Fálkinn - 01.08.1947, Blaðsíða 11

FÁLKINN
11
Á víð og dreif um 3
Landbúnaðarsýninguna
séin brýni fró Fo'ss, Bruslettoljáirn-
í næstsíðasta blaði lauk fljótlegri
lýsingu á sýningum þeim, sem sjálf
sýingarnefndin hefir annast um í
aðalskálanum. En í samá skála voru
básar einstakra sýnenda, sumir á
íslenskri framleiðslu en flestir á út-
lendum vélum og tækjum, sem gerð
hafa verið til þess að ltta bændum
jarðyrkjustörfin og húsmæðrum
innistörfin eða miða að því al-
mennl að fræða almenning og gera
lilveruna betri en áður. Þessir sýn-
ingarbásar voru 80 talsins og jæss-
vegna verður ekki hægt að fara
að lýsa neinum þeirra sérstaklega,
því að þá yrði einhverjum öðrum
gert rangt til. Skal því eigi sagt
frá neinum sýningum, en hinsveg-
ar vikið að stærsta sýnandanum á
Landbúnaðarsýningunni, sem er
Samband ísl. samvinnufélaga.
Það liafði reist sérstakan sýning-
arskála, áfastan aðalskólanum og
til liægri þegar inn var gengið að-
aldyrnar. Sambandið er sameignár-
félag bænda og gerir sér þessvegna
meira í'ar um að sinna hinum marg-
Idiða þörfum þeirra á betri Iiátt en
nokkur annar aðili getur gert. Er
því ekki að furða þótt þatttaka þess
í sýningunni væri mikil og fjöl-
breytt.
Fyrst mætir auganu á Vélasýn-
ingu S.Í.S. aragrúi af landbúnaðar-
vélum frá stærsta firma heimsins
í sinni grein, International Harvest-
er Company. Þar má nefna dráttar-
vélar, sem bcita má fyrir jarðýtur,
þá hina léttu Farmall-dráttarvél,
sem sést svo víða i sveitum nú orð-
ið, með allskonar verkfæri í eftir-
dragi og jafnvel er notuð sem bif-
reið. Þarna eru plógar, herfi, sláttu-
vélar, heyýtur, múgavélar, heyvagn-
ar og kartöflugref, sem bæði taka
upp kartöflurnar og flokka þær
eftir stærð. — Frá Arvika Verken
í Arvika ber fyrst að nefna sláttu-
vélina Herkules, sem mun liafa ver-
ið fyrsa sláttúvél, er nothæf reynd-
ist hér á landi. Arvika Verken sýna
einnig snúningsvélar, kartöflugref
ýmissa tegunda, kornhreinsivélar og
kornsláttuvélar. Siðan koma ýms
firmu frá Englandi, Canada, Dan-
mörku og Svíþjóð með allar þær
vélar, sem nægja mundu til fylli-
lega vélræns búskaparlag's. — Næst
eru tæki, sem ýmist vita að eldri
tækni jarðyrkju og heyskapar, svo
Br unabótafélag
Islands.
vátryggir allt lausafé
(nema verslunarbirgðir).
Upplýsingar í aðalskrifstofu,
Alþýðuliúsi (sími 4915) og
lijá umboðsmönnum, sem
eru 1 hverjum hreppi og
kaupstað.
ir kunnu, sem útrýmdu skotsku ljá-
unum, eða innanhúsgögn til ýmissa
þárfa: skilvindur, mjólkursigti,
kvarnir fyrir refafóður, handverk-
færi og hestafæri, sem flest eru frá
Kyllingstad Plogfabrik i Noregi, auk
svo fjölda margs annars, sem tug-
þúsundir sýningágesta liafa horft á
með athygli.
í sérstakri deild eru allskonar
tæki, svo sem kæliskápar, hræri-
vélar, þvottavélar, þvottapottar o. fl.
Þá sýnir ullarverksmiðjan Gefjun
á Akureyri á einkar skemmtilegan
hátl starfsemi sína. Þar var einn af
vefstólunum i gangi og sýndi hvern-
ig bandið varð að dúk. Þar voru og
sýndar afurðir verksmiðjunnar, svo
sem lopi, kambgarn, hand ullar-
teppi o. fl. en á öðrum stað fatnað-
ur, sem gerður liefir verið úr fram-
leiðslu Gefjunar bæði á konur og
karla og til slits og ferðalaga.
