Fálkinn - 27.02.1942, Page 9

F Á L K í N N
9
kom út, o,g riddarinn á þönum
á eftir lienni, þangað til hler-
arnir skullu aftur. „Já, þú mikl-
ast, sigurverk,“ liugsaði hann
og svo keyrði liann hendur á
síður og reigði sig. ,,En jeg náði
þó í þig. Og jeg borgaði ekkert
fyrir þig!“ — Nú átti klukkan
að ganga fyrir liann — og alt
klukkuspilið með konunni,
riddaranum og öllu saman —
var nú hans eign.
Það leið eklci mánuður þang-
að til Kilerich, junkarinn frá
Hanbjerg stóð í gestgjafastof-
unni og dáðist að sigurverkinu.
Kresten varð að flytja það til
þess að láta það slá fyrir hann.
„Aha .... aha!“ sagði óðals-
eigandinn gegnum nefið, og
það var einlæg aðdáun í rödd-
inni. „Þetta er ljómandi fallegt!“
„Já, þetta mun eiga að vera
einskonar leikur,“ sagði Kre-
sten. Það var nú altaf hans
máti, og komast að áliti höfð-
ingjans um gæði vörunnar með
því að segja eitthvað um þetta
út í bláinn og láta liinn svo
leiðrjetta. Junkarinn vildi altaf
láta á sjá, að hann hefði vitið
fyrir þá báða.
„Þetta er víst eitthvað úr
Biblíunni eða veraldarsögunni,“
sagði Kresten. „Bicklarinn er að
elta kyenmanninn, hann ætlar
vist að drepa hana, Hún hefir
víst bakað honum eitthvað mót-
læti. Þessvegna ganga þau aft-
ur. Þau koma aðeins út um
miðnættið. Jeg liefi tekið eftir
því. Svo að það er víst eitthvað
í þessa áttina.“
„Ne-i,“ sagði junkarinn náö-
arsamlega. „Hún liefir aldrei
gert honum neitt, nje hann
henni. Hún er heldur ekki að
flýja liann. Hún er á hlaupum
eftir honum, Þú sjerð víst, að
hún teygir f'ram hendurnar.
Nei, þetta mun vera jómfrú
Dögun og Aftan junkari. Hún er
svo björt og fögur, en hann
svartur og svipillur í hlásvartri
hrynjunni. Það eru örlög þeirra
að þau fá aldrei að dvelja sam-
an. Þetta er einskonar tákn-
mynd af eilífðinni.
„0 — nú — jæja, er það svo-
leiðis?“ Kresten þóttist verða
forviða á skýringunni, þó hon-
um findist húri eiginlega ekki
vera fjarri lians eigin túlkun.
Því að alt sem var eitthvað
skylt eilífðinni gat ekki verið
fjarskylt Bihlíunni og mann-
kynssögunni.
„Svo má lengi læra sem lifir,“
sagði hann ofur sakleysislega
og hætti svo við: „Já, svona
hefir það gengið um alla ei-
lifð með dag og nótt, svo að
þetta sigurverk getur verið
mjög gamalt þessvegna.“
„Það getum við nú sjeð von
bráðar,“ sagði Kilerich áfjáður.
„Dragðu klukkuna frain á gólf-
ið, svo skulum við líta á verk-
ið i lienni.“
„Nú verður maður vist margs
vísari,“ hugsaði Kresten með sjer
og dró klukkuna fram á gólf.
Kilericli opnaði verkið og rann-
sakaði það ítarlega. „Jú, datt
mjer ekki í hug,“ tautaði hann.
„Hún er frá rjettum tíma. Og
„Nurnberg. Já, hún er yfir
„Nurnherg. Já, liún er vel
hundrað ára gömul. Hjerna
stendur ártalið 1703.“
„Já, vissi jeg ekki. Frá rjett-
um tima!“ lcrimti Kresten spek-
ingslega. Hann fann lil didar-
fulls þakklætis til klukkunnar,
og þegar hann ýtti lienni upp
að þilinu aftur þá fanst honum
eins og hann ætti að biðja liana
fyrirgefningar fyrir ónæðið.
Hann hlustaði eftir hvort hún
gengi. Jú! Sjá — sagði hún. Sjá!
Hann leit upp til hennar og
fanst að hún liti á hann og
hvesti á hann augun.
