Fálkinn - 08.05.1942, Blaðsíða 12

12
FÁLIUNN
Louis Bromfield:
AULASTAÐIR.
tveim kvöldum seinna kom heill hópur af
dólgum hingað inn og þeir brutu fyrir mjer
um 2000 dala virði af húsgögnum og leir-
taui. Jeg sendi Minnu eftir lögregluþjómn-
um, sem var á verði í nágrenninu, og
hringdi sjálf upp stöðina, en varðmaðurinn
úti fyrir var hvergi sjáanlegur og stöðin
sendi engan- mann hingað fyrr en dólgarnir
voru komnir á hak og burt. Slíkt sem þetta
liefir aldrei komið fyrir á neinum veitinga-
stað, sem jeg hefi veitt forstöðu fyrr cn
þetta, en svo endurtok j)að sig í næslu viku
á eftir og næstu þar á eftir, og skönnnu
seinna fjekk jeg boð frá borgarstjóranum,
að ef þetta kæmi fyrir oftar, neyddist hann
til jiess að loka Gylta Húsinu, sem hverjum
öðrum hneykslanlegum stað. Auðvitað er
borgarstjórinn ekkert annað en eitt af peð-
um Dorta gamla.“
Aftur varð þögn, þangað til frú Lýðs
spurði: „Og hvað gerðuð þjer svo?“
„Hvað jeg gerði? Næst þegar dólgurinn
frá Dorta kom til mín, lagði jeg ríflegan
skerf í sjóðinn, sem jeg nefndi. Nei: jietta
gerir út af við mann! í gamla daga, þegar
við vorum krakkar, var Flesjuborg venju-
lega kölluð galopin borg, full af þorpurum,
en jeg fullvissa yður um j)að, að þá var hún
hreinasti barnagarður móts við það, sem
nú er. Hvert sem maður snýr sjer, kemur
einhver ári frá Dorta gamla með útrjettan
lófann. Það er hvorki meira nje minna
en bölvuð skömm að verða að liorfa uppá
fallega borg eins og Flesjuborg er lenda i
höndum á óaldarflokki af pólitískum fönt-
um. Nei, hjer verður eitthvað að gera, en
hver á bara að gera j)að?“
„Jeg veit ekki,“ svaraði frú Lýðs veiklu-
lega. „Jeg vildi bara, að bann J. E. sálugi
væri Iifandi!“
Gasa-Maria og ritstjóri Gunnfánans sátu
enn um hríð, þöglar og hugsandi. Þær voru
enn að hugsa um gamla tímann, j)egar enn-
j)á var hvorki til Aðalstræti eða húsaþyrp-
ing Dorta gamla, en röð af veitingahúsum
voru andspænis skemtigarðinum og starf-
andi Siðferðisnefnd, sem var lieiðarleg i
viðskiftum sínum við alla. í endurminning-
um þeirra heggja birtist J. E. Lýðs sálugi
Ijóslifandi; sterkur, seigur, beiðarlegur og
hraustur borgari, sem fjell að velli jiegar á
unga aldri, fyrir ljá dauðans. Sá hefði nú
ekki verið lengi að sjá fyrir Dorta gamla
og Jieim kónum öllum! En hvað gat hins-
vegar ekkjan hans gert, sem engin fjárráð
hafði — ekkert nema Villa gamla sífulla
og Sjönu litlu?
Loksins sagði frúin: „Jæja, nú hugsum
við okkur báðar vel um, og hver veit nema
okkur auðnist að finna eitthvert ráð, sein
dugar.“
„Já, hugsa sig um! Vitið þjer hvað er það
eina, sem jeg hefi verið að hugsa um, upp
á síðkastið? Ekki annað en það að koma
mjer hjeðan hurt og setjast að í einhverri
almennilegri horg. Það er hara þetta, áð
ennj)á hefi jeg aldrei látið undan siga, og
kæri mig heldur ekki um það á gamals
aldri.“
Snögglega þótti frú Lýðs vænt um Gasa-
Maríu fyrir hrevsti liennar og hugprýði.
Þessir eiginleikar voru eins og fornleifar
frá þeim tíma, J)egar lífið var einfalt og
blátt áfram, en jafnframt ánægjulegt. En
svo sá hún samstundis að því miður var
María undir sömu sökina seld og hún sjálf:
hún var ekki annað en forngripur. Meira
að segja fann hún nú, að þær stöllur væru
ekki annað en „fígúrur“ í augum vngri
kynslóðarinnar í Flesjuborg.
Hún andvarpaði og stóð upp. „Jæja,
María, ef þetta eru allar frjettirnar, ætla
jeg að fara að hypja mig.
„Já, ekki eru J)ær meiri en þetta, og
meira að segja megið þjer ekki prenta
nokkurn snefil af öllu þessu, sem jeg hef
sagt yður.“
„Jeg hefi lofað J)ví.“
„Lítið þjer inn, livenær sem þjer viljið.
Jeg sef venjulega til klukkan hálf-ellefu, en
úr því er jeg á fótum. Það er enginn lamba-
leikur að reka svona fyrirtæki ein síns liðs.
Jeg kunni aldrei að meta hjálp mannsins
míns sáluga fyrr en hann var dáinn og
grafinn.“
Þær komu nú út í forsalinn og Maria
fylgdi gesti sínum alla leið til útidyranna.
Þegar hún stóð þar í fullri dagsbirtunni,
sást, að þrátt fyrir sterklegt vaxtarlag og
vel sniðið lífstykki, Jirátt fvrir litað hár
með miklu liðaskrauti og kamhi með stein-
um i, þrátt fyrir málningu og anditsdluft,
varð hún gömul, J)reytuleg og af sjer gengin.