Iðunn, sem er samhýling’ur Gefj-
unar á Akureyri sýndi allskonar
sútaðar húðir og skinn, ásamt þvi,
sem úr þeim má gera. Skinnin koma
úr sinni umbreytin'gu i verksmiðj-
unni fram sem úrvals vara í ýms-
um litum, eins og sannfærast má
um er fólk sér hariskana, sem gerð-
ir eru úr skinnum Iðunnar og eins,
þegar litið er á hina fjölbreyttu
sýningu á skófatnaði frá þessu fyr-
irtæki. Að hægt væri að gera það
úr ísleiisku skinni það scm nú er
gert, liefði verið sagt lygi fyrir
tuttugu árum, en nú er það sannað.
Þessvegna var sýning Iðunnar sér-
staklega athyglisverð.
Undir beru lofti.
Þar eru líka sýningar á allskon-
ar vélum til landbúnaðar og hey-
vinnslu frá ýmsum firmum og höfðu
flest þeirra líka sýningar inni í Að-
alskálanum. Mest bar þar á sýningu
h.f. Orku, sem var t. v. þcgar geng-
ið var inn í aðalskálann. Þar voru
fjölbreyttar sýningar frá canadisku
firma, Massy Harris í Toronto, sam-
nefndu firma í Englandi, Olivier
Corporation í Bandaríkjunum og
ýmsum fleirum, og vil ég þar sér-
staklega geta súgþurrkunartækjanna,
sem þurrka má með hey í lieitu
blásturslofti, og firra það á þann
veg skcmmdum þeim, sem nú hafa
orðið bændum að miklu tjóni á vf-
irstandandi rosasumri. í sambandi
við þau skal þess getið, að annars-
staðar á sýningunni (bás nr. 15 frá
Rafvirkjanum) var sýnd súgþurrk-
unarútbúnaður eftir islenskan hug-
vitsmann. Hefir aðferð hans reynst
prýðilega. Þegar bændur fá ódýrt
rafmagn heim til sín, verður ekk-
ert heyskaparheimili án þessarar
aðferðar til þess að bjarga heyi
sínu i hús með fullu notagildi og
límar „hrakningsins" eru úr sög-
unni. Iín þar með er leyst úr tor-
veldasta vandamáli bænda og sigur
unninn i baráttunni við rosann.
Firmað Kristján Ó. Skagfjörð
hafði einnig sýningu úti á bresk-
um múga- og snúningsvélum, rakstr-
arvélum og herfum (frá Dening &
Co.), Sláttu og rakstrarvélar frá
A..B. Vasterásmaskiner og ennfrem-
ur á prjónavélum sænskum (IJIv-
sund 1), tékkneskum saumavélum
(Lada) og dönskum áburðardreif-
ara og forardælu. Þá sýndi og i
þessum flokki Heildverslunin Edda
garðplóga, en sama firma hafði
fjölbreytta sýningu á ýmsum jarð-
yrkjutækjum inni í skálanum. At-
hygli vakti og á útisýningunni bif-
reiðaskúr, gerður úr næfurþunnri
steypu af Vilberg Hermannssyni.
Sýnandinn var heildverslunin Alfa.
Enn má nefna í þessari deild rakstr-
arvélina fornu, sem sýndi á eftir-
tektarverðan hátt, hve mikla þýð-
ing'u það hefir að verja vélar ryði.
Hún var ryðguð og ljót að hálfu
en á hinum helmingnum sést, hvern-
ig liægt er að verja þetta með lakk-
málningu frá Hörpu.
Brautryðjendur.
Svo má kalla fyrstu vélknúnu
jarðvinnslutækin, sem notuð voru
hér á landi. Þar skipar öndvegi
þúfnabaninn, sem byrjað var að
nota í Fossvogi sumarið 1921.
Harin er o.rðinn gamall og ryð-
brunnin, en sómir sér þó vel sem
fulltrúi þess tíma seiri liann kom
til landsins á. Máske var það hann,
sem mcð verki sinu sannfærði þjóð-
ina um, að hægt væri að rækta
landið öðruvísi en með hestaverk-
færum. Og þarna standa þrjár
dráttarvélar: Fordson, International
og Centaur. Siðastnefni vélhestur-
inn hefir aftan í sér sláttuvél. Þeg-
ar hann starfaði fyrst liafði slík
tækni aldrei sést fyrr á íslandi. Og
fólk, sem hafði spurnir af þessu,
kom langar leiðir til þess að sjá
hvort það væri ekki lygi, sem sagt
var: að þeir væru farnir að „slá
með bíl“. Þetta var mjög eðlilegt,
])ví að ekki voru riema líu ár
liðin síðan það hafði sannast, að
bifreið gat komist leiðar sinnar á
íslenskum vegi.
Lifandi þjónar.