Junkarinn ramhaði fram í
stofuna á spóalöppum sínum
og sveiflaði keyrinu að hægri
fætinum.
„Jæja, Kresten krármaður,"
sagði hann. „Hvað viltu liafa
fyrir klukkurægsnið?“
Klukkurægsnið! — eins og
þetta væri ekki sigurverk! Nei,
Kresten kunni nú að versla
líka. En honum fanst óhugsan-
legt að versla með klukkuna
eins og dauðan hlut. Hún var í
rauninni meiija — henni svipaði
til liests, sem maður hafði tam-
ið eða skepnu, sem maður hafði
verið lengi með.
„Nú-ú — — — nei,“ sagði
liann með semingi, „þessa
klukku liefi jeg nú keypt í stof-
una hjerna. Maður verður að
leyfa sjer að kaupa eitthvað
handa sjálfum sjer einstöku
sinnum. — Hún er ekki föl!“
„Nei — nei!“ heyrði hann
klukkuna hvísla greinilega.
„Yarla trúi jeg öðru en að
hún sje föl, ef nógu vel er boð-
ið í liana,“ sagði junkarinn.
„Jú, einmitt. jeg liefi ekki
hugsað mjer að selja hana.“
Junkarinn ljet hvína í keyr-
inu eins og hann vildi segja:
„við skulum nú ekki vera að
spauga svona.“ Svo ygldi hann
sig. „Það getur verið að Kresten
hafi ekki hugsað sjer eitthvað,
en jeg hugsa nú dálítið líka.“
Klukkan tifaði „sjá — sjá“ og
Kresten fanst liugnun ' að, að
hún skyldi vera á hans bandi.
Það var eins og hún hvíslaði:
liægan, hægan — bíðum og sjá-
um til. Það var eins og and-
stöðu frá þeim vonda skyti ilpp
í honum. Ilvaðan hafði hann
annars fengið mátt til þess að
malda i móinn gegn óðalsherr-
anum.
„Nei, jeg sel hana ekki,“ sagði
hann.
Kilerich junkari leit upp. Og
í stað furðunnar kom nú reiði.
En Kresten krármaður depl-
aði ekki einu sinni augunum.
Það fór að síga í hann líka. Var
hann ekki frjáls maður? Junk-
arinn gat látið digurharkalega
eins og liann vildi — í átján
stofunum sínum á Hanbjerg.
Geri liann svo vel! En hjerna í
kránni var það Kresten sem
rjeð.
Kilerich sá að hann liafði
hlaupið á sig. Nú hjeldi þessi
heimski sveitamaður, að klukk-
an væri miklu meira virði en
hún var. Og þá hljóp altaf þrái
í þesskonar fólk, það var óhætt
um það.
„Jæja, þú um það. Þú getur
athugað málið. En svo að þú
rennir ekki blint í sjóinn þá
ætla jeg að segja þjer að jeg
býð 40 dali í klukkuna. En
meira kemur ekki til mála.“
„Sjá — sjá!“ sagði klukkan.
„Já, það er gott,“ sagði Kre-
sten ákveðinn. „En junkarinn
getur sparað sjer ómakið. Jeg
ætla að eiga klukkuna meðan
jeg lifi. Það er ákveðið.“
Kilerich mældi hann. „Jú,“
sagði hann spottandi, „þá get
jeg keypt hana á dánarupphoð-
inu eftir þig. *En hugsaðu þig
nú um!“ Svo ypti hann öxl-
um og fór.
Kresten var að hugsa um
þessa 40 ríkisdali. Það var mik-
ið fje. En hann ætlaði ekki að
selja. Hann var hissa á sjálfum
sjer. Einu sinni datt honum í
hug, hvort hann væri farinn að
brjálast á sönsunum. Hann fór
að reyna fyrir sjer hjá syni sin-
um: „Mjer eru boðnir 40 dalir
í ldukkuna,“ sagði hann.
„Svo-o?“ sagði sonur hans.
„Hver hefir boðið það?“
„Junkarinn.“
Sonurinn var silakeppur og
seinn til alls. Það var löng þögn
í stofunni. En klulckan gekk.
Sjá — sjá! •— Sonurinn leit á
klukkuna. Svo sagði hann
dræmt: „Þú lieyrir að hún seg-
ir nei!'