„Heilsið þjer Villa Frikk frá mjer,“ sagði
hún. „Jeg sakna J)ess, að hann skuli vera
hættur að koma hingað, en í herrans nafni
segið þjer honum J)að samt ekki, því þá
færi liann að venja komur sínar hingað
aftur.“
„Jeg skal minnast j)ess,“ sagði frú Lýðs.
Dómshúsið var drungaleg hygging, bygð
eftir 1880 í sama skrautlega og smekklitla
stíl sem húsin í Franklínsstræti og sjálfir
Aulastaðir. Fyrir tveim árum hafði verið
sett á það fallegt eir])ak, sem Dorti gamli
hafði grætt 10.000 dali á. Þarria fór fram
hið opinbera líf alls fylkisins og J)egar frú
Lýðs gekk inn í hálfdimm göngin J)ar, sem
j)efjuðu af gömlum tóbaksreyk og hráka-
döllum, heilsuðu lienni kúabændur og fjár-
bændur, sem voru komnir til borgarinnar
til þess að greiða gjöld sín eða láta skrá
landamerki. Flestir J)eirra gáfu sig á tal við
hana, og ávörpuðu hana „Frú Lýðs“, en þó
stundum „Villu“. Þeir töluðu um daginn og
veginnn, tóku innilega í hönd henni, og Jirír
eða fjórir buðu henni að „vera á ferðinni“
og dvelja svo sem vikutíma, Jiegar hún
mætti vera að því. En hún varð að láta sjer
nægja að þakka gott boð og geta þess um
leið, að hún væri önnum kafin alla vikuna
og þrevtt á sunnudögum, af störfum sínum
við hlaðið, svo að liversu rnjög sem hana
langaði gæti hún ekki þegið hoðið.
Karlarnir töfðu það fyrir henni, að þegar
hún loksins kom í rjettarsalinn, var Flynn
dómari farinn. Hún fjekk að líta gegnum
hókina hjá skrifaranum, og j)akkaði guði
fvrir að liafa ekki þurft að hlusta á það,
sem ])ar var skráð. Það voru lieldur engar
frjettir j)arna að hafa - ekki annað en
drykkjuskapur, kOnubarsmiðar, hórdómur,
og loks þrjú „flakk-mál“, en ])að var sama
sem kaup þriggja manna í vasa Dorta
gamla. Þegar hún hafði skrifað j)etta niður,
að efninu til, stakk hún pappírnum og skrif-
færunum áftur í töskuna, smelti henni aft-
ur, kvaddi og fór.
Síðan gekk hún út um skrautlegu dvrnar
og yfir strætið, í lögreglustöðina. Þar fjekk
hún greiðan aðgang, eins og á hinum staðn-
um, sem blaðamaðúr. Hún þekti alla
„strákana“ og kunni vel við þá flesta. Lög-
leglustjórinn, Hörður Bratti, var fantur,
vissi hún, — j)ví að annars liefði hann ekki
orðið langlífur í embættinu, en utan J)ess
var hann skikkanlegur maður og átti fyrir
hörnum að sjá. Hún kunni þvi ekki illa
við IJörð, enda hafði hún J)ekt hann frá
því að hann var strákur, og eins foreldra
hans. Hann var líka „innlendur“ maður,
en ekki aðskotadýr eins og Dorti og flestir
í klíku hans, sem stóðu fyrir allri opin-
berri spillingu. Enda játaði hún fvrir sjálfri
sjer, að í rauninni væri Hörður ekki fantur,
heldur bara alt of meinlaus, og ljeti fant-
ana bafa sig í vasanum. Hann hefði áreið-
anlega verið góður horgari, ef Dorti hefði
ekki spunnið glæpavef sinn um alla horg-
ina.
Hún fann hann á skrifstofunni, þangað
sem komið var með fangana. Þar sat hann
með fæturnar uppi á skrifhoi-ðinu. „Halló,
Villa!“ ságði hann og setti ])á niður á gólf.
„Hvernig gengur?“
„Ó, svona og svona.“
Tveir aðrir lögreglumenn heilsuðu henni
og gátu ekki að 'sjer gert að brosa eklci,
eins og jafnan er þeir sáu hárlufsurnar á
henni og fornlega klæðnaðinn.
„Jeg ætla að fara að horða,“ sagði lög-
reglustjórinn. „Get jeg gerl nokkuð fyrir
]>ig?“
„Jeg var bara að snapa frjettir.“
„Ó, Jiær eru nú litlar bjer að bafa nema
J)etta sama og venjulega.“
Hún fjekk lánaða „rjettarbókina“ og
gluggaði í hana. Lögreglustjórinn stóð upp,
setti upp hattinn og sagði: „Jæja, Villa, ef
jeg get ekkert lijálpað þjer, ætla jeg að
skreppa og lá mjer eitthvað i gogginn.“
„Já, gerðu það,“ svaraði hún án þess að
líta upp úr.“
Hún hjelt áfram að skrifa upp úr dóm-
bókinni. Hún heyrði dyrnar lokast og síð-
an opnast aftur og fann þá, án J>ess að líta
upp, að lögregluþjónn var kominn inn með
fanga. Eins og ósjálfrátt settist annar lög-
reglumaðurinn við horðið hjá henni, tók
upp penna. Þetta var ekkert nýstárlegt.
Sökum viðstöðunnar hjá Gasa-Maríu var
hún J)egar orðin sein í tíðinni og laugar-
dagsútgáfan með sveitadálkinum var altaf