Fálkinn - 15.08.1941, Qupperneq 8

8
FÁLKINN
Gunnar Gundersen:
........ — Á síðustu stundu.
AÐ var barið fast á dyrnar. Jo-
hansen lagði frá sjer morgun-
blaðið og ýtti kaffibollanum frá sjer.
Hver gat þetta verið svona snemma
morguns? Hann leit á klukkuna: Hún
var tæplega hálf niu.
Aftur var barið stutt en ákveðið.
Og áður en hann gat svarað, var
hurðinni lokið upp. Magur maður, i
meðallagi hár, kom inn.
Hann lokaði hurðinni gætilega á
eftir sjer og stóð um stund þegjandi
og svipaðist um í stofunni.
„Þjer eruð Ólafur, geri jeg ráð
fyrir?“
Johansen kinkaði kolli, og horfði á
manninn, forvitinn og gramur í senn.
Gesturin virtist vera mannafælinn og
óframfærinn. Augun flöktandi og and-
litið grátt, með djúpum rákum og tog-
inleitt.
Hann var snyrtilega klæddur, en
fötin voru i algerðu ósamræmi við.út-
lifað yfirbragð mannsins sjálfs.
„Jeg heiti Kram, jeg er verkfræð-
ingur.“ Hann brosti napurt.
„Þjer hafið máske lie.vrt mín getið?“
Johansen hugsaði sig um. „Nei, ekki
get jeg nú minst Jæss í svipinn."
Kram einblíndi á hann. Hann rigs-
aði yfir þvert gólfið, nam staðar og
einblíndi aftur á hann — lengi. Hann
virtist vera í vafa um sinn, en nú
harðnaði svipurinn.
„Við skulum ekki vera að neinum
leikaraskap. Þjer vitið eflaust eins
vel og jeg, liversvegna jeg er hingað
kominn. Að minsta kosti ættuð þjer
að geta getið yður til um ástæðuna."
„Þjer verðið að afsaka mig. Jeg
botna ekkert í þessu, sem þjer segið.
Viljið þjer gera svo vel að gefa mjer
nánari skýringu."
Hann leit spyrjandi á Kram. Kram
lineigði sig, brosti neyðarlega.
„Jeg get ekki annað en vottað yður
aðdáun mína fyrir frekjuna. Þjer lát-
ið eins og þjer skiljið ekkert í neinu,
rneð kaldara blóði en maður á að
venjast.“
Hann þagnaði aftur og skálmaði
um gólfið. Nam staðar við dyrnar.
Hugsaði sig um augnablik, sner'i svo
lyklinum í skránni og stakk honum
i vasann. Svo sneri hann sjer að
Joliansen eins og elding. Það glamp-
aði á eitthvað í hendinni á honum.
Það var skammbyssa.
Það var eins og hann væri í þönk-
um og hann fitlaði við vopnið i
nokkrar sekúndur. Það var líkast
því, að hann væri að gæla við byss-
una. Svo ryktist hann við og leit
upp.
„Kanske okkur gangi betur að lala
saman núna, Ólafur minn?“
Hann lagði sjerstaka áherslu á síð-
ustu orðin.
„Við erum einir og ekkerl getur
Iruflað okkur. Við erum ein, þjer,
jeg og þessi hjerna.“ Hann lyfti
skammbyssunni.
Johansen horfði á hann. Hann var
engin gunga að upplagi, en þó gat
hann ekki varist hræðslu. Maðurinn
hlaut að vera brjálaður.
Hann reyndi að hugsa eðlilega, en
það var eins og hugsanagangurinn
væri ldaupinn í baklás, og hann
ljekk krampateygjur í kverkarnar.
Hann reyndi að harka þetta af sjer.
Hann varð að segja eitthvað til þess
að vinna tima.
í örvænlingu sinni reyndi hann
að sýnast rólegur og brosti nú upp-
gerðarbrosi.
„Viljið þjer ekki setjast. Svo skul-
um við tala um málið.“
„Það er eiumitt það, sem jeg vil.
Aður en við förum lengra.“
Kram settist. Hann hló kulda-
hlátri.
