Fálkinn - 15.08.1941, Page 5

F Á L K I N N
5
hann væri giftnr raaður og rjeði
raiklu lijá fólki sinu. Einu sinni
fór liann yfir fjallgarðinn sera
lá að „Svartfætlingalandi“ og
þar hitti hann unga stúlku, sem
hann varð ástfanginn af. Gift-
ist hann stúlkunni, en mundi
ekki fyr en ura seinan að hann
átti konu heima hjá sjer. Var
honura ljóst að hann hafði hrot-
ið lög „flathausalýðsins“ með
því að giftast stúlku af öðrum
ættbálki og einnig hafði hann
brotið lög trúboðanna með því
að gera sig sekan ura tvíkvæni.
En síðari frúin var ekki ráða-
laus. llún stakk upp á því að
l'æra trúboðununi nokkra vís-
undakálfa til þess að mýkja þá.
Trúboðarnir máttu sín mikils
hjá flathausum og gætu eflaust
fengið aflút fyrir Coyot hjá
Jjeira. Hjónin lóru nú raeð fjóra
kálfa yfir Iílettafjöll heira til
„flathausanna“ til þess að frið-
mælast við þá. En Coyot fjeklc
eklci vinsanilegar nióttökur því
að frændur hans hýddu liann.
Sagan herrair eklcert uni
hvernig fór raeð konurnar Jians
Ivær. En kálfarnir koniust á
l'óður lijá trúboðuniun í St Igna-
tius og juku þar'kyn sitt svo að
af þeiin kom héif hjörð. NokÍcrura
áruin síðar lceypti bóndi nolclc-
ur er Pablo hjet tíu kálfa af
þeira og fór nieð'þá til Montana.
Fjölgaði visundum Pablos rajög
næslu tuttugu árin svo að hann
varð að verða sjer út um meira
liag'lendi. Fyrst sneri liann sjer
til stjórnarinnar og bauð henni
vísundana til lcaups en þegar
hún liafnaði boðinu sneri hann
sjer lil Kanadastjórnar og bað
hana um landvist fyrir sig og
vísundana. Stjórnin sá að hjer
yar gott tækifæri til að eignast
sjaldgæfa hjörð og gerði þegar
kaup við Pablo. Þannig eignað-
ist Kanada vísunda á ný. Þelta
var kringum 1906.
En það voru fleiri hópar en
þessi sem komust hjá eyðingu.
Einkura var það einn maður
sem hafði mikinn álniga á við-
haldi vísundanna og' keypti þá
hvar sem hann spurði til þeirra.
Yar hann kallaður fíuffalo-
Jones, og hefir meira til nafns-
ins unnið en Buffalo-Bill, sera
drap vísundana i hrönnum. Jon-
es ól vísundana upp og ljet
þeira fjölga.
Fyrst í slað voru aðeins 30
vísundar i Yellowstone Parlc.
En þeira fjölgaði óðura og vís-
undarnir sem ólust upp þarna í
skógunum urðu stærri og sterlc-
ari en vísundarnir sera höfðu
hafst við á preríunum. Visund-
arnir i Yellowstone Parlc fá að
ráða sjer sjálfirjjg hafa sjálfir
valið sjer álcveðná staði til sum-
arbeitar og aðra til vetrarbeitar.
En stærsta vísundahjörðin er
þó sú, sem á Indíánanum Coyot
tilveru sína að þalclca. Það eru
afkværai hjarðarinnar sem Kan-
adastjórnin keypti. Voru þau
látiri í girðingu i Wainwright í
Alberta. Er hún 197 fermílur
girðingin í heimi og þar er
stærsta vísúndahjörðin sera til
er. Nálægt fjórir firatii af girð-
ingunni eru skóglaus prería,
samskonar land og vísundarnir
eru vanastir og þar eru sölt
stöðuvötn, sera dýrin sækjasl
nijög í. Þau geta nefnilega illa
án salts verið. Mestur hluti
þessa lands er illa fallinn til
ræktunar, en kringur girðing-
una eru bæir, sera heyjað er á
handa vísundunura. Eru kýrn-
ar ásarat lcálfunum lekin í hús
á haustin og standa inni allan
veturinn. En nautin ganga úli
allan veturinn.
