Fálkinn - 29.08.1947, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
Marjorie Kinnan Rawlings:
Grísinn er borgaður
Eg lieltl aö livergi í lieiminum
tíðkist frumstæðari vöruskiptaversl-
un en í Cross Creek. Eiginlega cru
það livorki skipti né verslun. Við
látum bara greiða koma á móti
greiða. Boss gamli fær lánaðan
vörubílinn minn þegar liann þarf
að kom grænmeti á stöðina, og í
staðinn fæ ég lánaðan múlasnann
lians, þá sjaldan ég þarf að plægja
skika. Við höfum aldrei metið þetta
til peninga, þvi að hitt kemur al-
veg í sama stað niður. Eg er sú
eina í Cross Creek sem á pekanlré.
Á hverju hausti koma tvær til þrjár
fjölskyldur og bjóðast til að rýja
þau fyrir mig. Fyrir þetta fá þær
eins mikið af hnetum og nægir
þeim til vetrarins. Þær vilja ekki
peninga fyrir vinnuna. Eg liefði
ekki fengið þær til þess að gera
þetta fyrir kaup. Þegar þröngt er
í búi kemur veiðimaður og fær
lánaða hjá mér nokkra dollará. 1
staðinn liefi ég innistæðu, sem ég
get alltaf tekið fisk út á, og liún
þverr aldrei. Annar fær ián hjá
mér þegar hann er atvinnulaus og
svo kemur hann óbeðinn þeg'ar
frostin byrja og ég þarf að láta
liita upp í lundinum vegna ungu
trjánna. Stundum er tveggja eða
þriggja nátta vinna í kuldanum
miklu meira virði en peningarnir,
sem hann hefir fengið til láns.
En hann neitar að láta borga sér
mismuninn.
„Þér skuldið mér ekki grænan
eyri,“ segir hann.
Einu sinni komst ég í skuld,
sem hafði í för með sér svo marg-
víslegar flækjur, að ég hélt að aldr-
ei mundi greiðast úr þeim aftur.
Það var iíkiega refsingin fyrir að
hafa skotið einn af grísum mr.
Martins. Eg iiafði aldrei ætlað mér
að skjóta grísinn, og ég get svarið
að ég vissi ekki að mr. Martin átti
hann. Að öðru leyti stóð mér alveg
á sama. Fjandinn sjálfur gat hafa
átt þennan grís, og það var mér
eiginlega næst að halda stundum á
morgnana. Eg er þolinmóð kona,
þegar skepnur annarra manna eiga
í hlut. Eg veit hvernig' skepnurnar
eru. Ef ég hefði verið grís mundi
ég vitanlega liafa sójtt þangað sem
bestur var liaginn, alveg eins og
grís mr. Martins gerði. Hefði ég
vitað iivar hægt var að finna und-
anrennu, livíta og fallega i stórum
opnum köggum, mundi ég líka liafa
skriðið undir gaddavír til þess að
geta stungið ofan í hana trýninu.
En jafnvel þó að ég hefði verið
grís þá hefði mér aldrei dottið i
liug að rífa petúníur upp með rót-
um.
Grísirnir voru átta. Það fyrsta
sem ég heyrði í aftureldingu, var
allur grísahópurinn, sem ruddist
með hávaða gegnum girðinguna og
skreið inn undir svefnhekbergis-
gólfið mitt til þess að byrja daginn
með því að nudda hrygglengjunni
við bitana undir gólfinu til að klóra
sér. Þegar þessi athöfn, sem fór
frain með tilbærilegu snörli og lirot-
um, var búið, hélt hópurinn áfram
á nýjan stað. Eg sneri mér á hina
bliðina til þess að fá ofurlítinn
blund. En meðan ég lá svona milli
svefns og vöku, höfðu grísirnir
kómist í trogin með ungamatnum,
mjólkina og petúníurnar. Petúníur
eru mjög viðkvæmar jurtir. Fræið
eins dýrt og gullsandur og eins
fíngert. Það líða margar vikur áð-
ur en það fer að spira. Stiklingarn-
ir eru afar viðkvæmir þeir eru
mjög næmir fyrir súg og öllu mót-
læti. Þegar þeir loks eru fullvaxn-
ir, eftir marga mánuði, eru stóru,
marglitu blómin á þeim ljómandi
falleg, enda hefir vel þurft að
vanda til uppeldisins. Jafnvel þó
að ég gæti sætt mig við að fóðra
annarra manna grísi með kjúklinga-
mat og undanrennu þá get ég ó-
mögulega fyrirgefið þetta með pet-
úníurnar. Fjórum sinnum voru þær
eyðilagðar fyrir mér. í fimmta
sinn fann ég hvernig citthvað dul-
arfullt fór að gerast innan í mér.
