Fálkinn - 26.06.1942, Blaðsíða 12

12
PÁLKINN
Louis Bromfield: 14
AULASTAÐIR.
Ekki batnaði eftir því sem á daginn leið.
Þegar Sjana kom aftur, var hún i vondu
skapi, og eftir því sem leið á seinni hlula
dagsins, kom það í ljós, að alt konjak í
heiminum var ónógt til þess að lækna helg-
ar-timburmennina í Villa Frikk. Hann
varð æ styrfnaðri og ónotalegri og loksins,
ldukkan um fjögur, sagði hún: „Þjer ætt-
uð heldur að fara heim og sofa þetta úr
yður.“ Og Villi ldýddi þegjandi og stóð
upp, með allan höfuðverkinn, tók frakka
sinn og Jæddist út. í fyrsta sinni á 'ævinni
fór liann orðalaust.
Þegar liann var kominn út, sneri Sjana
sjer að henni, eldrauð i kambinn, og sagði:
„Hvernig ætlarðu að fara með hann,
frænka? Hann ler dagversnandi. í dag
reyndi hann að klípa mig.“
„Jæja, var það nú svo mjög sárt?“
Sjana reiddist. „Ó, vertu róleg, það var
elíki sárt, af því jeg gaf lionum einn á
liann, áður það lcæmist svo langt, og það
lcjaftsliögg man liann lengi."
„Já, þannig á að taka á móti lionum.
Kona á altaf rjett á að verja hendur sin-
ar.“
„Svo að þú hefir ekki meira uir. það
að segja?“
„Hvað ætti jeg svo sem að segja, Sjana
mín? Þú ert nógu gömul og nógu sterk til
þess að verja liendur þínar. Þú gætir sleg-
ið liann í rot með annari liendi, þennan
væskil. En Villi greyið er gamall ræfill,
sem alt liefir gengið á móti.“
„Sama er mjer, hvað liann er.“
„Ef jeg færi að reka hann, vrði það lians
liani.“
„Já, það er ekki annað fyrir þig að gera
en velja, livort okkar þú vilt heldur hafa,
og jeg er húin að fá nóg.“
I3að eina, sem hann getur stært sig af
nú orðið, er að vera blaðamaður lijá
Gunnfánanum, og ef hann misti það, ætti
liann ekkert eftir.
Sjana stóð upp og tók hatt sinn og kápu.
„Jæja, jeg er þá farin heim til mín aftur,
í sveitina.“
„I3að máttu ekki, Sjana. I3á yrði jeg að
liætta öllum tökum.“
Sjana fór að gráta og flýtti sjer út úr
skrifstofunni. Þegar Iiún var komin út að
dyrunum, æpti hún: „Jeg er orðin liund-
leið á þessu öllu saman. Á Villa og Gunn-
fánanum. Hundleið á öllu!“
Þegar liún var farin, stóð frú Lýðst kyr
á miðju gólfi, stundarkorn, en ljet síðan
fallast, dauðuppgefin í stól Villa, og greip
höndum fyrir augu. í þessu augnabliki
langaði hana ekki nema til eins: að fara
heim að Aulastöðum og í rúmið, og hreyfa
sig ekki þaðan framar. Aldrei framar hitla
fólk, sem ekki var hægt að lynda við,
aldrei þurfa að hugsa um, hvernig ætti að
afla nauðsynlegasta fjár, til þess að halda
Gunnfánanum í gangi, aldrei framar að
sjá Dorta gamla eða hugsa um syndir
hans og illvirki. Nú var lienni það snögg-
lega ljóst, að hún var bjáni að trúa fólki
altaf og halda það hetra en það var. Það
liafði altaf verið höfuðgalli hennar og höf-
uðgalli J. E. á undan henni. Ef jjau hjón-
in hefðu verið purkunarlaus, óheiðarleg
og eigingjörn og altaf ætlað fólki hið
versta í stað liins besta, þá væri Gunnfán-
inn ekki í þeirri niðurlægingu og raun var
á. Og nú hafði Sjana einnig yfirgefið liana,
og nú varð hún alt í einu skygn og sá, að
jietta var alls ekki reiði við Villa, heldur
af hinu, að þrátt fyrir alt, liafði hún verið
ástfangin af Kohha, og svo hafði hlaupið
snurða á samkomulagið. Hversvegna þurfti
manneðlið að vera svona flókið og fjanda-
lega érfitt viðureignar? Þurfti nú Villi,
sem einu sinni var kvennagullið í hjerað-
inu, að vera drykkjuræfill og heimilis-
plága, þótt hann væri orðinn gamall og
lítils megandi? Hversvegna gat Sjana ekki
verið blátt áfram og hrein og heiri, í stað-
inn fyrir að vera uppstökk og dularfull,
og láta liana sjálfa og öddu og Villa gjalda
einhverrar heimsku í þeim hjónaleysunum?
Og hún gaf sig nú örvæntingunni á vald,
og þóttist sannfærð um það, að ungi mað-
urinn hefði verið að hafa sig að ginningar-
fífli. Hann hafði haft út úr henni vindl-
ingapakka, fimm dali og nýjan alfatiiað.
Og svo hafði hann fengið frelsi sitt, svo
sem í kaupbæti, og var nú strokinn leiðar
sinnar, og hafði skilið hana eftir handa
horgarbúum til að hlæja að. rjett einu sinni.
