Fálkinn - 21.02.1941, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
LOFTHERNAÐUR
NÚTÍMANS.
**
Styrjaldartæknin er orðin gjörbreytt frá þv?, sem var
1914—18. Þó rjeð skotgrafastyrjöldin úrslitum, en nú
hafa skotgrafirnar og virki reynst þýðingarlaus. Nú er
að vísu barist á sjó en þó fyrst og fremst í lofti og alt
bendir til að lofthernaðurinn ráði úrslitum styrjaldar-
innar.
Fyrir nokkruin árum birti ítalskur hershöfðingi,
Douhet, sem nú er látinn, álit, er vakti mikla at-
hygli. Hann hjelt því fram, sem allir viðurkenna
nú, að styrjöid, sem háð værri með her og flota
aðallega hlyti að verða langvinn. Herirnir græfu
sig niður í jörðina, þannig að þeir hvor um sig
yrðu óvinnandi og úrslitin fengist ekki fyr en ann-
arhvor aðilinn væri aðfram kominn af eymd og
sulti. — En í lofthernaði kæmu yfirburðir ann-
arslivors aðilans fljótt til greina og.sá sterkari gæti
knúð fram úrslit á tiltölulega skömmum tíma,
vegna þess að hinn veikari hefði ekki sömu aðstöðu
til að verjast og hann hefir í skotgrafastyrjöld
eða sjóhernaði. Lofthernum væri hægt að etja
fram þar, sem andstæðingurinn væri veikastur fyr-
ir — sá sem yfirburðina hefði gæti eyðilagt verk-
smiðjur, forðabúr og samgöngutæki andstæðings-
ins, auk þess sem að loftárásirnar mundu lama
þjóðina, er fyrir yrði og skapa byltingu lijá henni.
Þessvegna mundi svo fara, að framvegis hættu
stórveldin að leggja fje til hers og flota nema af
mjög skornum skamti, en legðu alla áhersluna á
flugher og loftvarnir.
Hernaðarfræðingar deildu mjög um þessa kenn-
ingu, en reynslan sem nú er fengiiv, virðist ótví-
rætt staðfesta mál Douhets. Að vísu þekti Douhet
ekki þá tegund landhernaðar, sem Þjóðverjar not-
uðu til að leggja undir sig Belgíu, Holland og
Frakkland: leiftursóknir bifvjelahersveitanna, en
það er óneitanlegt, að flugvjelar voru þó lika að
verki í þeim hernaði og áttu sinn þátt í sigrunum
í öllum þeim löndum, sein Þjóðverjar hafa lagt
undir sig. — Og síðan Bretar urðu einir um liit-
una gegn Þjóðverjum verður ekki annað sagt en
að hernaður þeirra hafi nær eingöngu verið 1 lofti.
Það er sá hernaður, sem Douhet hersliöfðingi
sagði fyrir.
En hvernig er sá hernaður háður — og með
hvaða vopnum? í þessari grein skal leitast við, að
skýra litilsháttar frá þvi.
Þá Og nú. í styrjöldinni 1914—18 var l'lugið á
bernskuskeiði, flugvjelarnar voru þá
aðstoðartæki landhers og sjóhers og stóðu undir
stjórn þeirra. Þær voru einkum notaðar til þess,
að njósna um hreyfingar andstæðingahersins, taka
myndir af virkjum óvinanna og aðstoða í orustum.
Til þessa voru eingöngu notaðar ljettar flugvjelar,
enda var burðarmagn flugvjela þá svo lítið í hlut-
falli við stærð, að þær gátu alls ekki gegnt því
hlutverki, sem þær gera nú með skæðasta árangr-
inum: að flytja stóran farm af sprengjum langar
leiðir og demba lionum yfir mikilsverða staði lijá
óvinunum. Að vísu voru sprengjuflugvjelar þá til,
en þær komu að litlum notum, af ýmsum ástæðum.
Meðal annars af því, að þær voru svo seinfleygar,
að spilLflugvjelarnar (jagerflugvjelar) gátu elt þær
uppi og skotið þær niður. 1 öðru lagi af þvi vjel-
arnar áttu miklu verra með að láta sprengjurnar
hitta rnarkið þá en nú. Og i þriðja lagi af því, að
vjelarnar höfðu þá ekki þráðlaus miðunartæki og
gátu ekki ratað í þokum og myrkri. Loks má geta
þess, að lireyflar vjelanna voru miklu ófullkomn-
ari þá en nú, svo að vjelarnar urðu oft að nauð-
lenda. Og starfsvíddin (aktionsradius) var svo lítil,
vegna þess hve vjelarnar eyddu miklu eldsneyti, að
ekki var hugsanlegt að bestu vjelar kæmust nema
brot af því, sem þær lökustu komast nú.
Þessvegna gat ekki verið uin sprengjuvarp í
stórum stíl að ræða úr flugvjelunum þá. Flugvjel-
arnar flugu aðeins með ljettar sprengjur og stutta
leið. Frá síðustu styrjöld minnast menn einkum
bardaganna, sem einstakir flugmenn háðu í lofti
og margir urðu frægir af að skjóta niður fjölda af
óvinaflugvjelum.
Nú fljúga sprengjuflugvjelar svo hart, að spilli-
flugvjelum reynist örðugt að elta þær uppi, og auk
þess komast þær 3—4 sinnum lengra en þær kom-
ust þá. Það er þetta, sem gert hefir flughernaðinn
að mikilvægri staðreynd. Sprengjuflugvjelarnar, sem
áður voru lítið brot af flugher stórveldanna, eru
nú frá 40—70% af flugflota þeirra. Þær eru þunga-
miðja loftliernaðarins.
1 Abessiniustyrjöldinni og Spánarstyrjöldinni
voru flugvjelar notaðar nokkuð, einkum í hinni
síðari. Það mátti t. d. lesa í blöðunum um ægileg-
ar loftárásir á Barcelona og tjóninu af þeim var
lýst með sterkum orðum. En þó komu aldrei fleiri
en 5 flugvjelar i einu til að varpa sprengjum yfir
Barcelona og þetta voru ekki flugvjelar með stóra
farma. í síðustu styrjöld var alls 250 smálestum
af sprengjum varpað yfir England. En það er
sannað, að nú geta hvort heldur er Þjóðverjar eða
Bretar varpað niður langt yfir þúsund smálestum
af sprengjum í einni einustu flugferð. Sprengjurn-
ar, sem varpað var yfir England í síðasta ófriði,
særðu eða drápu um 500 manns og ollu eignatjóni
fyrir um 40 miljón krónur. Hvað mundi þá nú?
Flugherinn í Þegar stríðið hófst, fyrir nær
stríðsbyrjun. liálfu öðru ári, var talið að Þjóð-
verjar ættu rúmlega 9000 flug-
vjelar. Þó að mikið hafi verið skotið niður af þeirti
síðar er ekkert vafamál, að Þjóðverjar eiga núna
inun fleiri flugvjelar en þá — og betri. Flugher
Breta var miklu minni. Mun láta nærri, að Frakk-
ar og Bretar hafi samtals átt tæplega eins margar
flugvjelar og Þjóðverjar, í byrjun stríðsins, Síðan