
átakameira en í nokkurri skáldsögu,
því að maður veit, að það raunveru
an, er verður að „hnefaleikakappa"
Það er lærdómurinn um, að skjóta sjer
undan högginu — að sýna leikni í
krafta stað —, sem myndin sýnir svo
vel og skemtilega, að maður hefir
raunverulega gaman af að horfa á
hana.
„Mjólkursalinn“ er tekinn af Para-
mount Film. Þegar liún var sýnd
hjer í nágrannalöndunum sögðu sum
blöð það, að nú mætti Chaplin vara
sig, því að Harold Lloyd væri að
fara fram úr honum.
legt en ekki tilbúningur. Er meðferð
höfundarins á þvi lipur og ljett, enda
er höfundinum sýnt um að rita þann-
ig, að lesandinn fylgist vel með, eins
og lesendum Fálkans er kunnugt sf
þeim tveim framhaldssögum, sem
hirst hafa lijer í blaðinu: „Múrbrota-
klúbburinn" og „Njósnarar". í æfi-
sögu Rasputins nær höf. tökum á
lesandanum undir eins i byrjun, er
liann lýsir þorparanum mikla áður
en hann kemst til Pjetursborgar og
lesandinn fylgir frásögninni með
vakandi forvitni þangað til yfir lýk-
ur og Rasputin er sviftur lífi.
Þýðingin er lipur og viðfeldin og
útgáfan prentuð á vandaðan pappir
og smekklega frá henni gengið.
«
Guðmundur Danielsson: ILM-
UR DAGANNA. Skáldsaga.
ísafoldarprentsmiðja 1936.
Með sögunni „Bræðurnir i Gras-
liaga“ vakti hið unga skáld Guð-
mundur Daníelsson mikla og verð-
skuldaða athygli. „Ilmur. daganna“,
sem nýlega er komin út, er fram-
hald af þessari sögu. Koma bræðurn-
ir þar nokkuð við sögu, einkuiu
Sverrir, en aðalpersónan er þó Örn
sonur hans. Rekur sagan æfiferil
hans frá því að faðir lians flosnar
upp af jörðinni, sem hann hefir keypt
sjer og kostað miklu til, og til þess
að Örn er orðinn fullvaxta og hef-
ir sjeð „lífið", sem vermaður í Vest-
mannaeyjum. Sagan gerist að inestu
í „Ósahverfinu“, sem virðist vera
næsta likt Þykkvabænum eflir lýs-
ingunni. Þar lifir Örn Sverrisson
æslcuárin, hjá föður sínum sem liefir
gerst þar leiguliði á smákoti, en
flosnar upp aftur og fer í liúsmensku
og konan yfirgefur hann og flytst
suður með sjó til friðils síns, Snabba,
sem er landabruggari og hefir kom-
ið Sverrir á knje.
Söguna vantar sist efni, en þó er
eigi minna varið í hitt, hvernig á
efninu er haldið. Höfundinum er lag-
ið að segja frá og hann ristir víða
djúpt og sumar lýsingarnar i bók-
inni eru beinlínis meistaralegar. En
eigi verður því nijtitað, að mjög gætir
hjá Guðmundi áhrifa frá öðru ungu
skáldi og það jafnvel um of, til þess
að hann geti talist frumlegur. En
liinsvegar má fullyrða að Guðinund-
ur sje fær um að fara sínar eigin
götur. Tilþrif hans eru svo mikil og
snildarleg, að hann þarf ekki að vera
upp á aðra kominn að neinu leyti.
Og ineð vaxandi þroska mun hann
eiga eftir að mótast sem algerlega
sjálfstæður höfundur.
„Ilmur daganna" er verulega læsi-
leg bók. Það er erfitt að slíta sig frá
henni. Þar er ekkert fálm eða hik
og höfundurinn er laginn á að koma
þannig orðum að hugsunum sinum,
að lesandinn getur tileinkað sjer
þær. Full-langt virðist hann þó fara
í því, að leggja persónum sinum í
munn ýmsar málleysur og sleltur;
að vísu er mikið til af þessu i dag-
legu tali en þó varla eins og höf.
vill vera láta, jafnvel þó að bifreið-
Frh. á bls. 11.
----- NÝJA BÍO ---------
Vesalinpanrir.
Myndin rekur efni hinnar stór-
fenglegu skáldsögu Victor Hugo’s
VESALINGARNIR. Tekin af
United Artists í flokknum „20tli
Century Pictures", en þar eru
gerðar bestu myndir á heims-
markaðinum. — Aðalhlutverkin
FREDERIC MARCH,
CHARLESLAUGHTON og
MAILYNNE KNOWLDEN.
Sýnd bráðlega.
Hin heimsfræga skáldsaga eftir
Victor Hugo, „Les Miserables" liefir,
þrátt fyrir það að hún sje löng, kom-
ist út á íslenska tungu, og er það að
þakka framtakssemi Þorsteins Gísla-
sonar. Þýðendur sögunnar voru Ein-
ar og Ragnar Kvaran og Vilhj. Þ.
Gíslason. Upplagi bókarinnar var
mjög í hóf liagað, enda mun hún
nær uppseld. En sú bók gleymist
aldrei. Þættir úr henni eru sagðir
börnum af ömipunum, og sá mjói
þráður, sem sagður er, nægir til
þess, að þeir, sem hafa fengið mjóa
þráðinn í stuttri rökkursögu, vilja
fá alla söguna. Þessvegna er gaman
að geta sagt, að ennþá sje hægt að
fá þessa dýrmætu sögu á íslenzku.
Og nú er liún líka komin liingað
til lands á talmynd. NÝJA BÍó sýnir
söguna núna á næstunni í mynd, sem
tekin er i flokknum „20th Century
Pictures“ af United Artists. Nafnið
,.20th Century Pictures“ er í rauu
og veru nægileg sönnun fyrir því,
að myndin sje góð — öllum þeim
sem til þekkja. En þessi mynd er
„meira en góð‘.‘ Hún er dásamlegt
listaverk, sköpuð af leikstjóranum,
Joseph Schenck og hinum frábæru
leikendum Charles Laugton og Frede-
ric March. Þeir leika aðalpersón-
urnar: Javert (Cli. Laugton) mann'-
inn, sem er fæddur í fangelsi og læt-
ur það vera sitt æðsta hoðorð, að
hlýða ávalt lögunum, og galeiðu-
þrællinn Jean Valjean (Fr. March),
sem liefir gerhreyst svo af viðkynn-
ingu sinni við klausturbiskupinn
Bienvenu (Cedric Hardwick), að
hann vill ávalt reyna að vera góður
maður og batnandi.
Eins og þeim er kunnugl, sem les-
ið hafa liina heimsfrægu skáldsögu,
kemur þarna ýmislegt fleira af fólki
til greina. T. d. aðalkvenpersónan,
Cosette. Hún er leikin af Marilynne
Knowlden, og er leikur hennar lista-
verk, mest fyrir þá sök, hve látlaus
hann er. En það stæði á saina, live
mörg hlutverk nefnd væri úr þess'ari
mynd. Þau eru öll svo leikin, að úr
myndinni verður samsteypt og ynd-
islegt listaverk. Það væri gaman, ef
íslendingar gæti horft á eitthvað
sein líkist þessari mynd, á hverri
viku, því að þá mundi hugsunarhátt-
ur og liugarfar margra breytast til
batnaðar.