Þessar greinar Um Landbúnaðar-
sýninguna eru orðnar langt mál,
en rúmið hinsvegar lítið í þessu
blaði. Þó að mikið hafi verið rætt
um véltækni og það sem koma
skal, má þó ekki gleyma því, að á
sýningunni voru líka aðilar, sem
liafa réttmæa kröfu til þess, að
þeirra sé getið: lífgjafar þjóðarinn-
ar frá upphafi hennar, þjónar henn-
ar og vinir hennar — hesturinn
nautgripurinn og sauðkindin. Þessi
verðlaunasýning húsdýra getur ekki
talist almenn landssýning vegna
þess að landið er svo stórt, og
vegna þess að allir landsfjórðung-
ar hafa ekki tök á að sækja hana.
Þessvegria eru sýningar haldnar í
héruðum og landsfjórðungum.
En það er eftirtektarvert um
|)essa sýningu, þó að einkum væru
þar l'ulltrúar austanfjalls frá og' of-
an úr Borgarfirði, hver áhrif það
hefir að vel sé vandað til undaneld-
isgripa. Enginn sá, sem athugaði
uppruna feðranna og mæðranna á
sýningunni miklu komst hjá þvi að
sjá, að þarna stóð að haki ræktun-
arfélag. Tökum t. d. þá Hreppa-
menn, í Hrunamanna- og Gnúp-
verjahreppi. Þeir voru vist einna
fyrstir til að stofna hrossaræktar-
félag, fengii sér fallega stóðhesta og
ólu upp eftir vænum hryssum.
Tökum einstaka menn, eins og
Hrafnkelsstaðabóndinn. Hann legg-
ur rækt við gott hrossakyn, ekki
aðeins stærðina heldur lík reiðhest-
gæðin. Roði hans var að mínu á-
liti fallegasti hesturinn á sýning-
unni (eign Hrossaræktarfélags
Hrunamannahrepps), þó að Aust-
ur-Skaftfellingurinn Skuggi hæri
sig'ur úr býtum í fegurðarglímunni
seni þeir kóngarnir háðu fyrir aug-
um dómnefndarinnar. Hann fékk
Sleipnisbikarinn, fegursta farand-
bikar, sem nokkurntíma liefir sést
á íslandi. Og það er vel, að eigandi
besta hestsins á íslandi, sé um leið
handhafi fallegasta bikars sem gef-
inn liefir verið til verðlauna á Is-
landi. Því að „þarfasti þjónninn“,
sem kallaður var, hefir einnig orð-
ið til þess að vera andlegur vinur
íslandingsins,, þegar enginn annar
vinur var til. Og hann var lika
metnaður íslendingsins — þegar
hesturinn var góður treysti hann a
hann, hvort sem það var í hestaati,
undir Þinghól við Rangá eystri, í
Njálu eða hvort það var Sörii sem
„er heygður Húsafells í túni“ og
Grímur Thomsen yrkir um ve!.
Landbúnaðarsýningunni var lokið
á miðvikudaginn í næstsíðustu viku.
Mér fannst það leiðinlegt. Eg veit,
að aðsókn hefði haldið áfram við-
stöðulaust, eina eða kannske tvær
vikur enn. En svo var annað. Fjór-
um dögum éftir að sýningin læsti
hliðum sínum komu hingað í kynn-
isför og erindi 80 góðir menn frá
Noregi, undir forsæti ríkisarfa
síns. Þeir áttu allir að koma á Land-
búnaðarsýninguna, vegna þess að
íslandi var heiður að hcnni. Þann
heiður, sem ein þjóð gerir sjálfri
sér — i lcyrrþey —mega og aðrir
sjá, ekki síst sú þjóð, sem vér er-
um fæddir af.
En ])rátt fyrir það endurtek ég
þakkir mínar til allra aðstandenda
sýningarinnar. Og ég veit að þau
sextíu þúsund manna og kvenna,
sem komu á sýninguna, munu taka
undir það.
Sk. Sk.
Sykur varnar glæpum.
Læknar og sálfræðingar við fang-
elsi á Nýja Sjálandi hafa nýlega
birt eftirtektarvert álit um ástæðuna
til glæpa, og ráð til að draga úr
þeim. Þeir hafa rannsalcað fjölda
glæpamanna og komist að raun
um að þeir liafi allir of lítið af
sykri (glykóse) í blóðinu. „Vöntun
á blóðsykri veldur því að menn rasa
um ráð' fram og fremja grimmdar-
verk, gerast lirottalegir i framkomu
og verða fjótir að reitast til reiði,
segja þessir vísindamenn. „En þessi
auðkenni hverfa undir eins og við-
komandi menn fá meira af sykri.“
Það er ef til vill sykurskorturinn,
sem á þátt í því að glæpum liefir
farið fjölgandi á stríðsárunum.