„Jeg ætla bara að biðja yður jiess
áður en við förum að tala' saman, að
sýna mjer fulla tiltrú og einlægni.
í rauninni erum við gamlir kunn-
ingjar, ef svo mætti segja. Og við
höfum nægan tíma, Eftir þessa við-
ræðu, seiíi jeg vona að verði -vin-
sandeg, eigum við að innganga til
betra lífs, fyrst þjer og svo jeg.“
Hann varð alvarlegur aftur og
starði á Johansen.
Johansen var orðinn náfölur. Svit-
inn spratt fram á enninu á honum
og hann skalf á hendinni er haun
þurkaði af sjer.
En hann horfði samt fast og ró-
lega framaní Kram. Hann gal sjeð,
að hann var æstur, þó að hann
reyndi að sýnast rólegur.
Johansen strauk sjer um ennið.
hann varð að reyna, að hugsa í sam-
herigi. En l>að var erfitt, því að lmg-
urinn hafði komist í uppnám. Hann
reyndi samt að manna sig, og þó
skalf röddin talsvert er hann sagði:
„Jegi á dálitið erfitt með að skilja
yður, lierra Kram.“
Kram, horfði gaumgæfilega á liann.
Það kom meðaumkunarsvipur á and-
litið á honum og svo brosti hann:
„Það hefir mjer líka altaf fundist.
Þjer hafið átt bágt með að skilja.
Og þessvegna er jeg nú hingað kom-
inn. Þjer. vitið, að jeg hefði getað
skotið yður umsvifalaust eins og
Inind. Ekkert hefði mjer verið auð-
veldara, þegar jeg kom áðan.
En jeg vildi einmitt, að þjer lærð-
um að skilja. Þjer eigið að skilja,
livernig líf mitt hefir ger-eyðilagst.
Þá fáið þjer tækifæri til að liug-
leiða það dálitla stund, hvort dómur
minn er harður. Kanske er hann
það. En hann er rjettlátur ná-
kvæmur og rjettlátur."
Hann þagði augnablik, stóð upp og
skálmaði aftur yfir gólfið. Nam nú
staðar aftur.
„Jeg skal ségja yður alla söguna,
frá því að jeg hitti Elsu í fyrsta
sinn og þangað til í dag.“
Johansen reyndi að taka fram i.
„Jeg get ekki ........“
„Þegið þjer nú á meðan.“ Orðin
voru eins og svipuhögg.
„Á.eftir lofa jeg yður kanske að
koma með það, sem þjer hafið á
hjarta, en ekki núna ekki fyr en
jeg er búinn.“
Hann tók málhvíld til að hugsa sig
um, svo byrjaði hann:
„Það eru tólf ár síðan jeg hitli
Elsu i fyrsta sinn. Það var á úti-
skemtun hjá kunningja minum og
það var meira að segja á Jónsmessu-
nótt. Jeg man það eins og það liefði
skeð í gær.
Jeg varð hrifinn af Elsu undir eins
og jeg sá hana. Og það fór heitur
straumur um mig þegar jeg var
kyntur henni. Jeg hafði hitasótt, jeg
var í vímu, eins og jeg hefði drukk-
ið í heilan dag.
Jeg var ekki með sjálfum mjer
eftir þetta. Hún leið ekki úr huga
injer eitt augnablik, alt kvöldið. Jeg
var sælh Nei, það er vægt að orði
komist, því að jeg var í sjöunda
himni í hver skifti, sem jeg fjekk
að dansa við hana og varð ör af
gleði i hvert skifti, sem hún sagði
vingjariílegt orð við mig. Þetta var
yndislegasta kvöldið, sem jeg hefi
lifað á æfi minni.“
Hann andvarpaði. Það vottaði fyr-
ir brosi á andlitinu á honum, og út-
lifað andlitið varð fallegt í svipinn.
Johansen hafði ekki augun af hon-
um. Hver veit nema það væri reyn-
andi að tala við hann í alvöru núna?
Best að reyná. Hann opnaði munn-
inn til að taka til máls. En Kram
bandaði með hendinni og röddin
var hvíslandi er hann hjelt áfram:
„Jeg gerði yður aðvart um, að
þjer ættuð að þegja. Jeg hjelt að
þjer skilduð mig.“
Hann stóð augnablik og bandljek
skammbyssuna. Vóg hana i hendinni,
eins og hann vildi undirstrika skip-
un sína.
