Fálkinn - 17.05.1940, Page 5

F A L K I N N
o
Skútumenn búast
í bygginguna bárust fimin lilbofi
og á fundi bæjarstjórnar 31. jan.
1884 er samþykt að taka tilboSi
þeirra Lydes múrarameistara og
Magnúsar Árnasonar trjesmiðs. Til-
boð þeirra var að vísu 545 krónum
hærra en fjárveitingin til verksins.
En það skrýtnasta við samþykt þessa
er það, að þar er slegin sá varnagli,
að fela megi verkið öðrum manni,
ef sá hinn sami treysti sjer lil að
vinna jtað fyrir fjárveitinguna, en
láta þá þá fjelaga, Lydes og Magnús,
sigla sinn sjó. Þessi maður, sem
bæjarstjórn vildi eiga opna leið til
að semja við, var Jakob Sveinsson
trjesmiður, sem gert hafði tilboð í
hluta af verkinu. Og svo fór, eftir
nokkurt þóf, að samið var við Jakob
og mun þá þegar um vorið hafa verið
hafist handa um bryggjugerðina.
Bryggjan var i upphafi smíðuð
bæði úr trje og steini. Var fremri
endinn úr trje. En það gafst illa,
því að mjög vildi brolna trjehluti
bryggjunnar af sjávargangi og líka
jetast af trjáætu. Þótti brátt auðsjeð,
að eigi mætti við svo búið standa.
og 24. l'ebr. 1892 gerði hafnarnefndin
samning við 'Juliu$ Schau steinhöggv-
ara um að breyta bryggjunni. .1.
Schau „tókst á hendur að byggja
fremri hluta bryggjunnar og liækka
hana, og skyldi hann vera hlaðinn
eingöngu úr grjóti, höggnu og klofnu,
samskónar og i efri hluta hennar."1)
Auk þess var nánar liltekið um ým-
is atriði verksins, í samningi þessum.
Grjót alt, er til bryggjunnar þyrfti,
tofaði hafnarnefnd að leggja til þar
á staðnum. Alt annað lofaði Schau
að leggja til og áskildi sjer 4200 kr.
fyrir starf sitt. öllu hryggjusmíðinu
skyldi lokið fyrir lok júlímánaðar
1892, og er svo að sjá, að það hafi
orðið.
En hrakningarsögu bryggjunnar
var enn ekki lokið 28. desember
1894 skemdist hún all mikið af
brimróti. Hafnarnefnd gerði kröfu á
hendur Juliusi Scliau, að hann bætti
skaðann, en hann neitaði þvi. Samt
sem áður var honum falið að bæta
bryggjuna og gerði liann það að
nokkru leyti.
Út af þessu spruttu svo hörð mála-
ferli, sem of langt yrði að rekja
hjer. í undirdómi fjell málið á
Schau, en Landsyfirrjettur sýknaði
hann 1895. Segir þar í lörsendum
dómsins, að brimið og sjávargang-
urinn hinn umgetna dag hafi vcrið
óvenjulega mikið og meira en elstu
Landsyfirrjettardómar 1895
1898, V. bd„ bls. 204 o. áfr.
til brottferðar frá Steinbryggjunni um
____________:M
menn reki minni til, og miklar líkur
til að sjórinn hafi haft sjer lil
aðstoðar fleka og trjáviði, er bárust
úr öðrum bryggjum, sem brotnuðu.
Nú virðist ekki hafa verið mikið
átt við bryggjuna í nokkur ár. En
1904 er vérkfræðingunum Knud
Zimsen og Sigurði Thoroddsen falið
að gera teikningu og áætlun um
hækkun og lengingu bryggjunnar.
Enda þótt uppástungu þeirra væri
ekki fylgt, varð þetta þó til þess, að
tilboða var leitað um þessar fram-
kvæmdir hjá steinsmiðafjelaginu
Högna, hjer i bæ. En Tryggva bœjar-
fulltrúa Gunnarssýni mun ekki hafa
þótt hin fáanlegu kjör hagkvæm, og
1905 bauðst hann til að láta vinna
verk þetta fyrir nokkru lægri þókn-
un, eða kr. 15000.00, og var honum
falið starfið og jafnframt að gera
bólverk austan við bryggjuna, aust-
ur að bólverki Thomsens-verslunar.
Nú var bryggjan komin í svipað
horf og hún var lengst af. En hún
þótti aldrei neitt afbragð sem báta-
bryggja, ef ókyrr var sjór. Öldurnar
gátu ekki riðið undir hana eða i
gegnum hana eins og hinar bryggj-
urnar, sem voru úr trje. Bátarnir
byltust því skrambi óþyrmilega þeg-
ar brim var og braut yfir Bæjar-
bryggjuna. Þess munu hafa verið
dæmi. að bátar brotnuðu töluvert
1890.