Hana langaði nú til einskis annars en
þess að fara í rúmið og aldrei stiga fæti á
gólf framar, en það gerðu konur áður fyrr,
þegar lífið og heimurinn liafði snúið við
þeim hakinu. Hinsvegar vissi hún vel, að
jjetta mátti hún alls elcki; lilutverk hennar
i heimsmyndinni bannaði henni það liarð-
lega. Iiún stóð upp, þreytulega, gekk inn í
þvottaherbregið og baðaði á sjer andlitið,
til þess að Marta þarna niðri skvldi elcki
renna grun i það, að hún hefði verið að
gráta. Hún barðist lengi við óþægt hárið
á sjer, en það hafði lagt hvað mest til rosa-
legs útlits hennar, þegar hún var ung og
lagleg, og nú var það orðin hrein plága.
Að því loknu tók hún til á skrifborðum
þeirra Sjönu og Villa, og loks á sínu eigin
borði, hlaðaði gegnum reikningahrúguna,
sem var altaf fyrir henni í efstu skúffunni,
til jiess að ráða j)að við sjálfa sig, hvaða
reikninga yrði óumflýjanlega að greiða i
vikulokin. Og hún hugsaði með sjer: „Ein-
hvernveginn verð jeg að reka jíetta áfram!
Jeg má hlátt áfram ekki láta Gunnfánann
lognast út af.“
Nei, það væri sama sem að lognast út
af sjálf — og jafnvel heldur verra, jjví ef
hún dæi sjálf, var alt búið, og hún gat
tekið sjer eilífa hvílld. En ef blaðið dæi,
yrði hún að halda áfram að lifa, með stöð-
uga ógleði af erfiðleikum þess og mótlæti,
af þefnum af papír, ryki og lími; meira
að segja þefnum af viskíinu lians Villa,
sem var eini hreini þefurinn í skrifstof-
unni, þótt undarlegt megi virðast.
Klukkan sex fór hún niður til þess að
hiðja Mörtu Frikk um peninga, í staðinn
fyrir fimm dalina, sem ungi maðurinn
hafði haft lit úr henni. En hjá konu Villa
var enga samúð að finna; gjaldkerinn sat
hak við ryðguðu grindurnar, með hörku-
svip og háan flihba, eins og forneskjuleg
kenslukona, sem tortrygði alla og alt. Hina
dagana í vikunni var Marta sæmilega erv-
ið, en á mánudögum, eftir að Villi hafði
verið á fylliríi yfir helgina, var hún hlátl
áfram óþolandi.
Nú svaraði hún kuldalega: Líklega
get jeg látið yður fá hálfan annan dal,
frú Lýðs. En gasreikningurinn verður að
borgast, annars síöðvast setjaravjelin.
Með peningana í svörtu, ræfilslegu tösk-
unni sinni, gekk hún nú heimleiðis í dimm-
unni, eftir þessum götum, sem hún kunni
svo vel utanbókar, og yfir torgið, þar sem
þær Gasa-María höfðu leikið sjer þegar
þær voru stelpur, og Flesjuhorg „opinn“
staður. Tveim húslengdum frá torginu kom
hún að Aulastöðum, sem sýndust stórir og
hrikalegir við vorkvöldshimininn. Ilenni
hálfhnykti við þessa sjón, því í huga henn-
ar liafði borgin verið, eins og í harnæsku
hennar, löngu áður en Aulastaðir voru
hygðir.
Hún opnaði hrörlega hliðið og gekk upp
eftir stígnum milli ræfilslegu blómrunn-
anna, áleiðis að skuggalega húsinu, döpur
í hragði, yfir því, að nú liefði hún enga
matarlyst, en Adda gamla myndi samt,
með gælum, eða ógnunum, þröngva henni
til þess að horða, gegn vilja hennar. Ilúsið
var dimt, því Adda sparaði gasið eftir
föngum. Frúin kveikti ekki einu sinni á
eldspýtu, þegar inn kom, heldur þreifaði
sig áfram gegn um stóru íorstofuna, sem
hún þekti svo vel, gegn um horðstofuna
og alla leið inn í búr. Þá heyrði hún
mannamál úr eldliúsinu, og vissi þá að
einhver var gestkomandi hjá Öddu. og að-
komuröddin var karlmannsrödd. Frúin var,
eins og þcgar er sagt, á landamærum for-
tíðar og nútíðar, og því datt henni snöggv-
ast í hug, að nú væri Adda tekin upp á
æskubrekum sínum aftur, og liefði þarna
biðil hjá sjer, en rjett samstundis áttaði
hún sig á því, að Adda var næstum eins
gömul og hún sjálf, og hafði um langan
aldur ekki biðla haft — af þeirri tegund.
Hún var lengi að herða upp liugann til
þess að opna dyrnar, en þegar inn i eld-
húsið kom, sá hún að Adda var önnum
kafin viðj bakstursorfninn, en ú stóli skamt
frá lienni, sat maður, sem án alls vafa
var strokumaðurinn ungi. Ilann var með
vasahók og blýant og skrifaði, og hún
lieyrði Öddu segja: „Og svo skeður hjer
margt fleira. Þú ættir að vera um stundar-
sakir hjerna í Flesjuborg, þá myndirðu sjá
og heyra nóg til þess, að hárin risu á höfð-
inu á þjer.“
I sama vetfangi losnaði frúin eins og úr
álögum, og matarlystin kom aftur á svip-
stundu.