Eg lagðist í fyrirsát.
Eg sá, að foringi var fyrir hópn
um. Hann var einn allra falleg-
asti grísinn, sem ég liefi séð, með
háralit a la Tizan og frjálslegur i
framgöngu. Vöxtur lians var orð-
inn bústinn og lokkandi eftir bið
langa eldi á kjúklingamatnum, und-
anrennunni og petúníunum. Það var
hann sem vísaði veginn gegnum
girðinguna, liann sem í kæti stjórn-
aði nuddinu undir gólfbitunum lijá
mér og hann sem með trítlandi
danssporum og hringaða rófu hopp-
aði á matstaðinn. Bræður lians og
systur eltu hann bara. Ekki bafði
ég hugmynd um iivaðan þau komu
eða hvert þau fóru eftir sólarlag-
ið. Eg vissi bara að þessi rauði
naggur var óvinur minn. Hann
þrammaði inn i garðinn til þess
að eyðileggja fjórðu sáninguna af
petúníunum mínum. Eg stóð upp
eins og' ég væri í miðilsástandi,
tók byssuna niína, gekk að petúníu-
beðinu og skaut hann. Hann dó
samstundis.
Dómstóll sálfræðinga mundi liafa
komist að þeirri niðurstiöðu að
morðið liefði legið í leyni í með-
vitund minni. Þetta var ekki á-
setningsmorð, en viljinn til að
drepa var reiðubúinn. Eg man
bara það eitt að ég hleypti af íueð
gleði og í sigurvon og var hróðug
er ég sá óvin minn ligg'ja í valnum.
Nú var skotið loku fyrir fitueldi
þessara lögbrotsdýra, sem höfðu
étið minn mat og mínar petúníur.
Eg fór að hugsa um hver ætti
skepnurnar. Það gat ekki vcrið
neinn af næstu grönnum mínum.
Eg leit aftur á rauða iitinn. Grís-
inn var óvenjulega feitur og mjúk-
ur. Eg lyfti honum upp á rófunni,
lagði hann á vagninn og ók með
hann inn til Gitre. Eg fékk mr.
Hoga til að gera hann til og Ward
pakkhúsmann til að setja hann í
frystihúsið. Svo símaði ég til Nor-
tons vinar míns í Ocala: „Hafið
með yður tíu til tólf til að éta
glóðarsteiktan grís á iaugardags-
kvöldið!“
Þetta var afbragð. Kjötið var
hvítt eins og undanrennan og pet-
úníaræturnar. Svo las ég' ritgerð
Charles Lambs um „Steiktan smá-
grís“ upphátt. Þetta var gott kvöld.
Sunnudaginn átti Tom granni
minn leið hjá og spurði, með svo
einkennilegu augnaráði: „Hafið þér
liaft grísa-rövl?“
„Já, en nú er það afstaðið."
„Það er nú kannske fyrst að byrja
núna. Þekkið þér mann, sem heitir
Martin?“
„Hefi aldrei heyrt hann nefnd-
an.“
„Jæja. Hann býr hinumegin við
ána. Hann kvað ekki vera lamb
að leika sér við. Fljótur til mcð
skammbyssuna. Ja, mér datt bara
í hug......“ Svo fór hann.
Mánudagsmorgun heyrði og ein-
hvern drepa á dyr við litlu sval-
irnar. Þar stóð mjög' liár maður
með barðabreiðan Stetson-hatt í
hnakkanum.
„Daginn! Eg heiti Martin.“
„Góðan daginn, mr. Martin. Hvað
er yður á höndum?“
Hann flutti likamsþungann yfir á
liinn fótinn.
„Ungfrú Rawlings, munið þér að
það var rigning á mánudaginn var?
„Nei, mr. Martin, svei mér að ég
man það ekki.“
„Jæja, en það var nú rigning.