Johansen ypti öxlunum og gal ekk-
ert aðliafst. Hann varð að vera þol-
inmóður. Hann sat með hendurnar
undir kinnunum og augun hálflok-
uð. Gaut augunum til Krams í laumi.
Kram lirosti og virtist vera í ess-
inu sínu. En hann tók vel eftir öllu,
sem fram fór. Svo lijelt hann áfram:
„Þetta varð ekki í síðasta skiftið,
sem við hittumst. Nei, jeg get trúað
yður fyrir því, að upp frá þessari
Jónsmessunótt hófst nýr þáttur í æfi
minni. Jeg lield að jeg taki ekki of
djúpt i árinni þó jeg segi: Þá fyrst
fór jeg að lifa. Áður hafði jeg aðeins
verið til en ekki lifað.
Þegar jeg hugleiddi það síðar var
mjer alveg óskiljanlegt, hvernig jeg
hefði getað lifað án hennar í öll
þessi ár.
Hver dagur var eins og ný opin-
berun. Hún var mjer altaf jafn ný.
Við vorum eins og sköpuð hvort fyr-
ir annað. Við vorum óaðskiljanleg.
Hver dagur var mettaður af ynd-
islegasta samræmi. Og þannig átti
það að verða að eilífu.
Já, jeg man að það lá við að vinír
okkar öfunduðu okkur. Því að gæfan
lá svo að segja utan á okkur.“
Hann andvarpaði. Vætti varirnar
hugsandi og hjelt svo áfram:
„Jeg gæti sagt yður þúsund af
sögum frá þessum tíma, en jeg geri
það ekki. Jeg vil hafa þær endur-
minningár fyrir sjálfan mig.
Vitanlega giftumst við. Og gæfan
brosti við okkur i mörg ár enn.“
Svo hvarf brosið af honum og and-
litið var alvarlegt. Rákirnar urðu
dýpri og andlitið eins og á gamal-
menni.
„Það var annars skrítið. Mjer fanst
það á mjer þá, að þetta gæti ekki
haldist svona til lengdar. í allri sæl-
unni setti stundum að mjer hræði-
lega angist. Mjer varð stundum svo
órótt, að jeg gat varla við mig ráðið.
Jeg reyndi að skýra þetta sem al-
gengt sálfræðilegt fyrirbrigði. Þjer
hafið ef til vill orðið var við, að
maðurinn getur orðið algerlega sæll
stuttar stundir úr lífi sínu, helst þeg-
ar eitthvað gleðilegt ber við óvænt.
Annars hefir öll sælutilfinning sína
mótvikt, ef svo mætti segja. Það
getur verið kvíðatilfinning, og það
getur verið kvíðbogi fyrir framtíð-
inni. Það getur verið hvað sem er,
ef manni verður órótt á annað, borð.
Jeg reyndi að hrista þetta af mjer.
Þú ert taugaveiklaður, sagði jeg við
sjálfan mig. Það eru taugarnar, sem
leika á þig.
En eigi að síður gal jeg 'ekki losn-
að við þessa angistartilfinningu. Það
var ekki oft, sem hún kom yfir mig,
en lnin kom, og hún kom þegar sísl
skyldi halda. Og svo varð jeg hrædd-
ur, verulega hræddiu'. Hræddur
við hvað? Við jjetta óákvarðanlega,
sem rjeðst á mig, þetta ókunna, sem
jeg get ekki barist við.
Sú kemur tíðin að þú missir
hana, sagði röddin.“
Hann varp öndinni og sat hugsi.
„Við höfum kanske orði'ð of gælu-
söm, við vissum ekki um annað eh
okkur, við hugsuðum ekki um neitt
kringum okkur. Það hefir ef til vill
verið of einhæft. En líf okkar var
ríkt, óendanlega rikt.“

Myndin er af hertoganum af Kent, tekin þegar hann hefir verið
i liðskönnnn hjá pólska hernum í Englandi, og er að kveðja
tvo pólska hershöfðingja.