Fálkinn - 30.10.1942, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N

t'--jf-ív&HiHí

v-ý ; ;v:
Konunqur og drolning heimsækja verkamenn við skipasmíðastöðvar.
Mary ekjkjudrotning er nú 75 ára en kemur þó oft á mannamót.
II. Konungdæmið í Bretlandi
KONUNGURINN OG ÞJÓÐIN
Undirstaða konungsdæmisins
í Bretlandi er í þvi fólgin, að
það er vinsælt, eða öllu heldur
J)jóðlec/l (popular) í uppruna-
Iegri merkingu þess orðs. Bret-
ar vilja fúslega sjá konungs-
fjölskyldu sína sem oftast, og
þær konungsfjölskyldur hafa
orðið vinsælastar, sem hafa lát-
ið sjer þykja vænst um að koma
sem oftast fram meðal almenn-
ings.
Sú fyrirmynd, sem vitrir
Bretakonungar gleyma aldrei,
er fengin frá Charles II. þegar
hann gekk um við tjarnirnar í
St. James Park og gaf öndun-
um í garðinum mat, svo að allir
gætu verið áhorfendur að ]iví
sem vildu, þó að vitanlega geli
breyttar aðstæður gert hreyt-
ingar á slíkum siðum. Edward
konungur VII. átli mikið af
vinsældum sínum þvi að þakka,
hve gaman hann auðsjáanlega
hafði af því að koma fram á
almannafæri, og' George V.
hefði aldrei reynst þess megn-
ugur að vinna þjóð sinni það
gagn sem hann gerði, ef hann
hefði ekki ,áunnið sjer traust
og vinsældir með því að vera
jafnan viðstaddur íþróttahátíð-
ir þjóðarinnar þegar hann gat
komið því við.
í þessu sambandi má benda
á það, sem einkennilegt fvrir-
brigði í skapgerð ensku þjóð-
arinnar, að þegar Victoría
drotning dró sig i hlje frá opin-
beru lífi árum saman, eftir að
hún misti mann sinn, þá hefði
það átt að verða til þess að ala
á ákveðinni lýðveldishreyfingu
I ÞeSSARI GREIN SKÝRIR SIR CHARLES PETRIE
FRÁ ÞEIM STERKU BÖNDUM, SEM TENGJA KON-
UNG OG ÞJÓÐ SAMAN, OG HVERNIG FRAMKOMA
NÚVERANDI KONUNGSHJÓNA HEFIR STYRKT ÞAU
BÖND.
í landinu, þó að bún yrði
skammæ. Hvorki fræðilega eða
í verkinu má konungsættin í
Bretlandi ekki á nokkurn liátt
einangra sig frá þjóðinni, og
tilraunir þær, sem liinir fyrstu
ensku konungar af Hannovers-
ættinni gerðu i þessa átt, voru
ekki sú minsta af mörgum á-
stæðum þess, að þeir urðu óvin-
sælir. En frá þvi augnabliki að
þau tóku við völdum og sjer-
staldega síðan styrjöldin hófst,
liafa núverandi konungur og
drotning sýnt sjerstaklega mik-
inn vilja á þvi, að nota sem
flest tækifæri til þess, að kynn-
asl almenningi af eigin reynd
og umgangasl bann.
Hii-ðin hef-ir smátt og smátt
Iagt stund á að íbuga þessar
tilfinningar, og yfirleitt hafa
menn fagnað þessum vilja kon-
ungshjónanna mjög. Þetta er
ekki að litlu leyti að þakka
hispursleysi Edwards VII., ])ví
að þegar hann útrýmdi smám-
saman ýmsum þeim birðsiðum,
sem voru við lýði í tið móður
bans og bún hafði á framkomu
sinni við þjóðina, þá víkkaði
hann í rauninni mjög mikið
grundvöll þann, sem sjálft kon-
ungsdæmið hvílir á. í því efni
hefir sjálfur konungurinn orðið
allri þjóðinni til fyrirmyndar.
Höfðingjastjettin á límum
Victoríu drotningar fyrirleil
mjög það, sem hún kallaði
verslun og í sögum Trollopés
má finna óteljandi dæmi um
slíka hleypidóma. hin tilviljun-
in var sú, að þetta var fremur
órökrjett aðstaða af hálfu liinna
svonefndu höfðingja, þegar á
það er litið, að flestir þeiria
voru börn eða barnabörn iðju-
hölda og þeirra, sem auðgast
höfðu á stjórnarbyltingunni og
Napoleonsstyrjöldunum. Ed-
ward VII. og sonur hans beyttu
sjer gegn slíkri heimsku. Undir
rikisstjórn þeirra voru konung-
arnir ólatir á að sýna þeim
beiður, sem sýndu sig verðugá
þess, bver svo sem uppruhi
þeirra var.
Erfðayenjan er ákveðin 'i
þeim kafla stjórnarskrárinnar,
sem kallaður er „Petition of
Right“. Gamla kenningin, að
konungurinn geli ekki gert það
sem rangt er, og sá tilbúningur
að dómstólarnir sjeu einskonar
eign konungsins, hafa þau á-
hrif, að þegninum er ömögu-
legt að lögsækja konunginn, þó
að liann sje órjetti beittur.
Þessvegna komst „Petition of
RigHt“ á. Það er vert að veita
því athjrgli, að henni er aðeins
beitt þegar tilkall er gert til
bóta fyi’ir vanliöld á samning-
um, eða fyrir verðmæti, sein
krúnan hefir slegið eign sinni
á. Þegar einhver embættismað-
ur konungs liefir framið rang-
læti verður hann sjálfur að
svara til sakar,
Konungstignin í Bretlandi
kostar þann, sem liana hreppir,
óendanlega margar skyldur. Á
friðartímum er konunguripn
líklega eini maðurinn í landinu,
sem áldrei á verulegan frída’g
og getur verið laus við dagleg-
ar skvldur. Og á ófriðartínnnn
bundraðfaldast skyldúr bans.
Og svo verður hann að fylgj-
asl með öllum aðgerðum þjóð-
arinnar. Á einum og sama degi
verður hann að taka á inóti
fólki með allskonar erindum og
gjörólíkum sjónarmiðum, og
ræða málefni við fólk, sem
hvert um sig flytur við hann
málefni, sem það er sjei*stak-
lega kunnugt. Margt af þessu
fólki hefir aldrei talað við kon-
unginn áður og býst eltki við
að tala við hann oftar á æfinni;
þessvegna ræður ]iessi stutta
kynning æfilöngum áhrifum, og
það er mikilsvert, að þau áhrif,
sem það fær af konunginum,
verði góð. Jafnframt er það
mikils virði, að konungurinn
geti á stuttri stund, kynt sjer
sem best það málefni, sem flútt
er við hann, en það er skiljan-
lega erfitt hlutverk.
Við þetta bætist svo á friðar-
tímum allar „serímoníurnar“,
sem loðað hafa við konungs-
dæmið og hinir ytri siðir, sem
enn eru í liefð að nokkru leyti.