Ungfrú Rawlings, muriið þér að þér
lánuðuð Dorsey Townsend vörubíl-
inn yðar á mánudaginn var?“
„Já, það man ég vel. Eg man
ekki hvort það var á mánudaginn,
en það var einhvern daginn i sið-
ustu viku.“
„Það var á mánudaginn, ung-
frú Rawlings,“ - hann skakkskaut
augunum upp í loftið - „niunið þér
að það heyrðist byssuskot á mánu-
dagin var? Kaliber 12 eða kannske
l(i. Það hefði líka vel getað verið
20.“
„Já, það man ég vel,“ sagði ég.
„Það var ég sem skaut. Eg skaut
grís. Eg veit ekki hver átti hann.
Hann var forustugrís fyrir hóp,
sem troð sér gagnum gaddavirsgirð-
inguna. Hann var að gera útaf við
mig. Ja, þér hafið kannske ált þenn-
an grís, mr. Martin? Hann var
markaður með hálfmána á öðru
eyranu og rifu á hinu.
Hann dró djúpt andann. „Það
var grís frá mér,“ sagði liann.
Hann hvessti á mig augun.
„Eg vil auðvitað borga hann. Að
vissu leyti var ég í minum fulla
rétti að skjóta hann, þvi að liann
hafði gert spell bjá mér. En að
vissu leyti hafið þér réttinn yðar
megin. Það er ekki girðingar-
skylda hérna í sveitinni, og þér
liafið leyfi til að láta skepnurnar
yðar leika lausum hala. En ég vil
gjarna borga grísinn. Þér getið
ekki hugsað yður, mr. Martin, livc
mikil ánægja mér var að þvi að
skjóta hann.“
Hann steig nokkur skref fram
og aftur og horfði fast á mig.
„Þessir grísir voru gælubörnin
mín,“ sagði bann.
„Þeir gerðu sig mjög lieimakomna
og það var gallinn á þeim.“
„Þér hefðuð getað tekið þá með
höndunum," sagði liann sár.
„Já, en þá hefði ég ekki haft
ánægjuna af að skjóta.“
Allt í einu minntist ég þess, að
Martin væri gjarnt að grípa iil
byssunnar.
„Að vísu leyti þykir mér þetta
leiðinlegt, lierra Martin. „En ég
er nú einu sinni svona gerð. Venju-
lega er ég ósköp stillt og gæf og
geri ekki flugu mein, en svo kem-
ur það yfir mig eins og þruma úr
heiðskíru lofti að ég veit ekkert
hvað ég geri. Eg gríp byssuna og
skýt á hvað sem vera skal, ef mér
gremst við það. í þetta skipti var
það grís. Stundum er ég hrædd um
að einhverntíma geti það orðlð
manneskja. Mig mundi iðra þess
sárt eftir á. En ])á er það of seint,
er ekki svo?“
Hann þerraði ennið á sér.
„Eg vcit ekki livað á að halda,“
sagði hann. „Eg hefi ekki vitað
það strax frá því fyrsta. Eg fór
til allra nágranna yðar og þeir
sögðu allir það sama: „Slíku og
Jiviliku mundi ungfrú Rawlings
aldrei geta fundið upp á.“ En þó
var eitthvað innan i mér sem sagði
mér, að ef að þér yrðuð nægilega
reið, þá gæti vel farið svo að þér
gerðuð þetta.“
„Það er hræðilegt, finnst yður
ekki?“ Eg samhryggðist honum.
„Sérstaklega þegar manni þykir það
svo leitt eftir á.“
Nú talaði hann af meira trún-
aði.
„Eg' heyrði skotið og reiknaðist
lil að það hefði verið lieypt af
einhversstaðar liérna á þessum
slóðum. Og svo var það að gris-
inn kom ekki heim. Eg’ stöðvaði
Dorsey og fékk út úr honum að
hann liefði heyrt yður skjóta. Svo
fór ég til Citra og tókst að grafa
upp liver ætti að gera grísinn til
og hver geynuli hann í frysti, og
þar sögðu þeir allir, „jú, það var
ungfrú Rawlings, sem kom með
grís, sem hún sagðist hafa skotið.“
Svo gaf ég mig á tal við afgreiðslu-
manninn, en það kom á daginn
að liann var einn af vinum yðar,
því að hann hló bara að þessu.