Kresten kiptist við. „Já, jeg
ætla heldur ekki að selja hana.“
Nú komu kynlegir timar.
Junkarinn kom oft í krána. 1
fyrstu bauð hann berum orð-
um í klukkuna og varð meira
og minna reiður þegar honum
var neitað. Hann yfirbauð sjálf-
an sig. Hann setti það ekki fyr-
ir sig þó stofan væri full af
fólki, sem hlustaði á þráttið við
Kreslen og boðin öll. Loks var
hann kominn í tvö hundruð rík-
isdali.
„Þú ert flón að selja ekki,“
sagði Mads gamli djákni.
Kresten gat engu svarað. Hon-
um fanst að djákninn ætti að
skilja þetta. Þvi að hann var
sannfærður um fleira en hann
sá. Það gat vel verið, að allir
gætu ekki heyrt það, en klukk-
an sagði samt greinilega „nei
— nei!“
Kráin lá undir óðalssetrið og
einn daginn ljet junkarinn á
sjer skilja, að nú ætti Kresten
að missa veitingaleyfið, nema
hann seldi klukkuna. Það var
óvit að selja ekki, það gátu all-
ir sjeð, og óðalsherrann gat ekki
látið það viðgangast, að vitlaus
maður ræki lcrána.
Kresten svaraði án þess að
hreyta svip: „Þá neyðist jeg til
að leita fyrir mjer í annari
sveit — með klukkuna.“
Upp frá þeim degi hætti junk-
arinn að bjóða i sigurverkið.
En liann fór að sækja krána
sem gestur, en það hafði aldrei
skeð áður. Ilann sat ekki einu
sinni í stássstofunni, sem ætluð
var hefðargestunum, heldur í
sjálfri „dónastofunni“ innanum
bændurna. Því að þar stóð
klukkan. Fyrst i stað voru
bændurnir eins og mýs þegar
óðalsherrann var inni. Þeir
þorðu ekki að tala, spila eða
hrækja. Sumir, sem stungu
höfðinu inn úr gættinni sneru
við þegar þeir sáu junkarann.
Þegar Kilerich tók eftir þessu
hló hann illilega.
„Jeg rek víst frá þjer skifta-
vinina, Kresten litli.“
Kresten svaraði ekki. En
junkaranum fór að leiðast.
Flugurnar suðuðu við glugga-
lcytrurnar. Stofan gegndrepa
af súrri ölfýlu. Klukkan gekk
og tifaði í kyrðinni.
„Jæja, þú skall nú ekki tapa
á því,“ sagði junkarinn. „Komdu
nú með það besta sem þú átt
að drekka.“
Það var ekki um auðugan
garð að gresja hjá Kresten, af
hetra tæinu. Óðalsherrann fjekk
það sem til var. Hann bauð
Kresten að drekka, en hann af-
þakkaði heiðurinn. Þvi að ein-
hverntíma hafði junkarinn
komið upp um fyrirætlanir sín-
ar í ölæði. Hann ætlaði að
fylla Kresten og fá hann til að
selja klukkuna í ölæði.
En Kilerich lijekk daginn út
og daginn inn í dónastofunni
og drakk. Þegar „fínni“ teg-
undir bjórstofunnar voru þrotn-
ar, um 20 flöskur af súru land-
vini, heimtaði hann brennivín.
Það frjettist á bæina, að junk-
arinn sæti á kránni og hefði
honum livað eftir annað verið
ekið heim dauðadruknum.
Bændurnir voru farnir að safn-
ast að kránni til að gægjast
inn um skítugar rúðurnar. Junk-
arinn kom auga á þá og henti
þeim að koma inn. Þeir hörf-
uðu vandræðalega undan. Þá
hrinti hann upp lmrðinni.
Þarna stóðu þeir allir með hatt-
kúfana í hendinni og hring-
sneru þeim. Junkarinn bauð þeim
inn. Þeir þorðu ekki að koma.
Þá slagaði hann út í hópinn og
skipaði þeim að fara inn. Það
lá við að hann yrði að nota
keyrið. Hann þvingaði þá til
að setjast og drekka.
Svona liðu nokkrir mánuðir.
Kresten græddi peninga en varð
þögull. Geigvænlegur kvíði
hafði gripið hann. Honum fanst
Frh. á bls. U.