Á tólf árum, frá 1907 til 1919
fjölgaði vísundunura í Wain-
wright npp í 6000 en sjö árura
síðar voru'þau örðin 10.000 og
þá var levft að slcjóta álcveðna
dýratölu á hverju ári.
Kvikmyndafjelag eilt hevrði
ura þessa álcvörðun og bað þegar
um leyfi til að lcvikmynda þessa
„veiðiafhöfn”. Tókust samning-
ar ura þetta og nú leigði fjelag-
ið fjölda af Indíánura, sem voru
féngnir til að drepa dýrin að
fornura sið: raeð örvura og boga.
Þetta átti að verða þáttur úr
garaalli Indiánaraynd. En örv-
arnar voru þannig gerðar að
þær særðu elclci einu sinni dýrin
þau sera drepast áttu voru
skotin með býssu á eftir, svo að
elcki sást á rayndinni. Myndirnar
af vísundaveiðunura urðu eigi
að síður ágætar og eðlilegar.
Þar sáusl Indíánarnir i essinu
sínu, eins og þeir voru forðuln
daga raeðan vísundarnir voru
aðal veiðidýr þeirra.
Það lágu upprunalcga tilfinn-
ingaástæður til þess að visund-
urinn var friðaður, en von bráð-
ar kom það á daginn að friðun-
in gaf eigi lítið fje í aðra hönd.
Vísundurinn þrífst milclu betur
í girðingum en önnur vilt dýr.
Og nú eru nienn farnir að ala
upp kynblendinga undan vís-
undura og lcúm og hefir það lelc-
ist vel. Aflcvæmið er kallað
kattalog og er talið lílclegt að
það verði húsdýr viða ura lieim
með tímanum. Menn græða pen-
inga á að ala upp vísunda og
þessvegna virðist engin hætla á
því lengur, að þeira verði úl-
rýrat.
Eina leiðin lil að lcynnasl vís-
undunum í lílcu umhverfi og
þeir lifðu áður er sú að leita
uppi þessar vísundagirðingar
vestan hafs. Enda hefir það
reynst svo, að fjöldi skerati-
ferðafóllcs heimsækir þessa staði
af forvitni.
Nú er það orðið öllura Ijóst
að það var þjóðþrifaverlc að
friða vísundana og að það var
slembilukka, að þeir voru elcki
strádrepnir og tegundinni útrýmt
eins og geirfugli. Að vísu mun
aldrei kveða eins railcið að vís-
undunura og áður fyr, en þeir
eru þó til. Það er að vísu nokk-
ur raunur að sjá vísundana í
girðingura og að sjá þó alveg
frjálsa, eii þó er milcill raunur
á lífi vísundanna í girðinguni
og í dýragörðuin. í girðingunum
eru dýrin að vísu í gæslu og
undir eftirliti en þau hafa þó
raikið frjálsræði.
Og hvernig ættu kvilcinynda-
fjelögin að fara að ef vísund-
arnir væru eklci til. Elcla Ind.í-
ánamynd er elcki hægt að taka
nema þar sjáist lcúrelcar, Indí-
ánar og visundar og helst þurfa
Indíánarnir að vera að berjast
við vísundana, sera hlaupa á
liarðastölcki, fnæsandi í stór-
hópum yfir preriurnar, en Ind-
íánarnir elta á gæðinguin sín-
uni. Enda liafa vísundagirðing-
arnar railclar telcjur af kvik-
rayndafjelögunum.
Er miðstöð verðbrjefaviðskiftanna.
Egils ávaxtadrykkir
Útbreiðið „Fálkann“
Visundai', naut og kýr, ú preriunni.
yisundnrinn var
aðal búsilag Indí-
ána og þeir gerðu
sjer lipemmtam44’
úr ketinu og tólg-
inni.
enskar á stærð og stærsta dýra-