þarna við bryggjuna i vondum
veðrum. En þá voru ekki komnir
hafnargarðar að draga úr veldi
brimsins. Af þessum orsökum var
brykkjan stundum kölluð Tryggva-
boði eða Tryggvasker, eftir að
Tryggvi Gunnarsson hafði gert við
hana, eins og áður var sagt. Mun
það sennilega fremur hafa verið
vegna þess, hve Tryggvi var þektur
maður og' umtalaður en hins, að
bryggjan hafi orðið svo miklu lakari
legustaður fyrir báta en áður.
Hin fyrsta stórhátíðlega athöfn,
sem menn vita til, ao fram hafi farið
á Steinbryggjunni, er móttaka danska
stúdentaleiðangursins sumarið 1900.
Þessi stúdentaför var mjög merki-
lcgur atburður, og „eftir ósk frum-
kvöðla stúdentaleiðangursins átti för-
in að verða sama sem nokkurskon-
ar ástarorðsending frá Danmörku til
íslands‘% eins og Georg Brandes orð-
aði það í grein um þetta leyti. Voru
þetta 82 danskir stúdentar, sem
komu hingað á Botníu 0. ágúst 1900.
Isafold segir svo frá 8. ág.:
„Stúdentahópurinn steig lijer á
land kl. 10 árdegis á bæjarbryggji
unni, sem var blæjum skrýdd og
laufbogum, en mikill sægur manna,
öll Reykjavík, i þyrpingum ofan til
beggja handa. Spöng lá milli aðal-
súlnanna, er gengið var undir, og
voru á hana rituð þessi orð með
rauðum lit:
Velkomnir danskir frændur!
Viðtökunefndin kvaddi koniu-
menn á bryggjusporðinum, en þeir
gengu síðan í fylkingu upp bryggj-
una með stúdentafána sinn fyrir og
sungu: „Eldgamla ísafold“ á ís-
lensku), en lúðrafjelag H. Helgason-
ar bljes þjóðsöng Dana og íslenskir
stúdentar sungu undir. Fylkingin
gekk inn á Austurvöll, sem var blæj-
um skrýddur umhverfis ... .“
Dönsku stúdentarnir dvöldust hjer
nokkra daga og gengu síðan aftur
til skips ofan bæjarbryggjuna.
7 árum síðar gerist annar stór
atburður í sögu Steinbryggjunnar.
Friðrik VII. kemur hingað til lands
með fríðu föruneyti sumarið 1907.
Nú var opinber bryggja fyrir hendi,
sem ekki var við fyrstu konungs-
komuna. Enda steig konungur á
land á bæjarbryggjunni og var þar
mikil viðhöfn. Verður landgöngu kon
ungs best lýst með þvi að vitna i
frásögn ísafoldar um þetta atriði,
er þar vel og skemtilega ritað.
Fara hjer á eftir orð ísafoldar 31.
júli 1907:
„Konungsskipið og þess föruneyti,
þingmannaskipið og herskipin
Geysir og Hekla var komið hjer inn
undir nesin laust fyrir hádegi á
mánudaginn. Þá var hvasst nokkuð á
norðan, og hjeldu skipin inn á
Krossvík í skjól um nóttina.
Þau höfnuðu sig hjer morguninn
el'tir um fótafei'ð, konungsskipið
Birma og jMngmannaskipið Atlanta,
og eftir því herskipin Geysir og
Hekla.
Þá var veður bjart og fagurt,
nærri því logn, einhver blíðasti dag-
urinn á sumrinu.
Kl. 9 steig konungurinn á land á
Bæjarbryggjunni og var þar fyrir
ráðgjafinn og þingmenn, ásamt al-
þingismönnum. Ráðgjafinn bað hann
vera velkominn.
Þá dundu við skot á herskipunum
öllum.
Rault klæði hafði verið lagt upp
eftir Bæjarbryggjunni og allmiklum
sinámeyjahóp í hvítum klæðum verið
raðað á báðar hendur. Þær stráðu
blómum á braut konungs eftir
bryggjunni. ........
Sigurbogi hafði reistur verið ofan
við bryggjuna, hár og mikill, með
tvöföldum stoðum og bili á milli,
hinúm innri með hvítum röndum
og rauðum, en hinum ytri hvitum og
Framh. á bls. 15.
Hestar á fjörubeit við Steinbryggjuna um 1890.